کلیه‌ها با از بین بردن ضایعات و مایعات اضافی از بدن، خون را تصفیه می‌کنند. این ضایعات به مثانه انتقال داده می‌شود تا هنگام ادرار خارج شوند.
اگر کلیه‌ها از کار بیفتند، دیالیز کار آن‌ها را انجام میدهد. براساس بنیاد ملی کلیه، نارسایی کامل کلیه هنگامی رخ میدهد که کلیه‌ها تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد از عملکرد طبیعی خود را انجام دهند.
دیالیز یک درمان است که با استفاده از یک دستگاه خون را تصفیه و فیلتر می‌کند. این کار، هنگامی که کلیه‌ها به درستی کار نمی‌کنند، به تعادل بین مایعات و الکترولیت‌ها کمک می‌کند.
دیالیز، از دهه ۱۹۴۰، برای درمان افراد مبتلا به مشکلات کلیوی استفاده شده است.
دیالیز به چه منظور استفاده می‌شود؟
عملکرد درست کلیه‌ها از تجمع آب اضافه، ضایعات و سایر ناخالصی‌ها در بدن، جلوگیری می‌کند. همچنین آن‌ها به کنترل فشار خون و تنظیم سطح عناصر شیمیایی در خون کمک می‌کنند. این عناصر ممکن است شامل سدیم و پتاسیم باشند.
کلیه‌ها نوعی از ویتامین D را فعال می‌کنند که جذب کلسیم را بهبود می‌بخشد. هنگامی که کلیه‌ها به دلیل بیماری یا آسیب دیدگی نمی‌توانند این عملکرد‌ها را انجام دهند، دیالیز می‌تواند به حفظ عملکرد بدن، به صورت نرمال و طبیعی خودش، کمک کند.
بدون دیالیز نمک‌ها و تولیدات زائد در خون تجمع پیدا کرده، بدن را مسموم و به اندام‌های دیگر آسیب وارد می‌کنند. با این حال، دیالیز درمانی برای بیماریهای کلیوی یا سایر مشکلات موثر بر کلیه نیست.
برای رفع نگرانی افراد، ممکن است نیاز به درمان های مختلفی باشد.
انواع مختلف دیالیز چیست؟
۳نوع دیالیز وجود دارد.
۱. همودیالیز
همودیالیز شایع‌ترین نوع دیالیز است. این فرایند از کلیه مصنوعی (همودیالیزر) برای از بین بردن ضایعات و مایعات اضافی از خون استفاده می‌کند. خون از بدن خارج شده و از طریق کلیه مصنوعی تصفیه می‌شود. خون تصفیه شده به کمک دستگاه دیالیز به بدن بازگردانده می‌شود. برای ایجاد جریان خون به کلیه مصنوعی، پزشک برای ایجاد یک نقطه ورودی (دسترسی عروقی) به رگ های خونی شما، عمل جراحی انجام خواهد داد.
سه نوع از ورودی ها عبارتند از:
فیستول شریانی (AV)
این نوع، شریان و رگ را به هم متصل می کند. این گزینه ارجح است.
پیوند AV
این نوع یک لوله حلقه دار است.
سوند دسترسی عروقی
در این نوع ممکن است به رگ بزرگی در گردن شما وارد شود.
پیوند AV و فیستول AV برای درمان دیالیز طولانی مدت طراحی شده اند. افرادی که فیستول‌های AV دریافت می کنند، دو تا سه ماه پس از جراحی، بهبود یافته و آماده شروع همودیالیز هستند.
افرادی که پیوند AV دریافت می کنند، طی دو تا سه هفته آماده هستند. سوند‌ها برای استفاده کوتاه مدت یا موقت طراحی شده‌اند.
درمان های همودیالیز معمولاً سه تا پنج ساعت زمان برده و هفته ای سه بار انجام می‌شوند. با این حال، درمان همودیالیز می‌تواند در جلسات کوتاه‌تر و مکرر انجام شود.
بیشتر درمان‌های همودیالیز در بیمارستان، مطب پزشک یا مراکز دیالیز انجام می‌شوند. طول مدت درمان به اندازه بدن، میزان ضایعات موجود در بدن و وضعیت فعلی سلامتی بستگی دارد.
بعد از اینکه مدت طولانی همودیالیز را انجام دادید، پزشک ممکن است احساس کند شما آماده هستید تا در خانه درمان‌های دیالیز را انجام دهید. این گزینه بیشتر در افرادی که به درمان طولانی مدت نیاز دارند، متداول است.
