آیا فکر کردن به زایمان یا بارداری شما را به وحشت می‌اندازد؟ در این حالت شاید نام توکوفوبیا یا ترس از زایمان برایتان آشنا باشد. توکوفوبیا به ترس از بارداری و زایمان اطلاق می‌شود. بارداری و زایمان اتفاقی مهمی در زندگی بسیاری از زنان محسوب می‌شود. این رویداد در عین حال که می‌تواند لذت بخش باشد، می‌توانند به خاطره‌ای سرشار از اضطراب و استرس نیز تبدیل شود. زنان اغلب درباره درد نرمال زایمان طبیعی و احتمال بروز حوادثی ناگوار، نگران هستند. تمامی این نگرانی‌ها طبیعی می‌باشند و تقریباً تمام زنان باردار تا حدی این نگرانی‌ها را تجربه می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با توکوفوبیا یا ترس از زایمان با ما همراه باشید.
ترس از زایمان چیست
زنانی که این فوبیا را دارند، یک ترس بیمارگونه از زایمان دارند و اغلب از باردار شدن یا زایمان طبیعی پرهیز می‌کنند. این ترس باعث می‌شود که زنان علی رغم تمایل خود به بچه دار شدن، از باردار شدن اجتناب کنند یا به دلیل ترس از زایمان طبیعی عمل سزارین انجام دهند. توکوفوبیا ممکن است در زنانی که تا کنون زایمان نداشتهاند، وجود داشته باشد. اما ممکن است زنانی را که تجربه‌ی بارداری سختی داشته‌اند را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
اضطراب‌های نرمالی که با به دنیا آوردن نوزاد همراه هستند، اغلب با استفاده از کمک‌های پزشکی، آموزش، حمایت اجتماعی و استراتژی‌ی کمک به خود رفع می شوند. گاهی اوقات این ترس ممکن است بیمارگونه شده و به حدی شدید باشد که زنان از باردار شدن یا به دنیا آوردن نوزاد اجتناب کنند.
علائم ترس از زایمان
توکوفوبیا نوعی هراس ویژه است. هراس ویژه، یک اختلال اضطراب است که افراد در این اختلال ترسی غیرمنطقی و غیرواقع بینانه از موقعیت یا موضوعی خاص دارند. علائم توکوفوبیا می‌تواند شامل اختلال خواب، حملات پانیک، کابوس‌های شبانه و رفتارهای اجتنابی باشد. سایر علائم ممکن شامل موارد زیر است:
- احساس ترس با فکر کردن به بارداری و زایمان طبیعی
- اضطراب و افسردگی
- ترس شدید از نقایص مادرزادی، مرده زایی یا مرگ مادر
- پافشاری برای عمل سزارین به جای زایمان طبیعی
زنان ممکن است گاهی اوقات از ترس حاملگی از هرگونه فعالیت جنسی بپرهیزند. افرادی که باردار می‌شوند نیز ممکن است درخواست سزارین انتخابی کنند، سختی بیشتری حین زایمان تجربه کنند و حتی ممکن است در برقراری رابطه مادری با نوزاد خود مشکل داشته باشند.
توکوفوبیا در مردان
مردان نیز ممکن است ترس از زایمان را تجربه کنند. طبق تحقیقات انجام شده، مردان مبتلا به توکوفوبیا، اغلب ترس بسیار شدیدی درباره سلامتی و امنیت شریک زندگی و فرزندشان دارند.
این ترس احتمالاً به دلیل نگرانی‌هایی درباره درد زایمان، فراغت از زایمان، اقدامات پزشکی، تصمیم گیری، مدیریت هزینه‌ها و توانایی والد شدن، وجود دارد.
علت ایجاد ترس از زایمان و بارداری چیست؟
تری از زایمان می‌تواند بنا به علل مختلفی ایجاد شود. برخی از عواملی که در ایجاد آن نقش دارند عبارتند از: ترس از دست دادن کنترل و حریم خصوصی، سابقه سوء استفاده جنسی، ترس از درد، نگرانی از زندگی نوزاد، و یا نداشتن اعتماد به کادر پزشکی.
