داستان تالیدومید ادامه دارد

محققان ژاپنی و ایتالیایی درک ما را از نحوه ایجاد ناهنجاری های تکاملی توسط تالیدومید در سطح مولکولی عمیق تر کردند.

مطالعه ای بین المللی که با همکاری محققان موسسه تکنولوژی توکیو (Tokyo Tech) و دانشگاه پزشکی توکیوانجام شده است، از جزئیات نحوه ناهنجاری زایی تالیدومید، یکی از بدنام ترین داروهایی که تا کنون ساخته شده است، پرده برداشت.این یافته ها می توانند در تولید مجدد داروهای بی خطر یا غیرتراتوژن مشتق از تالیومید نقش داشته باشند. این داروها در درمان سرطان و بیماری های التهابی موثر هستند.

تاریخچه تالیدومید

تالیدومید به ماده ای قدرت مند در ایجاد ناهنجاری های مادرزادی معروف است . تالیدومید در اواخر دهه ۱۹۵۰ به عنوان دارویی برای درمان تهوع و استفراغ بارداری استفاده می شد. در اوایل دهه ۱۹۶۰ این دارو با ناهنجاری هایی شامل کوتاه شدن اندام ها و نقص عضو مرتبط شد. بنابراین استفاده از آن در سراسر جهان ممنوع گردید.

استفاده مجدد از تالیدومید

با توجه به یافته های بعدی که بر اثرات ضدالتهابی و سایر ویژگی های سودمند تالیدومید تاکید می کرد، این دارو در درمان بیماری هایی مثل جذام و مولتیپل میلوما (نوعید سرطان خون) مورد توجه قرار گرفت.

یوکی یاماگوچی بیوشیمیست Tokyo Tech می گوید:

فاجعه تالیدومید، یک پرودنده باز و بسته نشده در تاریخ پزشکی است، اما در دست اقدام و بررسی است. بعد از تایید مجدد دارو در سال ۲۰۰۰، کودکان تالیدومیدی جدیدی متولد شدند. اما می دانیم که تالیدومید و مشتقات آن ، بر خلاف سایر مواد ضد سرطان رایج، داروهایی بسیار موثر و کم عوارض هستند (به جز اثرات تراتوژنیک در جنین ها). بنابراین، تراتوژنیسیته همچنان مانعی بزرگ در کاربرد گسترده تر این داروی موثر است.

علت اثر تراتوژنیسیته تالیدومید

یاماگوچی برای بررسی با جزئیات مکانیسم فعالیت تالیدومید با هیروشی هاندا از دانشگاه پزشکی توکیو، Luisa Guerrini از دانشگاه میلان ایتالیا و سایرین همکاری کرد تا با استفاده از گورخر ماهی به عنوان ارگانیسم نمونه مطالعات تکاملی انجام دهند. این همکاری به منظور بررسی حدس خانم Guerrrini که شاید خانواده پروتئینی P63 در این اثرات شرکت داشته باشند، انجام شد. در سال ۲۰۱۰، تیمی به سرپرستی هاندا و یاماگوچی کشف کردند که cereblon پروتئینی کلیدی است که تالیدومید از طریق آن عوارض جانبی یا تراتوژنیک خود را آغاز می کند.

حال، آخرین مطالعه منتشر شده در Nature Chemical Biology نشان می دهد که تالیدومید بعد از اتصال به cereblon در باله های ماهی ( متناظر با اندام ها) و وزیکول های شنوایی (متناظر با گوش ها) آسیب می زند. این عمل با القای تجزیه دو نوع از پروتئین های P63 انجام می شود. به طور اختصاصی، براساس این مطالعه، تجزیه ΔNp63α باعث نقص اندام ها می شود؛ درحالی که تجزیه TAp63α باعث نقص های شنوایی خواهد گردید.

فهم نحوه فعالیت cereblon در واسطه گری اثرات تالیدومید می تواند روش تولید دارو را دستخوش تغییر کند؛ دور شدن از کشف اصلی و حرکت به سوی ایجاد طرح های مولکولی معقول. یاماگوچی اضافه می کند:

این تغییرات مانند این خواهد بود که از جست و جوی سوزن در انبار کاه به حک سوزن در استخوان برسیم. احتمالا در آینده ای نزدیک بتوانیم داروهایی براساس تالیدومید ولی بدون عوارض تراتوژن بسازیم.