۲. دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی شامل جراحی برای کاشت سوند دیالیز صفاقی (PD) در شکم است. سوند از طریق صفاق، غشایی در شکم، به تصفیه خون کمک می‌کند. هنگام درمان، مایع مخصوصی به نام دیالیست به داخل صفاق جریان می‌یابد. دیالیست مواد زائد را جذب می‌کند. هنگامی که دیالیست مواد زائد را از جریان خون خارج می‌کند، این مواد از شکم تخلیه می‌شوند. این روند چند ساعت طول کشیده و باید چهار تا شش بار در روز تکرار شود. با این حال، تبادل مایعات ممکن است هنگام بیداری یا هنگامی که در خواب هستید انجام شود.
انواع مختلفی از دیالیز صفاقی وجود دارد. انواع اصلی عبارتند از:
دیالیز صفاقی محیطی پیوسته (CAPD)
در CAPD ، شکم شما هر روز چندین بار پر و تخلیه می شود. این روش به دستگاه نیاز ندارد و باید هنگام بیداری انجام شود.
دیالیز صفاقی چرخه‌ای پیوسته (CCPD)
در CCPD از یک دستگاه برای چرخش مایعات در داخل و خارج از شکم شما استفاده می‌شود. این نوع معمولاً در شب و هنگامی که خواب هستید انجام می‌شود.
دیالیز صفاقی متناوب (IPD)
این درمان معمولاً در بیمارستان انجام می‌شود، گرچه ممکن است در خانه نیز انجام شود. در این نوع از همان دستگاه CCPD استفاده می‌کنند، اما این روند زمان بیشتری نیاز دارد.
۳. درمان جایگزین کلیه مداوم (CRRT)
این روش درمانی در درجه اول در بخش مراقبت‌های ویژه، برای مبتلایان به نارسایی حاد کلیه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به عنوان هموفیلتراسیون نیز شناخته می‌شود. دستگاهی خون را از طریق لوله عبور میدهد. سپس یک فیلتر مواد زائد و آب را جدا می‌کند.
خون به همراه مایعات جایگزین به بدن بازگردانده می‌شود. این روش به طور کلی هر روز و به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت انجام می‌شود.
آیا خطری متوجه دیالیز است؟
در حالی که هر سه شکل دیالیز می‌توانند جان شما را نجات دهند، خطرات مشخصی را نیز به همراه دارند.
خطرات همودیالیز
خطرات همودیالیزعبارتند از:
فشارخون پایین
کمبود خون یا نداشتن گلبولهای قرمز خون کافی
گرفتگی عضلات
مشکلات بدخوابی
خارش
سطح بالای پتاسیم خون
پریکاردیت، التهاب غشای اطراف قلب
گند خونی
باکتری یا عفونت جریان خون
ضربان قلب نامنظم
مرگ ناگهانی قلبی، علت اصلی مرگ در افراد تحت دیالیز
خطرات دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی با افزایش خطر ابتلا به عفونت در محل یا اطراف محل سوند در حفره شکمی همراه است. به عنوان مثال، بعد از کاشت سوند، فرد می‌تواند پریتونیت را تجربه کند. پریتونیت عفونت غشایی که دیواره شکم را پوشش میدهد، است. سایر خطرات عبارتند از:
ضعف عضلات شکمی
قند خون بالا به دلیل دکستروز موجود در دیالیز
افزایش وزن
فتق
تب
دل درد
خطرات CRRT
خطرات مرتبط با CRRT عبارتند از:
عفونت
هایپوترمیلیووا
فشارخون پایین
اختلالات الکترولیتی
خونریزی
به تاخیر افتادن ترمیم کلیه
ضعف در استخوان‌ها
آنافیلاکسی
اگر همچنان در صورت دیالیز به این علائم مبتلا هستید ، با ارائه دهنده خدمات درمانی که این درمان را انجام می دهد، اطلاع دهید.
افرادی که تحت درمان طولانی مدت دیالیز قرار دارند، در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها از جمله آمیلوئیدوز هستند. این بیماری می تواند هنگامی رخ دهد که پروتئین‌های آمیلوئید تولید شده در مغز استخوان در اندام‌هایی مانند کلیه ها، کبد و قلب تولید شوند. این معمولا باعث درد مفاصل، سفتی و تورم می‌شود.
همچنین ممکن است برخی از افراد پس از تشخیص نارسایی طولانی مدت کلیه دچار افسردگی شوند. اگر افکاری در ارتباط با افسردگی دارید، مانند افکار آسیب رساندن به خود یا خودکشی، با شماره ۹۱۱ یا خدمات اضطراری محلی خود تماس بگیرید.
اگر با افسردگی و یک بیماری مزمن روبرو هستید، اتحاد ملی بیماریهای روانی می‌تواند منابع لازم را برای شما فراهم کند.