عدم اطمینان به زایمان و فرایند تولد نوزاد نیز می‌تواند در ایجاد ترس از زایمان نقش داشته باشد. علاوه بر این، ترس از مشکلات مربوط به زایمان مانند پره اکلامپسی و مرگ نیز در ایجاد توکوفوبیا موثر است. اگر زنی حمایت اجتماعی ضعیفی داشته باشد، این مورد نیز می‌تواند در ایجاد یا بدترشدن ترس از زایمان طبیعی نقش داشته باشد.
مقاله مرتبط : زایمان طبیعی پس از سزارین
دو نوع توکوفوبیا وجود دارد:
- توکوفوبیای اولیه در زنانی اتفاق می‌افتد که تجربه زایمان نداشتهاند. این نوع ترس از زایمان و بارداری ممکن است در دوران بلوغ و نوجوانی ایجاد شود؛ اگرچه بعد از بارداری هم می‌تواند رخ دهد. ممکن است این ترس در دختران و زنانی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته‌اند نیز دیده شود. معاینات پزشکی حین بارداری و زایمان ممکن است یادآور خاطراتی از ترومای اصلی باشد.
- توکوفوبیای ثانویه در زنانی ایجاد می‌شود که قبلاً تجربه بارداری و زایمان طبیعی را داشته‌اند. این ترس اغلب ناشی از درد زایمان و پروسه زایمان آسیب زا است. با این وجود، ممکن است در زنانی که زایمان غیر آسیب زا و نرمال داشته‌اند نیز دیده شود. همچنین زنانی که تجربه سقط، مرده زایی، ختم بارداری و اقدام برای باروری ناموفق داشته‌اند نیز ممکن است از این ترس رنج ببرند.
محققان علل متعدی را مسئول ایجاد توکوفوبیا می‌دانند. بعضی از این دلایل شامل شنیده‌های زنان درباره تجارب زایمان‌های آسیب زا از سایر زنان، ترس از مدیریت ناکافی درد و وجود مشکلات روانی مثل اضطراب و افسردگی پیشین، می‌باشند.
شیوع توکوفوبیا چقدر است؟
داشتن ترس و نگرانی درباره بارداری و زایمان کاملاً طبیعی است. در واقع تجربه مقدار مشخصی ترس می‌تواند به گونه‌ای سودمند هم باشد؛ زیرا باعث می‌شود فرد به دنبال مراقبت‌های مادری و توصیه‌هایی برای مواجهه با این نگرانی‌ها باشد.
این ترس کاملا معمول است. ۸۰ درصد از زنان باردار درجاتی از اضطراب و نگرانی درباره مواردی مثل درد، سلامتی و ایمنی حین زایمان طبیعی دارند. درحالی که این نگرانی‌ها نرمال هستند، بسیاری از زنان قادرند با یادگیری بیشتر درباره زایمان و فرایند تولد نوزاد، صحبت کردن با دیگران و مشورت گرفتن از کادر مراقبت بارداری با این نگرانی‌ها مقابله کنند.
اما در بعضی موارد، این ترس می‌تواند شدت گرفته و تحت عنوان توکوفوبیا خود را نشان دهد. گسترش و شیوع توکوفوبیا نامشخص است. بعضی تحقیقات آماری شیوع ترس از زایمان را بین ۲-۱۵ درصد تخمین زده‌اند. اگرچه شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ۲۰ تا ۲۵ درصد از زنان ممکن است علائم شدید و بیمارگونه‌ای از ترس‌های مرتبط با زایمان طبیعی تجربه کنند.
تحقیقات بیشتر انجام گرفته
در مطالعه ای دیگر که به دنبال یافتن نرخ شیوع توکوفوبیا بود، محققان تخمین زدند که فقط ۰.۰۳۲ درصد از زنان توکوفوبیا را تجربه می‌کنند. آن‌ها اشاره کردند که تفاوت‌های مهمی بین ترس از زایمان طبیعی و توکوفوبیا وجود دارد؛ اگرچه، این دو اغلب به یک معنا در نظر گرفته می‌شوند. ترس از زایمان طبیعی شامل زنجیره‌ای از احساسات و افکار ترسناک مرتبط با به دنیا آوردن نوزاد است.
سطوح نرمال این ترس نسبتاً کم است، درحالی که مراحل شدید می‌تواند عملکرد روزانه فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
تفاوت در تخمین میزان شیوع توکوفوبیا ممکن است به علت تفاوت تعریف توکوفوبیا توسط محققان باشد. زنان با میزان ترس متوسط ممکن است با زنانی که اضطراب شدید دارند، در یک گروه قرار گیرند و ترس بعضی زنان ممکن است به اشتباه توکوفوبیا تشخیص داده شود.
