برخی از افرادی که قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند، هیچ گونه عارضه جانبی تجربه نمی‌کنند. با این حال، برخی دیگر، دچار حالت تهوع قرص ضد بارداری می‌شوند. علت این تهوع چیست و تهوع قرص ضد بارداری را چگونه می‌توان برطرف نمود؟
قرص ضد بارداری یا به عبارتی قرص ضد بارداری هورمونی راهی برای جلوگیری از بارداری است. این قرص‌ها همچنین می‌توانند به تنظیم قاعدگی‌ها و کاهش درد ناشی از آن‌ها کمک کنند.
این قرص‌ها حاوی یک یا چند هورمون هستند که به متوقف کردن روند تولید سلول تخمک و جلوگیری از رسیدن اسپرم به رحم کمک می‌کنند.
یکی از عوارض قرص ضد بارداری حالت تهوع است. در این مقاله به این مساله خواهیم پرداخت که چرا قرص‌های ضد بارداری می‌توانند باعث تهوع شوند. همچنین راهکارهایی را برای کاهش تهوع قرص ضد باردارب و سایر عوارض جانبی ناشی از این قرص‌ها ارائه می‌کنیم.
علت تهوع قرص ضد بارداری چیست؟
پزشکان بر این باورند که هورمون‌های موجود در قرص‌های ضد بارداری می‌توانند سبب ایجاد حالت تهوع شوند.
به عنوان مثال، هورمون استروژن موجود در قرص‌های ضد بارداری که به کنترل قاعدگی کمک می‌کند، می‌تواند باعث تهوع و سایر عوارض جانبی شود. استروژن می‌تواند پوشش معده را تحریک کند. هر چه مقدار استروژن در قرص بیشتر باشد، احتمال این که فرد دچار حالت تهوع شود نیز بیشتر خواهد بود.
پروژسترون هورمون دیگری در قرص‌های ضد بارداری است، که می‌تواند باعث ایجاد حالت تهوع شود. برخی تحقیقات حاکی از آنند که پروژسترون و استروژن با شل کردن عضلات صاف باعث ایجاد این عارضه می‌شوند و شیوه‌ی تخلیه معده را تغییر می‌دهند.
قرص‌های اورژانسی مانند پلن بی و الا (Plan B, Ella)، حاوی دوز بالایی از پروژسترون مصنوعی هستند و باید گفت تهوع قرص اورژانسی ، عارضه‌ی جانبی رایج این قرص‌هاست.
برخی از قرص‌های ضد بارداری معمولی فقط حاوی پروژستین، یک نوع پروژسترون سنتتیک، هستند. نام دیگر قرص‌هایی که فقط حاوی پروژستین هستند “قرص کوچک” (mini-pill) است و حاوی استروژن نیست. مینی‌پیل می‌تواند باعث ایجاد حالت تهوع شود، اگرچه حالت تهوع قرص ضد بارداری در این قرص‌ها، عارضه‌ی جانبی نادری است.
سایر عوارض جانبی احتمالی قرص‌های ضد بارداری شامل موارد زیر هستند:
- بزرگ شدن سینه‌ها
- افزایش وزن
- درد سینه‌ها
- سردرد
- تغییرات خلق و خوی
در حالی که احساس کمی حالت تهوع، عارضه‌ی رایجی برای قرص‌های ضد بارداری است، درد شدید معده یا شکم در اثر این قرص می‌تواند علامت اورژانسی پزشکی باشد. اگر شخصی بعد از مصرف این قرص‌ها، دچار درد شدید معده و شکم شد، باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کند.
علائم دیگری که می‌توانند نشان‌دهنده‌ی وضعیت اضطراری پزشکی مانند تشکیل لخته‌ی خون باشند، شامل موارد زیر است:
- درد شدید پا
- درد قفسه سینه
- تنگی نفس
تهوع قرص ضد بارداری تا چه مدت طول می‌کشد؟
طبق اعلام مرکز بهداشت زنان جوان (Young Women’s Health)، بیشتر عوارض قرص‌های ضد بارداری پس از چند روز از بین می‌روند.
معمولاً بعد از مصرف قرص‌ها به مدت ۴-۳ ماه، فرد کم کم عوارض جانبی کمتری تجربه می‌کند. دلیل این امر آن است که بدن به مرور زمان به هورمون‌ها عادت می‌کند.
راهکارهایی برای رفع تهوع قرص ضد بارداری
یکی از راه‌های پیشگیری از تهوع قرص ضد بارداری ، مصرف قرص به همراه شام یا همراه با یک میان وعده یا عصرانه است. مصرف این نوع قرص با معده‌ی خالی ممکن است خطر تهوع را افزایش دهد.
