تلفن‌های همراه به بخشی همیشه حاضر، از زندگی مدرن تبدیل شده‌اند. آنها نه تنها به عنوان راهی برای برقراری ارتباط، بلکه به عنوان ابزاری برای شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌ریز شخصی، ابزار خرید آنلاین، تقویم، ساعت هشدار و موبایل بانک عمل می‌کنند. در حالی که بدون شک آنها دستگاه‌های مفیدی هستند ، اما برخی معتقدند که وابستگی بیش از حد به دستگاه‌های دیجیتال ممکن است نوعی اعتیاد رفتاری باشد.
در حقیقت، اصطلاح نوموفوبیا به تازگی برای توصیف ترس از بی تلفن بودن به کار رفته است. این ترس شامل نه تنها گم کردن، فراموش کردن یا شکستن تلفن شما، بلکه همراه نداشتن و در دسترس نبودن توسط آن، است. این نگرانی رو به رشد در جهانی است که به نظر می‌رسد همیشه در ارتباط بودن، از هر زمان دیگری بیشتر اهمیت دارد. زمانی که افراد تلفن خود را گم می‌کنند، شارژ تلفن همراهشان تمام می‌شود یا در منطقه‌ای بدون آنتن قرار دارند، می‌تواند منجر به استرس و اضطراب یا حتی احساس ترس یا وحشت شود.
این ترس از نبودن تلفن همراه اغلب نشانه استفاده مشکل ساز از دستگاه دیجیتال تلقی می‌شود، که به عقیده برخی از کارشناسان ممکن است تأثیر مخربی بر سلامت روان و بدن داشته باشد.
استفاده مکرر از تلفن همراه احتمالاً باعث ایجاد پیامدهای منفی کوتاه مدت مانند افزایش حواس پرتی می‌شود، اما ممکن است عواقب طولانی مدتی از جمله تشدید مسائل موجود در زمینه بهداشت روان یا کمک به ظهور یک اعتیاد رفتاری، داشته باشد.
نوموفوبیا چیست؟
آیا تا به حال وقتی نتوانستید تلفن خود را پیدا کنید، مضطرب یا حتی وحشت زده شده‌اید؟ آیا با فکر این که در مکانی جدا و بدون سرویس تلفن همراه باشید، احساس ترس در شما به وجود می‌آید؟ اگر اینگونه است، ممکن است شما برخی از علائم نوموفوبیا را داشته باشید.
نوموفوبیا (Nomophobia) فرم کوتاه شده “هراس بدون تلفن همراه (no–mobile-phone phobia)” است. این اصطلاح برای اولین بار در مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۸ مطرح شد که به سفارش اداره پست انگلیس ساخته شد. در یک نمونه از بیش از ۲۱۰۰ فرد بالغ، این مطالعه نشان داد که ۵۳ درصد از شرکت کنندگان تجربه نوموفوبیا را دارند. این حالت با احساس اضطراب هنگامی که افراد تلفن‌های خود را گم می‌کنند، شارژموبایل آنها تمام می‌شود یا هیچ سرویس تلفن همراهی ندارند، مشخص می‌شود.
این مطالعه نشان داد که این ترس می‌تواند چنان قدرتمند باشد که بسیاری از مردم هرگز تلفن‌های خود را خاموش نکنند، حتی در شب یا در مواقعی که از آنها استفاده نمی‌کنند. هنگامی که از آنها سوال شد چرا هرگز تلفن‌های خود را خاموش نمی‌کنند، ۵۵٪ نیاز خود را برای برقراری ارتباط با خانواده و دوستان ذکر کردند، ۱۰٪ اظهار داشتند که به دلایل کاری نیاز به در دسترس بودن دارند و ۹٪ گزارش دادند که خاموش کردن تلفن باعث اضطراب آنها می‌شود.
ترس از دست دادن چیزی، شاید همان چیزی باشد که باعث می‌شود بسیاری از مردم بگوییند که حتی اگر در حال انجام کار دیگری باشند، به یک تماس یا پیامک پاسخ می‌دهند. این مطالعه نشان داد که مردم اغلب مایل به قطع فعالیت‌های زندگی برای پاسخگویی به یک تماس هستند. اکثر مردم (۸۰٪) مایل به پاسخگویی به تماس هنگام تماشای تلویزیون بودند، ۴۰٪ هنگام خوردن یک وعده غذایی به تماس پاسخ می‌دهند و ۱۸٪ مایل به پاسخگویی به تلفن هنگام خوابیدن با شخص دیگری هستند.
