دانشمندان برای اولین بار ارتباط میان انواع باکتریهای روده و آسیب روده‌ای ناشی از پرتودرمانی را مورد مطالعه قرار داده‌اند.
مطالعات اخیر نشان می‌دهد انگشت‌نگاری از انواع باکتریهای روده می‌تواند نشان دهد که چگونه افراد مبتلا به سرطان پروستات و سرطان‌های زنانه، مستعد آسیب روده‌ای ناشی از پرتودرمانی هستند.
محققان نشان داده‌اند که کاهش تنوع باکتریهای روده‌ای، با افزایش خطر آسیب فوری و تأخیری روده به دنبال پرتودرمانی، همراه است.
اگر بیماران مستعد عوارض گوارشی پرتودرمانی، پیش از پرتودرمانی شناسایی شوند، می‌توان از تکنیک‌هایی چون پیوند مدفوع برای معالجه یا حتی پیشگیری از آسیب در این افراد استفاده کرد.
تیمی در مؤسسه تحقیقات سرطان (Institute of Cancer Research) و امپریال کالج لندن (Imperial College London) ، بر روی نمونه‌ی مدفوع و اثر انگشت باکتریایی ۱۳۴ بیمار از بنیاد رویال مارسدن (Royal Marsden NHS Foundation Trust) مطالعه نموده‌اند. این نمونه‌ها از مراحل مختلف، یعنی پیش و پس از پرتودرمانی پروستات و غدد لنفاوی لگن گرفته شده‌اند.
مطالعه‌ی آن‌ها با هدف بررسی تفاوت بین فلور روده‌ای در بیمارانی که به دنبال رادیوتراپی دچار آسیب روده‌ای شده‌اند، در مقایسه با افرادی که چنین آسیبی را تجربه نکرده‌اند، در مجله تحقیقات بالینی سرطان (Clinical Cancer Research) منتشر شده است.
بودجه این مطالعه توسط مرکز تحقیقات زیست پزشکی NIHR در بنیاد رویال مارسدن و مؤسسه تحقیقات سرطان (ICR)، مرکز تحقیقات زیست پزشکی امپریال NIHR (مرکز تأمین بودجه بخش سیستم‌های یکپارچه پزشکی و بیماریهای گوارشی) و بنیاد کالوست گلبنکیان (Calouste Gulbenkian) تأمین شد.
باکتریهای خوب
فلور نرمال روده حاوی بیشترین تعداد باکتریهای به اصطلاح خوب در بدن انسان است و نقش مهمی در کمک به هضم غذا و سالم نگه داشتن دستگاه گوارش دارد. هر فرد فلور نرمال مشخصی در روده‌ی خود دارد که مثل اثر انگشت او منحصر به فرد است.
محققان به بررسی نقش فلور نرمال روده در پاسخ بیماران به پرتودرمانی علاقه‌مندند. زیرا نزدیک به ۸۰ درصد بیماران بعد از رادیوتراپی لگن، تغییر در عادت‌های روده‌ای خود را گزارش می‌کنند و ۱۰ تا ۲۵ درصد آنان از آسیب‌های مشخص و طولانی‌مدتی در روده‌ی خود شکایت دارند که کیفیت زندگی آن‌ها را مختل نموده است.
آسیب روده اغلب می‌تواند منجر به خون ریزی، اسهال، درد شکمی، حالت تهوع و کاهش وزن شده و به هر دو شکل زود‌رس (در طول پرتودرمانی یا مدت کوتاهی بعد از آن) یا دیررس (از حدود سه ماه بعد از پرتودرمانی) بروز می‌کند.
محققان پی برده‌اند بیمارانی که بیشتر در معرض آسیب به روده هستند، ۳۰ تا ۵۰ درصد سطح بالاتری از سه نوع باکتری مشخص دارند و تنوع کلی فلور نرمال روده‌ای آنان کمتر از افرادی است که تحت هیچ گونه پرتودرمانی قرار نگرفته‌اند.
به نظر می‌رسد بیمارانی که تنوع فلور نرمال روده‌ای کمتری دارند و سطح باکتری‌هایی مثل کلستریدیوم IV (Clostridium IV، روزبوریا (Roseburia) و فاسکولارکتوباتتریوم (Phascolarctobacterium) در آن‌ها بالا‌تر است، نسبت به آسیب روده‌ای مستعد‌تر هستند.
اثرات طولانی مدت
محققان همچنین بر این باورند که این بیماران ممکن است برای حفظ روده‌ی سالم، به “باکتریهای خوب” بیشتری نیاز داشته باشند و بنابراین ممکن است با کشته شدن این باکتری‌ها در پرتودرمانی، بیشتر مستعد عوارض جانبی پرتودرمانی باشند.
مطالعه‌ای جدید اولین بار به بررسی اثرات محافظتی فلور نرمال روده در افراد و پیشگیری از تأثیرات دیررس پرتودرمانی پرداخته است. قدم بعدی، بررسی این مسئله است که آیا می‌توان با استفاده از پیوند مدفوع یا تغییر در دوز تابش، آسیب روده‌ای را به طور بالقوه در افراد مستعد از نظر فلور روده‌ای درمان یا از وقوع آن جلوگیری کرد.
پروفسور دیوید دیرنالی (David Dearnaley)، استاد اوروانکولوژی در مؤسسه تحقیقات سرطان لندن و مشاور بالینی انکولوژی از بنیاد رویال مارسدن می‌گوید:”پرتودرمانی پروستات و غدد لنفاوی لگن یک راه مهم برای مدیریت سرطان است اما می‌تواند منجر به آسیب روده و عوارض ناخوشایند برای بیمار شود. این مشکلات می‌تواند اغلب طولانی مدت و کاملاً شدید باشد.”
این مطالعه اولین مطالعه‌ای است که نشان می‌دهد باکتریهای روده، تأثیر مهمی در میزان حساسیت بیماران نسبت به عوارض گوارشی ناشی از پرتودرمانی دارند. ما هنوز برای تأیید نقش باکتریهای خوب، باید مطالعات بیشتری انجام دهیم، اما اگر بتوانیم بیماران مستعد به بیشترین خطر آسیب روده‌ای را تشخیص دهیم، می‌توانیم برای کنترل، درمان و یا حتی پیشگیری از عوارض جانبی پرتودرمانی مداخلات لازم را انجام دهیم. اگر درمان‌های میکروبی مانند پیوند مدفوع بتوانند میزان این آسیب‌ها را کاهش دهد، می‌توان کیفیت زندگی بیماران را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید.
درمان‌های پیشرفته‌تر
پرفسور پال ورکمن (Paul Workman)، رئیس اجرایی مؤسسه تحقیقات سرطان لندن، اظهار دارد که پرتو درمانی یک روش درمانی بسیار پیشرفته و مؤثر برای سرطان است که غالباً نقش مهمی را در درمان سرطان ایفا می‌کند.
یکی از بزرگترین موانع استفاده از پرتودرمانی، عوارض جانبی ناشی از آن است. به همین دلیل مطالعاتی از این دست، با هدف بهبود کیفیت زندگی اهمیت ویژه‌ای دارند.
اکنون می‌دانیم که تعادل باکتریهای روده‌ای، بر این که بیمار عوارض جانبی نامطلوبی را تجربه خواهد کرد یا نه، مؤثر است. به همین دلیل، می‌توانیم با تغییر فلور نرمال روده یا دوز پرتو، روش‌های پیشرفته‌تر و کم خطر‌تر پرتو درمانی را کشف کنیم.
