تب ویروسی به هر نوع تبی که در پی یک عفونت ویروسی ایجاد شود، گفته می‌شود. ویروس‌ها میکروب‌های بسیار کوچکی هستند که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند.
زمانی که شما به خاطر عفونت ویروسی دچار سرماخوردگی یا آنفلوآنزا می‌شوید، به این معناست که سیستم ایمنی شما برای پاسخ به عامل ویروسی معمولاً بیش از حد فعال می‌شود. بخشی از این پاسخ سیستم ایمنی شامل افزایش دمای بدن است تا محیط بدن را برای زنده ماندن ویروس و دیگر میکروب‌ها نامناسب کند و ویروس ها زودتر از بین بروند.
دمای طبیعی بدن اکثر آدم‌ها نزدیک به ۹۸.۶ درجه فارنهایت (۳۷ درجه سانتیگراد) است. یک درجه یا بیشتر از یک درجه افزایش دمای بدن، تب محسوب می‌شود.
برخلاف عفونت‌های باکتریایی، بیماری‌های ویروسی با آنتی بیوتیک درمان نمی‌شوند و اغلب بیماری‌های ویروسی با گذراندن دوره بیماری به خودی خود بهبود پیدا می‌کنند. مدت زمان بهبود خود به خودی ناشی از عفونت های ویروسی بسته به نوع ویروس می‌تواند از چند روز تا چند هفته یا بیشتر باشد.
هر چند ویروس دوره خود را در بدن می‌گذراند و درمان آنتی بیوتیکی روی بیماری ویروسی جواب نمی‌دهد، اما رعایت چند نکته می‌تواند به مدیریت علائم ناشی از بیماری ویروسی و درمان تب ویروسی کمک کند. نکات مهم شامل موارد زیر است:
زمان مناسب مراجعه به پزشک
تب معمولاً علامت نگران کننده‌ای نیست، اما اگر تب بیش از حد بالا باشد، می‌تواند خطرات جدی برای سلامت فرد داشته باشد. در نتیجه درمان تب ویروسی در محدوده های زیر لازم است.
تب در کودکان
تب بالا در کودکان خطرناک تر از افراد بالغ است. اگر تب کودک در محدوده های گفته شده‌ی زیر باشد، باید به پزشک مراجعه کنید:
- کودکان ۰ تا ۳ ماهه: دمای مقعدی ۳۸ درجه سانتیگراد (۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) یا بالا تر
- کودکان ۳ تا ۶ ماهه: دمای مقعدی بالای ۳۹ درجه سانتیگراد (۱۰۲ درجه فارنهایت) به طوری که کودک را بی قرار یا خواب آلود کند.
- کودکان ۶ تا ۲۴ ماهه: دمای مقعدی بالا تر از ۳۹ درجه سانتیگراد (۱۰۲ درجه فارنهایت) که بیش از یک روز ادامه پیدا کند. اگر کودک در کنار تب،علائم دیگری مثل قرمزی پوست، سرفه یا اسهال هم دارد، باید سریعاً به پزشک رجوع شود.
در کودکان ۲ ساله یا بزرگتر از آن، مراجعه به پزشک و درمان تب ویروسی، زمانی که تب مکرراً به بالاتر از ۴۰ درجه سانتیگراد (۱۰۴ درجه فارنهایت) افزایش پیدا کند لازم و ضروری است. علاوه بر موارد گفته شده، در صورتی که کودک در کنار تب، علائم زیر را دارد، باید برای درمان تب ویروسی به پزشک مراجعه کند:
- کودک به طرز غیر معمولی بیحال و بی قرار است یا علائم شدید دیگری هم در کنار تب دارد.
- تب بیش از ۳ روز ادامه پیدا کرده است.
- تب با درمان دارویی، پایین نیامده است.
- کودک نمی‌تواند با والدین خود تماس چشمی برقرار کند.
- کودک همچنان مایعات از دست می‌دهد و نمی‌تواند مایعات بدن خود را حفظ کند.
شاید این مقاله برای شما مفید باشد.
تب در بالغین
تب در بزرگسالان هم می‌تواند در برخی موارد خطرناک باشد. در صورتی که فرد بالغ تب بالای ۳۹ درجه سانتیگراد یا بیشتر داشته باشد که با مصرف دارو قطع نشده است یا بیش از ۳ روز ادامه پیدا کرده است باید به پزشک مراجعه کند. همچنین اگر تب با علائم زیر همراه شده است، باید برای درمان تب ویروسی به پزشک مراجعه کرد:
- سردرد شدید
- قرمزی پوست
- حساسیت به نور روشن
- خشکی گردن
- استفراغ مکرر
- تنگی نفس
- درد شکم یا قفسه سینه
- تشنج یا صرع
مصرف مایعات فراوان
تب ویروسی باعث می‌شود بدن شما بسیار گرم تر از حالت معمول باشد. بدن برای خنک تر شدن تلاش می‌کند تعریق را زیاد کند. تعریق بیشتر موجب از دست دادن آب بدن می‌شود و اگر این از دست رفتن آب زیاد شود دهیدراسیون اتفاق می‌افتد.