چقدر رایج است؟
در حالی که تحقیقات در مورد این پدیده هنوز محدود است، یافته‌های موجود نشان می‌دهند که نوموفوبیا کاملاً رایج و عادی است. یک مطالعه بر روی دانش آموزان در هند نشان داد که بیش از ۲۲٪ از شرکت کنندگان علائم نوموفوبیای شدید، و حدود ۶۰٪ دارای علائم متوسطی از این بیماری بودند.
علائم نوموفوبیا
فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که با ترس غیر عادی از یک شی یا موقعیت تعریف می شود. در این حالت، ترس از بی تلفن بودن یا دور از دسترس بودن خدمات تلفن همراه است.
در حالی که نوموفوبیا یک تشخیص بالینی نیست، برخی از علائمی که معمولاً در ارتباط با این ترس مشخص می‌شوند عبارتند از:
- ناتوانی در خاموش کردن تلفن همراه
- چک کردن تلفن همراه به طور مکرر و دائم برای بررسی تماس‌ها، ایمیل‌ها یا پیام‌های از دست رفته
- شارژکردن تلفن همراه حتی در زمانی که شارژ دارد
- همراه داشتن تلفن همراه با خود در مه جا حتی حمام
- چک کردن به طور مکرر که آیا موبایلتان همراهتان است یا خیر
- ترس از نبودن Wi-Fi یا عدم توانایی اتصال به داده اینترنت (data network) تلفن همراه خود
- فکر کردن به چیز‌های منفی و عدم توانایی در برقراری تماس برای درخواست کمک
- استرس از قطع ارتباط با یک هویت یا حضور آنلاین
- انجام ندادن و رد شدن از فعالیت‌ها یا رویدادهای برنامه‌ریزی شده برای صرف وقت روی تلفن همراه
علاوه بر علائم عاطفی و شناختی، ممکن است افراد علائم جسمی را نیز تجربه کنند. ممکن است سرعت تنفس و ضربان قلب افزایش یابد، تعرق بیشتر شود و شخص به لرزه درآید. همچنین ممکن است احساس ضعف یا سرگیجه داشته باشند. در موارد شدید، این علائم می‌تواند به یک وحشت زدگی تبدیل شوند.
مشخصات
در یک مطالعه در سال ۲۰۱۵، محققان برخی از ابعاد کلیدی نوموفوبیا را شناسایی کردند. ترس از بدون موبایل بودن، بر موارد زیر تاکید میکند:
- عدم توانایی برقراری ارتباط با دیگران
- احساس قطع ارتباط به طورکلی
- عدم توانایی دسترسی به اطلاعات
- به راحتی تسلیم شدن
افرادی که به این فوبیا مبتلا هستند به طور مکرر تلفن خود را چک می‌کنند، تلفن خود را هر کجا که می‌روند همراه خود می‌برند (حتی در حمام)، روزانه زمان زیادی را صرف استفاده از تلفن همراه می‌کنند و هنگامی که از تلفن خود جدا هستند؛ احساس درماندگی می‌کنند.
مطالعات نشان داده است که استفاده مکرر یا اجباری از تلفن همراه با افزایش استرس، اضطراب و افسردگی ارتباط دارد. استفاده بیش از حد از تلفن با تعدادی از اثرات منفی مرتبط است که شامل کاهش نمرات، افزایش اضطراب، رضایت از زندگی کمتر و پایین بودن احساس تندرستی است.
علل
در اینجا برخی دلایلی که موجب می‌شوند فرد علائم نوموفوبیا را تجربه کند ذکر شده‌اند.
مفید بودن برای کارهای روزانه
کاربردی بودن تلفن‌های همراه در این ترس “بی تلفن بودن” نقش اساسی دارد. تلفن‌های هوشمند توانایی انجام کارهای زیادی را دارند؛ مردم از تلفن‌های خود برای برقراری ارتباط، تحقیق درباره چیزهایی که به آنها علاقه‌مند هستند، مدیریت یک تجارت، برنامه داشتن، اشتراک اطلاعات شخصی و حتی مدیریت پول استفاده می‌کنند.
