شوره سر یک بیماری شایع است که باعث پوسته پوسته شدن پوست سر می‌شود. مسری یا جدی نیست اما باعث خجالت فرد شده و گاهی درمانش دشوار است.
شوره خفیف را می‌توان با یک شامپوی ملایم روزانه درمان کرد. اگر جواب نداد، یک شامپوی دارویی ممکن است کمک کند. علائم ممکن است بعدا برگردد.
شوره سر نوع خفیف درماتیت سبورئیک محسوب می‌شود. در نوزادان به درماتیت سبورئیک کلاه گهواره گفته می‌شود.
علائم شوره سر
علائم و نشانه‌های شوره سر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ایجاد پوسته‌های پوستی روی پوست سر، مو، ابرو، ریش یا سبیل و شانه‌ها
- خارش پوست سر
- پوسته پوسته شدن یا خشک شدن پوست سر در نوزادان با کلاه گهواره
استرس موجب تشدید علائم شده و در فصول سرد و خشک سال می‌تواند عود کند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
شوره سر اغلب نیازی به مراقبت پزشک ندارد. اگر وضعیت فرد با استفاده منظم از شامپو ضد شوره بدون نسخه بهبود نیابد، بایستی به پزشک یا متخصص پوست مراجعه کند.
علت شوره سر
۱. درماتیت سبورئیک
افراد مبتلا به درماتیت سبورئیک دارای پوستی تحریک کننده و چرب هستند و احتمالاً شانس بروز شوره سر دارند.
درماتیت سبورئیک بسیاری از مناطق پوست را شامل می‌شود؛ از جمله قسمت پشت گوش، قفسه سینه، ابرو و دو طرف بینی.
پوست قرمز، چرب و پوشیده از نقاط پوسته پوسته سفید یا زرد خواهد بود.
درماتیت سبورئیک با Malassezia، قارچی که به طور معمول روی پوست سر زندگی می‌کند و تغذیه‌اش از چربی‌هاییست که فولیکول‌های مو ترشح می‌کند، ارتباط نزدیکی دارد.
معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند، اما در بعضی از افراد بیش فعال شده و باعث تحریک پوست سر می‌شود و سلول‌های اضافی پوست ایجاد می‌کند.
در حین این که این سلول‌های اضافی پوستی از بین می‌روند، با چربی مو و پوست سر مخلوط شده، شوره را تشکیل می‌دهند.
۲. شانه نکردن مرتب موها
شستن یا شانه زدن مو به طور مرتب خطر ابتلا به شوره سر را کاهش می‌دهد ، زیرا به ریختن طبیعی پوست کمک می‌کند.
۳. مخمر
افرادی که به مخمر حساس هستند، احتمالا شوره سر دارند، بنابراین ممکن است مخمر نیز در آن نقش داشته باشد. شوره سر اغلب در ماه‌های زمستان تشدید و با گرمتر شدن هوا بهبود می‌یابد. این امر ممکن است به این دلیل باشد که نور ماوراء بنفش A (UVA) خورشید با مخمر مقابله می‌کند.
۴- خشکی پوست
افرادی که پوست خشکی دارند، احتمال بیشتری با بروز شوره سر مواجه‌اند. هوای سرد زمستان همراه با اتاق‌های بیش از حد گرم، یکی از دلایل خارش و پوسته پوسته شدن پوست است. شوره سری که از پوست خشک ناشی می‌شود، دارای پوسته‌های کوچکتر و بدون چربی است.
۵- شامپو و محصولات مراقبت از پوست
برخی محصولات مراقبت از مو می‌توانند باعث ایجاد پوسته پوسته شدگی و خارش پوست سر شوند. شامپو زدن مکرر هم ممکن است باعث ایجاد شوره شود، زیرا می‌تواند پوست سر را تحریک کند.
برخی افراد می‌گویند عدم شامپو کردن کافی باعث ایجاد چربی و سلول‌های مرده پوست و درنتیجه شوره سر می‌شود، اما شواهدی برای تایید آن وجود ندارد.
۶. بیماری‌های خاص پوستی
مبتلایان به پسوریازیس، اگزما و برخی دیگر از اختلالات پوستی، بیشتر از سایرین به شوره سر مبتلا می‌شوند. Tinea capitis، یک عفونت قارچی که به عنوان کرم حلقوی پوست سر نیز شناخته می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد شوره سر شود.
