سندرم لاندو کلفنر چیست؛ آشنایی با علائم، علت و درمان

مرور کلی

سندرم لاندو کلفنر (LKS) یک سندرم نادر نورولوژیکی (عصبی) است که با ایجاد تدریجی یا ناگهانی آفازی (ناتوانی در فهمیدن یا بیان زبان) و تشنج های عود کننده (صرع) مشخص می شود. کودکان مبتلا به LKS به طور معمول رشد و تکامل طبیعی را پشت سر می گذارند تا آن جا که علائم و نشانه های سندرم بین سنین ۲ تا ۸ سالگی شروع به پدید آمدن می کنند. پسران بیشتر از دختران مبتلا به سندرم لاندو کلفنر می شوند.

در حدود ۲۰ درصد افراد دارای LKS، موتاسیون (تغییر) در ژن GRIN2A شناسایی شده است. این سندرم با الگوی اتوزومال غالب به ارث می رسد. در دیگر موارد، سندرم ممکن است ناشی از تغییرات در ژن های ناشناخته ایجاد شود. زمانی LKS تشخیص داده می شود که پزشک خصوصیات بالینی موافق و موید سندرم نظیر از دست دادن تکلم و یک الکتروانسفالوگرام یا نوار مغزی که انواع خاصی از فعالیت های تشنجی را نشان می دهد را مشاهده کند. تست ژنتیک را می توان برای تایید این که موتاسیون در ژن GRIN2A وجود دارد استفاده کرد، ولی انجام این تست به صورت روتین انجام نمی گیرد.

درمان LKS معمولا تشکیل می شود از داروهایی مثل ضد تشنج ها و کورتیکواستروئید ها تا به جلوگیری از تشنج ها کمک کنند. گفتاردرمانی نیز باید فورا آغاز گردد تا بهترین چشم انداز بلند مدت برای کودکان مبتلا به LKS تضمین گردد.

علائم سندرم لاندو کلفنر

سندرم لاندو کلفنر به وسیله آغاز تدریجی یا ناگهانی آفازی ( ناتوانی در فهمیدن یا بیان زبان) مشخص می شود. کودکان مبتلا به LKS تا هنگامی که علامت ها و نشانه های سندرم در سنین ۲ تا ۸ سالگی آغاز شوند رشد و تکامل نرمالی را دارند. این سندرم هم چنین به وسیله یک الکتروانسفالوگرام یا EEG غیرطبیعی مخصوصا در طول خواب مشخص می شود. در حدود ۷۰ درصد کودکان با LKS دچار تشنج می شوند. تشنج های مرتبط با LKS با نام های تشنج های پارشیال کمپلکس، کلونیک ژنرالیزه، و ابسانس آتیپیک معرفی می شوند و به طور کلی با دارودرمانی به راحتی قابل کنترل هستند.

بعضی از بچه های مبتلا به سندرم لاندو کلفنر ممکن است دچار مشکلات رفتاری شوند که از آن جمله می توان بیش فعالی، نقص توجه، طغیان بدخلقی، رفتار تکانشی داشتن، و/ یا رفتارهای پرهیزی (از اشخاص، مکان ها و چیزهای غریبه) را نام برد. برخی از کودکان با سندرم لاندو کلفنر ممکن است هم چنین دچار ناتوانی های هوشی یا ذهنی گردند. هر چه محققین به فهم و کشف LKS ادامه می دهند، به نظر می رسد که شاید بیش از آن چیزی که در ابتدا تصور می شد تنوع و گوناگونی وسیع تری از علائم و نشانه ها مرتبط با این سندرم وجود داشته باشد. ممکن است حتی درون یک خانواده علائم مرتبط با LKS در افراد مختلف متغیر باشند.