از آنجا که مردم در حال حاضر برای انجام بسیاری از کارهای مهم خود به تلفن‌هایشان روی می‌آورند، شاید تعجب آور نباشد که از نبودن آنها بترسند. بی تلفن بودن باعث می‌شود افراد از جنبه‌های مهم زندگی خود از جمله دوستان، خانواده، کار، امور مالی و اطلاعات جدا شوند.
میزان استفاده روزانه
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در ژورنال اعتیادهای رفتاری منتشر شد نشان داد دانشجویان دانشگاه روزانه ۹ ساعت صرف استفاده از تلفن‌های خود می‌کنند.
محققان پیشنهاد می‌کنند که این استفاده مداوم از موبایل نمایانگر پارادوکسی از فناوری است. تلفن‌های هوشمند می‌توانند همزمان آزاد کننده و ظالم باشند. افراد قادر به برقراری ارتباط، جمع آوری اطلاعات و معاشرت هستند؛ اما در عین حال استفاده از تلفن همراه می‌تواند منجر به وابستگی شود که هم محدود کننده و هم استرس‌زا است.
آشنایی با فناوری
موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر برای نوجوانان اظهار داشت که این اضطراب جدایی از تلفن همراه ممکن است در نوجوانان و جوانان بیشتر باشد. جوانان در این گروه سنی عمدتاً بومی دیجیتال هستند، به این معنی که آنها در عصر فناوری دیجیتال متولد و پرورش یافته‌اند. از آنجا که آنها تجربه استفاده از کامپیوتر، اینترنت و تلفن‌های همراه را داشتند، این دستگاه‌ها اغلب بخشی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره آنها هستند.
تشخیص
حائز اهمیت است که در حالی که بسیاری از افراد احساس اضطراب یا ترس از بی تلفن بودن می‌کنند، نوموفوبیا به طور رسمی توسط راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) به عنوان اختلال شناخته نمی‌شود.
این نوع ترس بسته به علائم و بروز ممکن است معیارهای “هراسی خاص از موقعیتی” را داشته باشد. هراس خاص با ترس غیر عادی و بیش از حد و پاسخ ترس اغراق آمیز تعریف می‌شود که با تهدید واقعی متناسب نیست.
محققان پرسشنامه نوموفوبیا (NMP-Q) را برای ارزیابی علائم این فوبیا تهیه کرده‌اند و مطالعات نشان می‌دهند که این پرسشنامه سنجشی کارآمد برای “ترس از بی تلفن بودن” است.
این پرسشنامه میزان موافق بودن یا نبودن پاسخ دهندگان رابه اظهاراتی مانند این جملات ثبت میکند:
- بدون دسترسی مداوم به اطلاعات از طریق تلفن هوشمند احساس ناراحتی می کنم
- تمام شدن شارژ باتری تلفن هوشمند باعث ترس من می شود
- من احساس اضطراب می کنم زیرا نمی توانم با خانواده یا دوستانم در تماس باشم
یک مطالعه نشان داد که سطوح بالاتر نوموفوبیا، که توسط NMP-Q اندازه گیری می‌شود، با سطوح بالاتر وسواس مرتبط است؛ که نشان می‌دهد نوموفوبیا ممکن است با برخی اختلالات سطح بالایی از هم‌ابتلایی (داشتن همزمان چند اختلال) داشته باشد.
به عنوان مثال، برخی تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اضطراب و اختلالات هراس ممکن است بیشتر در معرض نوموفوبیا باشند.
درمان نوموفوبیا
اگر علائمی از اختلال نوموفوبیا دارید یا احساس می‌کنید استفاده از تلفن همراه باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی شما می‌شود، صحبت با یک متخصص بهداشت روان می‌تواند به شما کمک کند. در حالی که هیچ درمان خاصی برای نوموفوبیا وجود ندارد، دکتر شما ممکن است در معرض قرار گرفتن، درمان روان-شناختی یا هر دو را برای رفع علائم توصیه کند. در برخی موارد، پزشک ممکن است نوعی دارو برای علائم اضطراب یا افسردگی که ممکن است تجربه کنید نیز تجویز کند.