۷. بیماری‌های خاص
بزرگسالان مبتلا به بیماری پارکینسون و برخی از بیماری‌های عصبی دیگر بیشتر مستعد ابتلا به شوره سر و درماتیت سبورئیک هستند. در یک مطالعه مشخص شد که بین ۳۰ تا ۸۳ درصد از مبتلایان به HIV درماتیت سبورئیک دارند، در حالی که در جمعیت عمومی ۳ تا ۵ درصد است.
بیمارانی که به دنبال حمله قلبی یا سکته مغزی بهبود می‌یابند و مبتلایان به سیستم ایمنی ضعیف ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به شوره سر باشند.
۸. رژیم غذایی
عدم مصرف کافی غذاهای حاوی روی، ویتامین های گروه B و برخی از انواع چربی‌ها ممکن است خطر را افزایش دهد.
۹. استرس روانی
ممکن است بین استرس و بسیاری از مشکلات پوستی ارتباط وجود داشته باشد.
۱۰. سن
شوره سر از بزرگسالی تا دوران میانسالی بیشتر محتمل است، اگرچه می‌تواند مادام‌العمر باشد. این بیماری، احتمالاً به دلایل مرتبط با هورمون‌ها در مردان بیشتر از زنان است.
عوامل خطر شوره سر
تقریباً هر کسی می‌تواند شوره داشته باشد، اما برخی از عوامل خاص می‌توانند حساسیت بیشتری به آن نشان دهند:
سن. شوره سر معمولاً در بزرگسالی شروع می‌شود و تا دوران میانسالی ادامه می‌یابد. این بدان معنا نیست که افراد خیلی مسن، به شوره دچار نمی‌شوند. برای برخی افراد، مشکل می‌تواند مادام‌العمر باشد.
مرد بودن. از آنجا که بیشتر مردان دچار شوره می‌شوند، برخی محققان فکر می‌کنند هورمون‌های مردانه ممکن است نقش داشته باشند.
بیماری‌های خاص. بیماری پارکینسون و سایر بیماری‌هایی که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند، خطر ابتلا به شوره سر را افزایش می‌دهد. به همین ترتیب داشتن HIV یا سیستم ایمنی ضعیف نیز ریسک درگیری با شوره سر را بالا می‌برد.
تشخیص شوره سر
پزشک اغلب با نگاه کردن به مو و پوست سر می‌تواند شوره سر را تشخیص دهد.
درمان شوره سر
خارش و پوسته پوسته شدن شوره تقریباً همیشه قابل کنترل است. درمورد شوره سر ملایم، ابتدا تمیز کردن روزانه را با یک شامپوی ملایم انجام دهید تا روغن و ساخت سلول‌های پوستی کاهش یابد. اگر این کمک نمی‌کند، یک شامپوی شوره سر دارویی را امتحان کنید. شاید برای پیدا کردن روال مراقبت از مو که برای شما مفید است، باید بیش از یک شامپو را امتحان کنید و احتمالاً به درمان مکرر یا طولانی‌مدت احتیاج دارید.
اگر دچار خارش، لک، قرمزی یا سوزش در اثر هر محصولی شده‌اید، استفاده از آن را متوقف کنید. اگر یک واکنش آلرژیک مانند بثورات کهیر، کهیر یا مشکل در تنفس دارید، سریعاً به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
شامپوهای شوره سر بر اساس دارویی که در آن قرار دارد طبقه بندی می‌شوند:
- شامپو ضد شوره پریتیون زینک. این‌ها حاوی روی پیریتیون ضد باکتری و ضد قارچ هستند.
- شامپو های مبتنی بر تار (نوتروژن T / Gel). تار ذغال سنگ از بین رفتن سلول‌های پوست سر و پوسته پوسته شدنش را کند می‌کند. اگر موهای روشن دارید، این نوع شامپو ممکن است باعث تغییر رنگ شود. همچنین می‌تواند پوست سر را نسبت به نور خورشید حساس‌تر کند.
- شامپو ضد شوره اسید سالیسیلیک. این محصولات به از بین بردن پوسته پوسته شدگی کمک می‌کنند.
- شامپو شوره سر سلنیوم سولفاید. این‌ها حاوی ماده ضد قارچ هستند. از این محصولات طبق دستورالعمل استفاده کرده و پس از مالش روی سر به خوبی بشویید، زیرا می‌توانند موها و پوست سر را تغییر دهند.