توکوفوبیا در مقابل PTSD
تخمین زده می‌شود که حدود ۳ درصد از زنان بعد از زایمان طبیعی دچار اختلال استرسی پس از آسیب روانی (PTSD) می‌شوند. این درصد در زنانی که در گروه های پرخطر قرار دارند، افزایش می‌یابد. علائم PTSD بعد از زایمان می‌تواند شامل مرور شدن خاطرات گذشته، گوش به زنگ بودن و کابوس‌های شبانه درباره آن اتفاق باشد.
گاهی بعد از زایمان طبیعی آسیب زا، اگر زنان علائم PTSD را داشته باشند، تشخیص توکوفوبیای ثانویه برای آن‌ها داده می‌شود. گاهی اوقات ممکن است اختلال استرسی پس از آسیب یا توکوفوبیای پس از زایمان اشتباهاً تحت عنوان “افسردگی پس از زایمان” تشخیص داده شوند.
افتراق بین این دو تشخیص برای اطمینان از دریافت درمان مناسب و موثر ضرورت دارد.
بیشتر بخوانید:
درمان ترس از زایمان
زنان ا اختلال ترس از زایمان و بارداری باید درمان مناسبی دریافت کنند تا از سلامت مادر و کودک اطمینان حاصل شود. درمان توکوفوبیا می‌تواند شامل دریافت حمایت از جانب ماما به همراه یک روانشناس یا روانپزشک باشد. یک متخصص سلامت روان می‌تواند علت زمینه‌ای ایجاد این اختلال را مشخص کند؛ مانند افسردگی قبلی یا مشکلات اضطراب.
کادر مراقبت سلامت مادر می‌توانند اطمینان لازم، آموزش و مراقبت‌های سلامتی مناسب را برای مادر فراهم کنند تا وی احساس کند که ترس او درمورد فرایند زایمان طبیعی می‌تواند برطرف شود.
منابع حمایتی
یافتن منابع حمایتی اجتماعی بسیار مهم است. بسیاری از زنان اگر بدانند افرادی برای کمک به آن‌ها وجود دارند، احساس راحتی خواهند داشت.
مطالعات نشان می‌دهد که حمایت کردن از زنان بارداری که ترس شدیدی از حاملگی و زایمان دارند، می‌تواند استراتژی موثری برای کاهش علائم ترس باشد.
این حمایت‌ها می‌توانند حس خودکارآمدی را در زنان تقویت کرده و حتی تعداد سزارین‌های اختیاری را کاهش دهند.
حمایت موثر می‌تواند به صورت فرد به فرد یا از طریق گروه‌های حمایتی صورت گیرد. این حمایت‌ها اغلب توسط افرادی فراهم می‌شوند که زن باردار آن‌ها را می‌شناسد؛ مثل اعضای خانواده یا دوستان. اما پزشک متخصص زنان، ماما، روانشناسان یا مشاوران نیز می‌توانند نقش حمایتی خود را ایفا کنند.
داشتن تجربه زایمان موفق نیز می‌تواند این ترس از زایمان طبیعی را کاهش دهد. براساس یافته‌های مطالعه ای، در زنانی که احساس می‌کردند تسلط و کنترل کافی بر بدنشان دارند و اطلاعات خوبی درباره پروسه زایمان داشتند، احتمال کم شدن علائم ترس یا از بین رفتن آن بیشتر بود.
بسیاری از زنان به دنبال راهنمایی و حمایت سایر زنانی هستند که قبلاً تجربه زایمان طبیعی داشته‌اند. این افراد اغلب شامل مادر، خواهر، اعضای خانواده و دوستان فرد هستند. محققان نشان داده‌اند که حمایت کردن از زنان با ترس شدید از زایمان طبیعی باعث کاهش ۵۰ درصدی میزان سزارین شده است.
روان درمانی
رفتار درمانی شناختی (Congenitive behavior therapy) و روان درمانی نیز می‌تواند در درمان توکوفوبیا موثر باشد. رفتاردرمانی شناختی (CBT) با توجه به دوره کوتاه درمانی و تمرکز روی علائم خاص، می‌تواند انتخاب مناسبی برای درمان ترس از زایمان باشد.