علت های سندرم لاندو کلفنر

در بعضی موارد، تصور می شود که سندرم لاندو کلفنر ناشی از موتاسیون (تغییر) در ژن GRIN2A باشد. این ژن ساختارهایی را برای بدن فراهم می آورد تا پروتئین هایی را بسازد که با آن ها می توان پیام ها را به سلول های عصبی (نورون) در مغز ارسال کرد. زمانی که این پیام ها به طور مناسب منتقل نمی شوند، می توانند روی توانایی فهم یا بیان زبان اثر بگذارند. همینطور این پیام ها ممکن است باعث شوند که گیرنده ها در مغز به صورت غیر طبیعی فعال شوند و در نهایت موجب تشنج گردند. این نکته مطرح است که تشنج های مرتبط با LKS باعث آسیب به مناطقی از مغز که مسئول صحبت کردن هستند می شوند، ولی این فرضیه هنوز مورد تایید قرار نگرفته است.

در حدود ۸۰ درصد از کسانی که تشخیص LKS برایشان گذاشته شده است، هیچ موتاسیونی در ژن GRIN2A یافت نشده است. در این موارد، این باور وجود دارد که LKS می توانسته در اثر موتاسیون در دیگر ژن ها یا یک برهمکنش میان ژن ها و محیط به وجود آمده باشد.  هم چنین در مورد برخی از موارد LKS این مطرح است که آن ها در نتیجه یک پاسخ اتوایمیون یا خودایمنی به وجود آمده باشند که در آن بدن به خودش حمله می کند درست همان طور که به یک عفونت حمله کرده و پاسخ می دهد.

توارث سندرم لاندو کلفنر

در مواردی که سندرم لاندو کلفنر ناشی از موتاسیون در ژن GRIN2A می باشد، بیماری با الگوی اتوزومال غالب به ارث می رسد. این بدان معناست که اگر یک نسخه از ژن GRIN2A تغییر کند، شخص علائم سندرم را خواهد داشت. هر کدام از ما یک نسخه از تمامی ژن ها را از مادر خود و یک نسخه دیگر را از پدرش به ارث می برد.

هنگامی که شخص مبتلا به سندرم لاندو کلفنر فرزند دار می شود، هر کودک شانس ۵۰ درصدی (یکی در دو تا) برای به ارث بردن تغییر ژنی مشابه مسبب سندرم را دارد. هر چند، طبق گزارش ها LKS میزان نفوذ کاهش یافته را نشان می دهد. این بدان معناست که قرار نیست همه افرادی که واجد موتاسیون مسبب بیماری هستند ویژگی های سندرم را بروز دهند. به همین خاطر این احتمال وجود دارد که در این سندرم نسل هایی باشند که بیماری را بروز ندهند و به قولی از آن ها عبور کند. اگر فردی مبتلا به LKS که فرزندی حامل تغییر ژنی را دارد ولی خصوصیات سندرم در او ظهور نکرده است، در آینده دوباره فرزند دار شود، فرزندش ممکن است ویژگی های LKS را بروز دهد.

سندرم لاندو کلفنر هم چنین میزان بیان متغیر را از خود نشان می دهد. معنای این آن است که تمامی افراد مبتلا علائم و نشانه های مشابهی را بروز نمی دهند، و برخی از افراد تظاهر شدیدتری از بیماری را نسبت به دیگران نشان می دهند.

در برخی موارد، موتاسیونی که باعث سندرم اتوزومال غالب می شود از والدی که حامل موتاسیون است به ارث می رسد. در بقیه موارد، سندرم های اتورومال غالب بر اثر موتاسیون های جدیدی که برای نخستین بار (de novo) در فرد مبتلا ایجاد شده اند بروز می یابند.

در مواردی که سندرم لاندو کلفنر بر اثر موتاسیون یا جهش در ژن GRIN2A ایجاد نمی شود، معلوم نیست که سندرم به ارث می رسد یا خیر. اگر LKS بر اثر موتاسیون در ژن دیگری ایجاد شده باشد، این موتاسیون می تواند از والد به کودک منتقل شود.

