پیس میکر چیست
باطری قلب یا پیس میکر یک وسیله الکترونیکی است که باعث می‌شود قلب بیمار به طور منظم بزند. این وسیله یک درمان حیاتی برای بیماری‌های قلبی نظیر آریتمی ها است. آریتمی به معنای به هم خوردن ریتم طبیعی قلب و ضربان نامنظم قلب است.
قرار دادن باطری درون قفسه سینه نیازمند یک جراحی کوچک است. این عمل اگرچه به طور کلی بی خطر است اما خطراتی مثل آسیب بافت اطراف محل جراحی هم وجود دارد.
در این مقاله هدف از گذاشتن باطری قلب، نحوه گذاشتن پیس میکر و خطرات آن بررسی می‌شود.
هدف از گذاشتن باطری قلب چیست
مطابق شکل زیر، باطری قلب یک قطعه الکلترونیکی برای درمان مشکلات قلبی مثل آریتمی‌ها است.
قلب یک اندام ۴ حفره‌ای است که ۲ حفره در بالا به نام دهلیز و ۲ حفره در پایین به نام بطن دارد. دهلیزها (حفره های بالایی قلب) منقبض می‌شوند و خون را وارد بطن‌ها (حفره‌های پایینی قلب) می‌کنند.
سپس بطن‌ها منقبض می‌شوند و خون را از قلب خارج می‌کنند تا خون به سراسر بدن برسد. این انقباض همان ضربان قلب است و پیام‌های الکتریکی مسئول کنترل ریتم ضربان قلب هستند.
این پیام‌های الکتریکی توسط سلول‌های خاصی که در دهلیزها قرار دارند تولید می‌شوند و از آن جا به سمت پایین قلب می‌آیند و به فعالیت قلب کمک می‌کنند. در آریتمی‌ها این پیام های الکتریکی مختل شده و موجب ضربان نامنظم قلب می‌شوند.
تاکی کاردی حالتی است که قلب با سرعت بسیار زیادتر از معمول می‌زند و برادی کاردی حالتی است که قلب بیش از حد آهسته بزند. ضربان قلب ممکن است به دلایل دیگری هم نامنظم شود.
این آریتمی ها می‌توانند موجب نرسیدن خون از قلب به اندام‌ها شوند و علائم زیر را ایجاد کنند:
- بی حالی
- ضعف
- غش کردن
- ضربان قلب بسیار بالا
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
حتی در موارد شدید آریتمی، ممکن است مشکلات خاصی همچون فیبریلاسیون دهلیزی رخ بدهد. در این نوع آریتمی حفره های بالایی قلب (دهلیزها) به درستی منقبض نمی‌شوند و در نتیجه بطن‌های قلب هم قادر به پمپ کردن خون کافی به خارج از قلب نیستند.
باطری قلب باعث می‌شود حفره های بالایی قلب به درستی منقبض شوند. اگر پیس میکر برای درمان آریتمی در بدن گذاشته می‌شود، اغلب دائمی است.
پزشکان از باطری قلب برای ارزیابی این اختلالات استفاده می‌کنند چون دستگاه می‌تواند چند معیار مهم سلامت قلب مثل فعالیت الکتریکی قلب را ضبط کند و مطابق با اطلاعات ضبط شده، به صورت اتوماتیک ضربان الکتریکی قلب را تنظیم کند.
در مقابل این حالت، شرایطی است که آسیب حاد قلبی مثل حمله قلبی یا مصرف بیش از حد دارویی اتفاق بیافتد که در این حالت فرد از باطری قلب موقت یعنی پیس میکر خارجی استفاده می‌کند.
نحوه گذاشتن باطری قلب در بدن چگونه است
برای گذاشتن پیس میکر در قفسه سینه باید عمل جراحی صورت گیرد.
برای آمادگی انجام این عمل جراحی، پزشک شرح حال قبلی بیمار و آزمایش خون او را بررسی می‌کند. بیمار هم باید فرم های خاصی را پر کند.