هنگامی که دچار تب ویروسی هستید، برای جبران آب از دست رفته، سعی کنید تا جایی که می‌توانید مایعات مصرف کنید. مایعات فقط شامل آب نیست بلکه مایعات را به صورت های مختلف مصرف کنید. به عنوان مثال مایعات زیر برای حفظ آب بدن مناسب هستند:
- آبمیوه
- نوشیدنی های ورزشی
- سوپ
- چای بدون کافئین
- آبگوشت
نوزادان و کودکان نو پا می‌توانند برای تأمین مایعات بدن خود، از نوشیدنی های فورموله شده با الکترولیت‌ها، مثل پدیالیت استفاده کنند. این مایعات را می‌توانید از داروخانه ها تهیه کنید. همچنین می‌توان این مایعات حاوی الکترولیت را در خانه هم تهیه کرد.
داشتن استراحت کافی
تب ویروسی نشان دهنده این است که بدن شما در تلاش فراوان برای مبارزه با ویروس است. سعی کنید به مقدار کافی استراحت داشته باشید. حتی اگر نمی‌توانید در طول روز در رختخواب استراحت کنید، سعی کنید تا جای ممکن فعالیت های جسمی خود را کاهش دهید. خواب شبانه خود را به ۸ الی ۹ ساعت یا بیشتر افزایش دهید. در طول روز هم به خود سخت نگیرید و تا جایی که می‌توانید اضطراب و فعالیت خود را کاهش دهید.
بهتر است ورزش روزانه خود را به طور موقت کنار بگذارید، زیرا در پی ورزش زیاد دمای بدن شما افزایش پیدا می‌کند.
مصرف داروهای بدون نسخه
داروهای بدون نسخه تب بر یکی از راه‌های درمان تب ویروسی است. این داروها علاوه بر آن که تب را موقتاً کاهش می‌دهند، احساس کسالت شما را هم کم می‌کنند.
البته باید توجه داشته باشید که اگر به خاطر مصرف دارو، سرحال تر شده‌اید، نباید از استراحت کافی غافل شوید، بلکه باید همچنان به مقدار مناسبی استراحت داشته باشید.
برخی از داروهای تب بر که می‌توانید بدون نسخه دریافت کنید شامل:
- استامینوفن (با نام تجاری Tylenol و Tylenol کودکان)
- ایبوپروفن (با نام تجاری Advil و Advil کودکان و Motrin)
- آسپرین
- ناپروکسن (با نام تجاری Aleve)
البته پیش از مصرف این داروها برای درمان تب ویروسی، باید نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
- هیچ وقت به کودکان آسپرین ندهید چون باعث افزایش خطر ابتلا به سندرم ری (Reye`s syndrome) می‌شود. اگرچه این سندرم نادر است اما اگر ایجاد شود خطرات بسیار جدی به همراه دارد.
- دارو را بیش تر از مقداری که توسط شرکت تولید کننده دارو توصیه شده است مصرف نکنید. در صورتی که این نکته را رعایت نکنید، ممکن است دچار خونریزی معده، آسیب کبدی یا مشکلات کلیوی شوید.
- ساعتی از روز که دارو را مصرف می‌کنید، روی کاغذ یادداشت کنید تا مطمئن شوید در طول ۲۴ ساعت بیش از حد دارو مصرف نکرده‌اید.
مصرف داروهای گیاهی
برخی افراد برای درمان تب ویروسی ، از داروهای گیاهی استفاده می‌کنند. در نظر داشته باشید که برخی از این داروهای گیاهی مکمل می‌توانند تب را در حیوانات افزایش دهند. همچنین هیچ شواهد قابل اعتمادی که نشان دهنده اثرات درمانی قطعی این داروها روی انسان باشد، وجود ندارد. اثرات داروهای گیاهی روی کودکان هم همچنان مشخص نیست. بنابراین هرگز این داروهای گیاهی را به کودکان ندهید.