تشخیص سندرم لاندو کلفنر

سندرم لاندو کلفنر بر پایه خصوصیات بالینی و نتایج یک الکتروانسفالوگرام یا EEG تشخیص داده می شود.  EEG ضبط  و ثبت کردن فعالیت الکتریکی مغز است، و این آزمایش چه هنگامی که کودک خواب است و چه بیدار قابل انجام است. کودکان مبتلا به LKS دارای فعالیت الکتریکی مغزی غیرطبیعی در هر دو سمت راست و چپ مغز هستند. MRI مغز ممکن است جهت تایید این که علت زمینه ساز دیگری برای علائم کودک وجود ندارد استفاده گردد. علاوه بر این ها اودیومتری یا شنوایی سنجی نیز می تواند در تایید این موضوع که نقص و مشکلات زبانی ناشی از اشکال شنوایی نیستند کاربردی باشد.  در بعضی از موارد، در ابتدای کار LKS به اشتباه اوتیسم، اختلال تکاملی فراگیر، نقصان شنوایی، ناتوانی در یادگیری، اختلال پردازشی کلامی شنوایی، اختلال نقص توجه، ناتوانی هوشی یا ذهنی، اسکیزوفرنی کودکی، یا مشکلات عاطفی رفتاری تشخیص داده می شود.

به این دلیل که یک علت ژنتیکی تنها و زمینه ساز برای تمام افراد مبتلا به LKS شناسایی نشده است، انجام تست ژنتیک به صورت روتین در همه مراکز صورت نمی پذیرد. علاوه بر ژن مذکور دانشمندان به نقش موتاسیون ها درون ژن های RELN، BSN، و EPHB2 در بروز علائم LKS مشکوک هستند.

درمان سندرم لاندو کلفنر

درمان سندرم لاندو کلفنر بسته به علائم خاص موجود در هر شخص فرق می کند. کودکانی که دچار تشنج می شوند تحت درمان با داروهای ضد تشنج قرار می گیرند  و کورتیکواستروئیدها ممکن است پیشنهاد گردند. در برخی موارد، ایمونوتراپی می تواند صحبت کردن و تشنج ها را بهبود و ارتقا بخشد. در موارد نادری که گزینه های دیگر درمان روی تشنج موفقیت آمیز نیستند، یک جراحی به نام برش های چندگانه زیر نرم شامه ای می تواند به بهبود تشنج ها کمک کند.   

به محض امکان داشتن گفتاردرمانی باید آغاز شود تا به کودکان در بازیابی قدرت تکلم خویش کمک کند. درمان گران گفتار هم چنین ممکن است پیشنهاد کنند تا با کمک به کودکان، آن ها  زبان اشاره بیاموزند تا بدین وسیله راه های جدید ارتباط گیری با دنیای اطرافشان را پیدا کنند. در بعضی از موارد لازم است از آموزش های مخصوص استفاده شود.

پیش آگهی یا پروگنوز سندرم لاندو کلفنر

چشم انداز بلند مدت برای مبتلایان به سندرم لاندو کلفنر به سن کودک زمانی که شروع به بروز علائم سندرم نمود و شدت تشنج ها بستگی دارد. بهترین پیش آگهی برای بیماری زمانی است که کودک بعد از ۶ سالگی شروع به نشان دادن علائم کند، و معمولا در این موارد درمان ها بیشترین کارایی و تاثیر را دارند.

در اکثر موارد، تشنج ها به خوبی با دارو کنترل می شوند، و معمولا به طور کامل با رسیدن به بزرگسالی محو می شوند. در حالی که گفتار درمانی توانایی های زبانی بیشتر افراد مبتلا به LKS را بهبود می بخشد، اکثر کودکان به طور کامل توانایی زبانی خویش را باز نخواهند یافت. ارتقا و بهبود زبان در کودکان با LKS نیازمند ماه ها یا سال ها درمان است.