جایگزین دیالیز چیست؟
دیالیز وقت‌گیر و گران است. همه افراد آن را انتخاب نمی‌کنند، به ویژه اگر نارسایی حاد و شدید کلیوی را تجربه کرده باشند. اگر تصمیم ندارید دیالیز را برگزینید، گزینه‌های درمانی دیگری وجود دارند که ممکن است به کنترل علائم شما کمک کنند.
یکی از این گزینه‌ها، مدیریت کم خونی است. هنگامی که کلیه ها به درستی کار می‌کنند، هورمون اریتروپویتین (EPO) به طور طبیعی در بدن تولید می‌شود. برای کمک به کلیه کم کار، می‌توانید هر هفته تزریق EPO را دریافت کنید.
حفظ فشار خون مناسب می تواند به کند شدن روند نارسایی کلیه کمک کند. برای جلوگیری از کم آبی از مایعات استفاده کنید. قبل از مصرف هر داروی ضد التهابی از جمله ایبوپروفن (Advil) و دیکلوفناک (Solaraze ، Voltaren) با پزشک خود مشورت کنید.
پیوند کلیه گزینه دیگری برای برخی از افراد است. این یک تعهد بلند مدت است. با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید پیوند کلیه برای شما مناسب است یا خیر. ممکن است کاندید خوبی برای پیوند کلیه نباشید اگر:
سیگار بکشید
به شدت از الکل استفاده کنید
چاق باشید
یک بیماری روانی درمان نشده داشته باشید
چگونه می‌توانم برای دیالیز آماده شوم؟
قبل از اولین درمان دیالیز، پزشک شما برای دسترسی به جریان خون شما لوله یا دستگاهی را طی جراحی در بدنتان جایگذاری می‌کند. این به طور معمول یک عمل سریع است. شما باید بتوانید همان روز به خانه برگردید.
بهتر است در طول درمان‌های دیالیز لباس راحت بپوشید. همچنین دستورالعمل های پزشک خود را دنبال کنید. این موارد ممکن است شامل نخوردن چیزی برای مدت معینی قبل از درمان باشد.
چه دیالیزی در خانه قابل انجام است؟
همودیالیز و دیالیز صفاقی هردو می‌توانند در خانه انجام شوند. دیالیز صفاقی به تنهایی قابل انجام است، در حالی که همودیالیز به یک همراه نیاز دارد. همراه می تواند یک دوست یا عضوی از خانواده باشد؛ یا شما می توانید یک پرستار که دیالیز انجام میدهد را انتخاب کنید.
با هر نوع درمان، از قبل، از یک پزشک متخصص آموزش کامل را دریافت خواهید کرد.
دورنما بلند مدت کسی که به دیالیز نیاز دارد چیست؟
همه اختلالات کلیوی دائمی نیستند. دیالیز می‌تواند به طور موقت عملکرد کلیه‌ها را انجام دهد تا زمانی که کلیه‌ها خودشان را ترمیم کنند و دوباره شروع به کار کنند. با این حال، در بیماری مزمن کلیه، کلیه‌ها به ندرت بهبود پیدا می‌کنند.
اگر این بیماری را داشته باشید، باید به طور دائم به دیالیز بروید یا پیوند کلیه گزینه مطلوب خواهد بود . تغییرات سبک زندگی نیز لازم است. نفرولوژیست (پزشک کلیه) باید در تیم خود یک متخصص رژیم غذایی داشته باشد تا به شما در انتخاب رژیم‌های غذایی کمک کند.
هنگام همودیالیز، میزان مصرف پتاسیم، فسفر و سدیم را محدود کنید. این شامل سدیم حاصل از آب سبزیجات و نوشیدنی‌های ورزشی است.
همچنین ممکن است یادداشتی از مایعات مصرفی خود را بخواهید. مایعات بیش از حد در بدن می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کنند. برخی منابع پنهان مایعات، شامل میوه و سبزیجاتی مانند کاهو و کرفس می‌باشند.
سازگار بودن با دیالیز، احتمال نیاز به پیوند کلیه را کاهش می دهد.
متوقف کردن دیالیز
اگر قصد توقف دیالیز خود را دارید، از پزشک خود بخواهید که وزن و فشار خون شما را بررسی کند. این اندازه گیری‌ها می‌توانند به تعیین اثربخشی دیالیز کمک کنند.
قبل از قطع درمان، هر گونه نگرانی را به پزشک خود گزارش کنید.
اگرچه این حق شماست که در هر زمانی، هر درمانی را متوقف کنید، ممکن است آن‌ها توصیه کنند قبل از پایان این درمان نجات دهنده، با یک متخصص بهداشت روان صحبت کنید.
اگر وضعیت ایجاد شده ناشی از نارسایی کلیه اصلاح نشده باشد، متوقف کردن دیالیز در نهایت منجر به مرگ خواهد شد.