درمان با روش “در معرض قرار گرفتن”
قرار گرفتن در معرض یک روش رفتاری است که در آن یاد خواهید گرفت که به تدریج با ترس خود روبرو شوید. در مورد نوموفوبیا، شما به تدریج عادت خواهید کرد بدون تلفن خود باشید. ممکن است با یک حرکت خیلی کوچک شروع کنید (مثلاً تلفن خود را برای مدت زمان مشخصی در اتاق دیگری بگذارید) و سپس به تدریج مدت زمان طولانی تری را بدون تلفن بگذرانید (مانند اینکه وقتی به خرید رفته‌اید آن را در خانه بگذارید یا هنگامی که مشغول انجام کاری هستید آن را خاموش کنید)
درمان با روش “روان-شناختی“
درمان روان-شناختی (CBT) فرایندی است که شامل پرداختن به الگوهای فکری منفی و غیر منطقی است که در رفتارهای ناسازگار نقش دارد. درمانگر به شما کمک می کند تا شناسایی این روش های تفکر را یاد بگیرید و افکار واقع بینانه و منطقی تر را جایگزین کنید.
به عنوان مثال، به جای اینکه فکر کنید اگر تلفن خود را برای پیام هر چند دقیقه چک نکنید، چیزی که اهمیت حیاتی دارد را از دست خواهید داد، CBT به شما یادآوری می کند که تا زمانی که تلفن خود را گهگاه بررسی می‌کنید، چیزی را از دست نخواهید داد.
داروها
در حالی که هیچ داروی مورد تأیید FDA برای درمان نوموفوبیا وجود ندارد، ممکن است پزشک یا روانپزشک شما برای رفع برخی علائم شما داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی تجویز کند. مهارکننده‌های جذب مجدد سروتونین مانند Lexapro ، Zoloft و Paxil اغلب به عنوان درمان های خط اول اضطراب و افسردگی استفاده می‌شوند.
مقابله
اگر فکر می‌کنید مبتلا به نوموفوبیا هستید یا احساس می‌کنید زمان زیادی را صرف استفاده از تلفن خود می‌کنید، مواردی وجود دارد که می‌توانید برای مدیریت بهتر استفاده از موبایل خود انجام دهید.
- حد و مرز تعیین کنید: قوانینی را برای استفاده از دستگاه شخصی خود تعیین کنید. این ممکن است به معنای اجتناب از دستگاه تلفن همراه در ساعات مشخصی از روز باشد، مانند هنگام صرف غذا یا خواب.
- تعادل ایجاد کنید: برای جلوگیری از تماس حضوری با افراد دیگر ، استفاده از تلفن به راحتی امکان پذیر است. هر روز بر روی برقراری تعامل شخصی با دیگران تمرکز کنید.
- کمی استراحت کنید: ترک عادت تلفن همراه دشوار است، اما یک شروع کوچک می‌تواند انتقال را آسان‌تر کند. کار خود را با انجام کارهای کوچک مانند گذاشتن تلفن در اتاق دیگر هنگام وعده‌های غذایی یا زمانی که مشغول فعالیت دیگری هستید شروع کنید.
- روش های دیگری را برای گذراندن وقت خود پیدا کنید: اگر متوجه شدید که از کسالت بیش از حد از تلفن خود استفاده می‌کنید، سعی کنید به دنبال فعالیت‌های دیگری باشید تا حواس شما را از دستگاه پرت کنند. سعی کنید کتاب بخوانید، پیاده روی کنید، ورزش کنید یا به یک سرگرمی بپردازید که از آن لذت می‌برید.
سخنی از verywell
نوموفوبیا در کنار سایر ترس‌ها و اعتیادات رفتاری مرتبط با استفاده از فناوری، یک مشکل رو به رشد است. با توجه به اینکه افراد زیادی برای کار، مدرسه، اخبار، سرگرمی و ارتباط اجتماعی به تلفن‌های همراه خود متکی هستند، غلبه بر این مشکل می‌تواند فوق العاده دشوار باشد.
قطع کامل استفاده از تلفن همراه واقع بینانه نیست، اما یادگیری نحوه تعیین محدودیت‌ها و حد و مرزهایی بر اینکه تا چه حد به تلفن خود اجازه می‌دهید زندگی شما را کنترل کند، می‌تواند کمک کننده باشد. استراحت گاه به گاه از تلفن، انجام فعالیت‌های جدا از تلفن و یافتن حواس پرتی برای مشغول نگه داشتن شما به جای بازی بدون حضور ذهن با تلفن، همگی نقاط خوبی برای شروع هستند.