بیمار برای جراحی باید ناشتا باشد و قبل از عمل لازم است ست تزریق داخل وریدی وارد دست یا بازوی بیمار شود تا داروی آرامبخش و هر نوع داروی مورد نیاز دیگری قبل از عمل تزریق شود.
در مرحله بعد پزشک محل جراحی را در نزدیک شانه تمیز می‌کند و سپس یک سوزن را وارد ورید زیر استخوان ترقوه می‌نماید.
پزشک از این سوزن برای هدایت کابل‌های باطری قلب به سوی وریدها و در نهایت قلب استفاده می‌کند. براساس مدل باطری، بین ۱ الی ۳ سیم را وارد قلب می‌کنند.
پزشک برای هدایت صحیح کابل‌ها از فلووروسکوپی استفاده می‌کند. فلوروسکوپی شامل تصویربرداری مداوم با اشعه X است که تصاویری زنده را به مانیتور ارائه می‌دهد و مسیر عبور کابل‌ها را در مانیتور نمایش می‌دهد. قبل از انجام این عمل، باید سیم‌ها را تست کرد تا اطمینان حاصل شود که به درستی کار می‌کنند.
در اقدام بعدی پزشک برش کوچکی در قفسه سینه ایجاد می‌کند و ژنراتور و باطری قلب که به صورت یک جعبه کوچک است را در بدن تعبیه می‌کند. در نهایت محل برش را بخیه می‌کند و با استفاده از یک دستگاه الکتروکاردیوگرام، عملکرد باطری را می‌سنجد.
بعد از عمل معمولاً لازم است بیمار یک شبانه روز در بیمارستان بماند تا پزشکان و پرستاران از درستی عملکرد دستگاه اطمینان حاصل کنند.
عوارض باطری قلب چیست
گذاشتن باطری قلب در بدن معمولاً خطر و عارضه‌ای به همراه ندارد.
کسانی که باتری قلب دارند ممکن است در ناحیه‌ای که برش جراحی صورت گرفته و باطری قرار داده شده است احساس درد داشته باشند. البته این درد بعد از جراحی باید موقت باشد. دیگر عوارض بعد از عمل باطری قلب شامل :
- تورم یا خونریزی ناحیه قرار گرفتن باطری
- عفونت
- آسیب عصب یا عروق خونی
- باز شدن ناقص ریه
- واکنش به داروها
نتیجه گیری
گذاشتن باطری قلب یک عمل جراحی بسیار آسان و کم خطر است.
پس از جراحی فرد باید مدت زمان کافی استراحت کند اما بعد از چند روز می‌تواند به فعالیت های روزانه قبلی خود بازگردد.
در ۸ هفته اول، فرد باید از انجام حرکات ناگهانی مثل دور کردن دست با شتاب زیاد از بدن پرهیز کند.
زندگی با باطری قلب نیازمند یکسری ملاحظات و رعایت چند نکته است که شامل موارد زیر است:
- از فشار آوردن به باطری قلب پرهیز کنید.
- محدوده بالا و پایین سرعت ایجاد ضربان قلب توسط باطری را بدانید و حتماً توجه داشته باشید که ضربان شما در این محدوده است و بالاتر یا پایین تر از محدوده تعیین شده نرفته است.
- فعالیت بدنی و ورزشی مناسب خود را حفظ کنید اما قبل از این که خیلی خسته شوید از فعالیت دست بکشید.
- از تماس با وسایل الکترونیکی که ممکن است در عملکرد باطری قلب اختلال ایجاد کنند، دوری کنید. مثل تلفن همراه و مایکروویو.
- در صورت بروز هرگونه مشکلی به پزشک مراجعه کنید.
آریتمی قلبی وضعیتی است که ممکن است تا پایان عمر وجود داشته باشد و حتی بدتر هم بشود. باطری قلب یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای این مشکل است و باعث می‌شود فرد بتواند به زندگی طبیعی خود ادامه دهد.