هنگامی که فرد دچار حالت تهوع می‌شود، خوردن غذاهای ملایم مانند موز، پوره سیب زمینی، پوره سیب یا بیسکوییت‌های ساده کمک‌کننده هستند.
موارد زیر نیز می‌توانند به رفع تهوع قرص ضد بارداری کمک کنند:
زنجبیل
طبق یک بررسی در ژورنال Integrative Medicine Insights ، زنجبیل تازه و اشکال دیگر آن مانند چای زنجبیل یا زنجبیل شیرین‌شده می‌توانند به رفع حالت تهوع قرص ضد بارداری کمک کنند. نویسندگان این مقاله به مطالعات متعددی اشاره می‌کنند که محققان نقش داروهای مختلف محتوی زنجبیل را در درمان حالت تهوع شرح داده‌اند.
طب فشاری چینی
در این شیوه طب سنتی چینی، با اعمال فشار بر نقاط خاص بدن می‌توان سبب کاهش ناراحتی و بیماری شد.
مطابق اعلام مرکز سرطان Memorial Sloan Kettering، فرد می‌تواند از اعمال فشار بر روی نقطه فشار Neiguan برای تسکین حالت تهوع استفاده کند.
برای پیدا کردن این نقطه فشار:
یک دست را طوری قرار دهید که کف دست به طرف بدن قرار گرفته و انگشت شست و سایر انگشتان به سمت بالا قرار بگیرند.
انگشتان اشاره، میانی و انگشتر دست دیگر را در یک ردیف در زیر کف دست مقابل قرار دهید. نقطه فشار در زیر مچ و درست در جایی که انگشت اشاره قرار دارد، واقع است.
با استفاده از انگشت شست، به‌صورت دورانی، به مدت ۳-۲ دقیقه به این نقطه فشار ملایم اعمال کنید
همین کار را روی مچ دست مخالف نیز انجام دهید.
درمان دارویی
اگر تهوع قرص ضدبارداری برطرف نشود، پزشک می‌تواند داروهای ضدتهوع تجویز کند. پزشکان ممکن است اندانسترون (زوفران)( ondansetron,Zofran) یا مکلیزین (meclizine) را تجویز کنند. Antivert نام تجاری مکلیزین است، اما این دارو با عنوان درامامین(Dramamine) نیزبه صورت بدون نسخه در دسترس است.
راه‌حل دیگر این است که از پزشک بخواهید به جای قرص‌هایی که حاوی استروژن و پروژستین هستند، قرصی تجویز نماید که فقط حاوی پروژستین باشد. این قرص‌ها تحت عنوان قرص مینی پیل یا قرص شیردهی شناخته می‌شوند. قرص مینی پیل کمتر باعث تهوع می‌شود.
همچنین ممکن است پزشک قرصی را که حاوی استروژن کمتری نسبت به قرص فعلی است، تجویز کند. قرص کم استروژن می‌تواند عوارض جانبی کمتری داشته باشد و با خطر کمتر تهوع قرص ضدبارداری همراه است.
پیشگیری از تهوع قرص ضد بارداری
برخی افراد قبل از مصرف قرص‌های ضد بارداری برای اولین بار، داروهای ضدتهوع را برای پیشگیری از تهوع قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند. این کار می‌تواند سبب کاهش خطر تهوع شود.
مصرف آب کافی و مصرف قرص‌های ضد بارداری با معده پر نیز می‌توانند کمک‌کننده باشند. به‌علاوه، اگر فرد قرص خود را قبل از خواب یا بعد از میان وعده میل کند، کمتر دچار تهوع قرص ضد بارداری می‌شود.
عدم مصرف غذاهای پرادویه یا اسیدی مانند مرکبات نیز می‌تواند خطر تهوع را کاهش دهد.
خلاصه
حالت تهوع از جمله عوارض قرص ضد بارداری است که شیوع آن به خصوص در چند روز اول یا هفته‌های اول بیشتر است. در بیشتر موارد، با عادت کردن بدن به هورمون‌های اضافی، حالت تهوع از بین می‌رود.
اگر شخصی چندین ماه است که قرص‌های ضدبارداری مصرف می‌کند و همچنان حالت تهوع دارد، باید با پزشک خود در مورد سایر راهکارها صحبت کند.
پزشک ممکن است مصرف قرص‌های حاوی مقادیر کمتر استروژن یا قرص‌های فاقد استروژن را توصیه کند. گزینه‌ی دیگر نیز قرص مینی پیل (mini-pill) است که حاوی هورمون دیگری است. راهکار دیگر استفاده از دستگاه داخل رحمی یا IUD است که هیچ هورمونی ندارد.