نکته مهم دیگر آن است که سازمان غذا و داروی آمریکا داروهای گیاهی را مثل داروهای شیمیایی مورد بررسی قرار نمی‌دهد و اطلاعات درباره این داروها کافی نیست، در نتیجه قبل از مصرف هر نوع داروی گیاهی از پزشک خود در این باره سؤال کنید و مطابق دستورالعمل داروی گیاهی آن را مصرف کنید.
گیاه مورینگا (گز روغنی)
مورینگا یک گیاه نواحی گرمسیری است که فواید تغذیه‌ای و دارویی متنوعی دارد. نزدیک به تمامی بخش های این گیاه حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان‌ها و عوامل ضد باکتریایی است. یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داده است که پوست گیاه مورینگا می‌تواند تب را در خرگوش‌ها کاهش دهد.
تحقیقات کامل تری لازم است تا مشخص شود چگونه این گیاه قادر است تب انسان را کاهش دهد. برخی مطالعات تصور می‌کنند این گیاه نسبت به داروهای تب بر بدون نسخه (مثل استامینوفن) برای کبد بهتر است.
در موارد زیر از گیاه مورینگا استفاده نکنید:
- زنان حامله
- در صورت مصرف داروهایی که حاوی پیش ماده‌های سیتوکروم P450 هستند، مثل لوواستاتین (با نام تجاری Altoprev)، فکسوفنادین (با نام تجاری Allegra) یا کتوکونارول (با نام تجاری Nizoral).
در یک مطالعه گزارش-موردی، مصرف برگ گیاه مورینگا منجر به یک بیماری نادر پوستی-مخاطی به نام سندرم استیونز-جانسون (SJS) شده است. در نتیجه افرادی که به دلایل دیگر در معرض خطر این سندرم هستند نباید گیاه مورینگا را مصرف کنند. اما با این حال، تنها یک مورد از این سندرم به دلیل مصرف مورینگا گزارش شده است و این واکنش به طور معمول نادر به نظر می‌رسد.
ریشه گیاه کودزو (Kudzu)
در فرهنگ پزشکی چینی، ریشه کودزو برای درمان سنتی به کار برده می‌شده است. این گیاه دارای اثرات ضد التهابی است و می‌تواند ضد درد هم باشد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ دریافته است که ریشه گیاه کودزو برای کاهش تب در موش ها مؤثر بوده است، اما همچنان انجام مطالعاتی روی انسان‌ها برای ارزیابی اثرگذاری این گیاه لازم است صورت بگیرد.
در موارد زیر نباید ریشه کودزو را مصرف کنید:
- در صورت مصرف داروی تاموکسیفن
- در صورت داشتن سرطان های حساس به هورمون مثل سرطان سینه ER-مثبت
- در صورت مصرف داروی متوتروکسات (با نام تجاری Rasuvo)
اگر داروی مخصوص دیابت مصرف می‌کنید، باید قبل از مصرف این گیاه با پزشک خود مشورت کنید. چون ممکن است مصرف ریشه کودزو منجر به افت قند خون شود و نیاز تغییر مقدار دارو وجود داشته باشد.
ریشه کودزو به شکل پودر، کپسول یا عصاره مایع در دسترس است.
خنک نگه داشتن بدن
شما می‌توانید بدن خود را با ایجاد فضایی با دمای پایین تر، خنک نگه دارید. البته باید دقت کنید که دمای محیط را بیش از حد کم نکنید. اگر احساس لرز کردید، بلافاصله دمای اتاق را بالاتر ببرید. چون لرز کردن خود باعث بالا رفتن تب می‌شود.
راه هایی که می‌توان با آن دمای اتاق را پایین آورد شامل:
- نشستن در وان با آب ولرم، باعث خنک شدن بدن و کاهش تب می‌شود. آب سرد نه تنها دمای بدن را کاهش نمی‌دهد، بلکه تب را بالاتر هم می‌برد.
- با یک پارچه مرطوب و ولرم پاشویه کنید.
- لباس نخی و نازک تر بپوشید.
- زمانی که احساس سرما می‌کنید، بیش از حد پتو روی خود نیاندازید.
- به مقدار زیادی، مایعات نسبتاً خنک یا مایعات با دمای اتاق بنوشید.
- یخمک و آلاسکا بخورید.
- از فن تهویه هوا استفاده کنید.
نتیجه گیری
تب ویروسی عموماً نشانه نگران کننده‌ای نیست. هم در کودکان و هم در بزرگسالان، اغلب بیماری‌های ویروسی به طور خود به خود خوب می‌شوند و تب ویروسی هم یکی از مراحل بهبود محسوب می‌شود. اما اگر دچار علائم غیر معمول شدید و یا تب بیش از یک روز طول کشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا درمان صورت گیرد.