- شامپو ضد شوره کتوکونازول (شامپو ضد شوره نیزورال A-D). این شامپو برای از بین بردن قارچ‌های ایجاد کننده شوره که در پوست سر زندگی می‌کنند، در نظر گرفته شده است. بدون نسخه یا به صورت نسخه در دسترس است.
اگر یک شامپو در بازه‌ای از زمان در درمان شوره سر بهتر اثر کرد و سپس اثربخشی خود را از دست داد، می‌توانید شامپوی ضد شوره دیگری را امتحان کنید.
دستورالعمل های موجود در بطری شامپویی را که امتحان می‌کنید، بخوانید و دنبال کنید. بعضی از محصولات باید چند دقیقه روی سر باقی بماند، در حالی که سایر محصولات باید سریع شستشو داده شوند. در ابتدا از یک شامپو دارویی یک تا سه بار در هفته برای درمان شوره سر استفاده کنید. سپس برای پیشگیری از شیوع مجدد آن یک بار در هفته یا کمتر از شامپوی ضد شوره استفادهنمایید.
اگر چندین هفته از شامپو دارویی استفاده کرده‌اید و هنوز هم شوره سر دارید، با پزشک یا متخصص پوست صحبت کنید. ممکن است شما به یک شامپوی با قدرت بالا و تجویزی یا لوسیون استروئیدی نیاز داشته باشید.
سبک زندگی و درمان خانگی شوره سر
می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به شوره سر یا کنترل آن قدم بردارید:
- مدیریت استرس. استرس بر سلامت کلی شما تأثیر می گذارد ، و باعث می شود شما مستعد ابتلا به تعدادی از شرایط و بیماری ها باشید. حتی می تواند به ایجاد شوره سر کمک کند یا علائم موجود را بدتر کند.
- داشتن یک رژیم غذایی سالم. رژیم غذایی که به اندازه کافی روی ، ویتامین های گروه B و انواع خاصی از چربی ها را فراهم می کند ، ممکن است به جلوگیری از شوره سر کمک کند.
- شستشوی مرتب سر با شامپو. اگر تمایل به پوست سر چرب دارید ، شامپو زدن روزانه ممکن است به جلوگیری از شوره سر کمک کند. به آرامی پوست سر خود را ماساژ دهید تا پوسته پوسته شود. کاملاً بشویید.
- قرارگیری کمتر در معرض آفتاب. نور خورشید ممکن است برای کنترل شوره سر مفید باشد. اما از آنجا که قرار گرفتن در معرض نور ماوراء بنفش به پوست آسیب می‌رساند و خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد، به مدت طولانی آفتاب نگیرید. درعوض، فقط زمان کمی در بیرون از منزل بگذرانید و حتما از کرم ضد آفتاب بر روی صورت و بدن خود استفاده کنید.
- محدود کردن محصولات حالت دهنده مو. محصولات حالت دهنده مو می توانند بر روی مو و پوست سر باقی مانده و آن را چرب‌تر کنند.
درمان‌های جایگزین
مطالعات کوچک نشان داده‌اند که روغن درخت چای می‌تواند شوره سر را کاهش دهد، اما مطالعه بیشتری جهت تایید کامل موضوع لازم است.
روغن درخت چای، که از برگ درخت چای استرالیایی (Melaleuca alternifolia) حاصل می‌شود، قرن‌هاست به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده، آنتی بیوتیک و ضد قارچ مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکنون در تعدادی از شامپوهای موجود در فروشگاه‌های مواد غذایی طبیعی گنجانده شده است. این روغن ممکن است در بعضی از افراد واکنش‌های آلرژیک ایجاد کند.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
برای تشخیص شوره سر نیاز به آمادگی خاصی ندارید. پزشک به راحتی می‌تواند با نگاه کردن به پوست سر و پوست، شوره و علت آن را تشخیص دهد. اگر استفاده از محصولات جدیدی را برای مراقبت از مو شروع کرده‌اید، بطری‌ها را با خود به مطب آورده یا در مورد آن‌ها اطلاعات کافی را به پزشک خود بگویید تا بتواند تشخیص دهد که آیا این محصولات باعث ایجاد شوره سر شده است یا خیر.
منابع
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dandruff/symptoms-causes/syc-20353850
https://www.medicalnewstoday.com/articles/152844#causes