مطالعه ای به بررسی اثر رفتار درمانی شناختی ازطریق اینترنت در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد، پرداخته است. محققان دریافتند که در هر دو رویکرد، ترس کاهش می‌یابد؛ اما علائم ترس افرادی که در گروه CBT بودند، در یک سال پس از زایمان بیشتر کاهش یافته بود. با این وجود، تنها تعداد اندکی از زنان بخش‌های درمانی CBT را تکمیل کرده بودند. بنابراین محققان اشاره کردند که به نظر می‌رسد امکان پذیر بودن و مقبولیت این رویکرد درمانی پایین باشد.
دارو درمانی
داروها می‌توانند به تنهایی یا همراه با سایر رویکردهای درمانی، جهت معالجه افسردگی، اضطراب یا سایر اختلالات روانی زمینه ای مورد استفاده قرار گیرند.
درمان توکوفوبیا یک رویکرد چندرشته‌ای است که به مشارکت و حمایت متخصصان زنان و زایمان و روانشناسی نیاز دارد.
داشتن برنامه‌ای برای زایمان، برای اینکه نشان داده شود نگرانی‌های زن باردار درک می‌شود، می تواند کمک کننده باشد. اطمینان از این که در صورت درخواست کمک، اقدامات لازم برای مدیریت درد را دریافت خواهد کرد و قادر به انتخاب روش زایمان است، بسیار مهم است.
راه‌های غلبه بر ترس از زایمان
اگر باردار هستند و احساس می‌کنید که ترس زیادی از زایمان طبیعی و بارداری دارید که می‌تواند زندگیتان را تحت تاثیر قرار دهد، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید تا کمکی که به آن نیاز دارید را دریافت نمایید.
با یک پزشک یا ماما درباره احساساتتان صحبت کنید. بعضی اضطراب‌ها نرمال هستند. پزشک یا ماما می‌تواند اطمینان و کمک لازم را فراهم کند.
برنامه‌ای برای زایمانتان تهیه کنید. با پزشکتان درباره خواسته‌ها و نیازهایتان (شامل گزینه‌های مدیریت درد و زایمان) صحبت کنید. داشتن برنامه کمک می‌کند که احساس قدرت و کنترل بیشتری داشته باشید.
با افراد مورد اعتمادتان صحبت کنید. دانستن این که افرادی وجود دارند که ترس‌هایتان را درک می‌کنند و برای حمایت کردن از شما حضور دارند، می‌تواند در کاهش اضطراب کمک کننده باشد.
از داستان های ترسناک زایمان طبیعی دوری کنید. شنیدن این داستان‌ها می‌تواند توکوفوبیای شما را بدتر کند. درعوض، به دنبال اطلاعات پزشکی مفید باشید و بر روی تجربه‌های مثبت زایمان طبیعی تمرکز کنید. اگر افراد تجربیاتی را تعریف می‌کنند که متیل به شنیدن آن‌ها نیستند، از آن ها بخواهید که ادامه ندهند.
در کلاس‌های حمایتی والدین شرکت کنید. آموختن درباره وقایعی که حین زایمان طبیعی رخ می‌دهد و آن چه که می‌توان برای مدیریت درد زایمان انجام داد، می‌تواند به شما در افزایش حس توانمند بودن، کمک کننده باشد.
با یک متخصص سلامت روان گفت و گو کنید. اگر این ترس در زندگی شما تداخل ایجاد کرده است، از پزشکتان بخواهید که شما را به یک روانپزشک، روانشناس، مشاور یا متخصص سلامت روان دیگر که می‌تواند توصیه و کمک‌های بیشتری را در اختیار شما قرار دهد، ارجاع دهد.
سخن پایانی
اگرچه بروز توکوفوبیا نادر است، اما می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر زندگی و عملکرد زن داشته باشد. افرادی که از ترس شدید از زایمان رنج می‌برند، حتی اگر تمایل به بچه دار شدن داشته باشند، ممکن است از باردار شدن خودداری کنند. حمایت و درمان صحیح می‌تواند در برطرف کردن ترس‌های دوران بارداری و زایمان کمک کننده باشد و این خود باعث مدیریت بهتر علائم و تجربه یک بارداری و زایمان خواهد شد. اگر علائمی از ترس از زایمان را دارید، حتماً با پزشک خود صحبت کنید.
