دمای نرمال بدن بسته به عوامل مختلفی از جمله سن، جنس و میزان فعالیت فرد متفاوت است. دمای طبیعی بدن برای یک بزرگسال در حدود ۹۸.۶ درجه فارنهایت یا ۳۷ درجه سانتیگراد است، اما دما در هر فردی نسبت به فرد دیگر اندکی متفاوت است و ممکن است به طور مداوم کمی بالاتر یا پایین باشد. در این مقاله، به بررسی رنج عادی دمای بدن بزرگسالان، کودکان و نوزادان می‌پردازیم. همچنین عوامل موثر بر دمای نرمال بدن و زمان لزوم تماس با پزشک را نیز بررسی می‌کنیم.
نمودار دمای نرمال بدن
دمای بدن اندازه گیری شده بسته به روش اندازه گیری آن متفاوت خواهد بود. دما اندازه گیری شده به روش رکتال بالاتر از روش دهانی خواهد بود، در حالی که دمای اندازه گیری شده از زیر بغل کمتر است.
در جدول زیر رنج طبیعی دمای بدن بزرگسالان و کودکان را بر اساس روش اندازه گیری مشخص طبقه بندی شده است:
| بیشتر از ۶۵ سال | ۱۱-۶۵ سال | ۳-۱۰ سال | ۰-۲ سال | روش های اندازه گیری |
| ۹۶.۴–۹۸.۵°F (35.8–۳۶.۹°C) | ۹۷.۶–۹۹.۶°F (36.4–۳۷.۶°C) | ۹۵.۹–۹۹.۵°F (35.5–۳۷.۵°C) | ۹۵.۹–۹۹.۵°F (35.5–۳۷.۵°C) | دهانی |
| ۹۷.۱–۹۹.۲°F (36.2–۳۷.۳°C) | ۹۸.۶–۱۰۰.۶°F (37.0–۳۸.۱°C) | ۹۷.۹–۱۰۰.۴°F (36.6–۳۸°C) | ۹۷.۹–۱۰۰.۴°F (36.6–۳۸°C) | رکتال |
| ۹۶.۰–۹۷.۴°F (35.6–۳۶.۳°C) | ۹۵.۳–۹۸.۴°F (35.2–۳۶.۹°C) | ۹۶.۶–۹۸.۰°F (35.9–۳۶.۷°C) | ۹۴.۵–۹۹.۱°F (34.7–۳۷.۳°C) | زیربغل |
| ۹۶.۴–۹۹.۵°F (35.8–۳۷.۵°C) | ۹۶.۶–۹۹.۷°F (35.9–۳۷.۶°C) | ۹۷.۰–۱۰۰.۰°F (36.1–۳۷.۸°C) | ۹۷.۵–۱۰۰.۴°F (36.4–۳۸°C) | گوش |
میزان دمای نرمال بدن بسته به عوامل زیر، حدود متفاوتی خواهد داشت:
- سن و جنس فرد
- زمان روز، معمولاً در اوایل صبح کمترین میزان و اواخر بعدازظهر بیشترین میزان اندازه گیری می‌شود
- سطح فعالیت بالا یا پایین
- مصرف مواد غذایی و مایعات
- در خانم‌ها چرخه ماهانه نیز اثر گذار است
- روش اندازه گیری، مانند دهانی، مقعدی، یا زیر بغل
دمای طبیعی بدن بزرگسالان
دمای طبیعی بدن بزرگسالان اگر به روش دهانی اندازه گیری شود، می‌تواند در محدوده ۹۷.۶-۹۹.۶ درجه فارنهایت (۳۷.۵-۳۶.۴ درجه سانتیگراد) باشد، اگرچه در منابع مختلف ممکن است ارقام اندکی متفاوت باشد.
در بزرگسالان، مقادیر زیر نشان دهنده تب خواهد بود:
- حداقل ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد)، نشان دهنده تب است
- بالاتر از ۱۰۳.۱ درجه فارنهایت (۳۹.۵ درجه سانتیگراد) نشان دهنده تب بالا است
- بالاتر از ۱۰۵.۸ درجه فارنهایت (۴۱ درجه سانتیگراد) نشان دهنده تب بسیار بالا است.
محققان تفاوت‌های فردی بین دمای عادی بدن افراد را بررسی کرده‌اند. نتیجه مطالعه‌ای که روی تقریباً ۳۵۵۰۰ نفر انجام شد، نشان داد که دمای بدن افراد مسن کمترین میزان است و زنان آفریقایی-آمریکایی نسبت به مردان سفید پوست درجه حرارت بالاتری دارند.
همچنین محققان پی بردند که برخی شرایط پزشکی نیز می‌توانند بر روی دمای طبیعی بدن فرد اثر بگذارند. به عنوان مثال، در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید، دمای بدن پایین‌تر و در افراد سرطانی دمای بدن بالاتر است.
دمای طبیعی بدن کودکان
دمای طبیعی بدن کودکان ۳ تا ۱۰ ساله در اندازه گیری به روش دهانی، در محدوده ۹۵.۹-۹۹.۵ درجه فارنهایت (۳۵.۵-۳۷.۵ درجه سانتیگراد) است.
دمای بدن کودکان مشابه بزرگسالان است.
دمای طبیعی بدن نوزادان
گاهی، دمای بدن اندازه گیری شده از زیربغل و گوش در نوزادان و کودکان خردسال نسبت به بزرگسالان، بیشتر است.
دمای طبیعی بدن نوزادان ۰ تا ۲ سال به روش رکتال، در بازه ۹۷.۹-۱۱۰۰.۴ درجه فارنهایت (۳۶.۶-۳۸ سانتیگراد) است. ممکن است دمای طبیعی بدن هنگام دندان درآوردن کودک اندکی افزایش یابد.
میانگین دمای بدن نوزادان تازه متولد شده ۹۹.۵ درجه فارنهایت (۳۷.۵ درجه سانتی گراد) است.
دمای بدن کودکان بالاتر است زیرا نسبت سطح بدن به وزن کودکان نسبت به فرد بزرگسال بیشتر است. همچنین بدن آن‌ها از نظر متابولیکی فعال‌تر است و در نتیجه گرمای بیشتری تولید می‌کند.
بدن نوزادان مانند بدن بزرگسالان توانایی تنظیم دمای بدن را ندارد. به صورتی که هنگام گرم شدن بدن، کمتر تعریق می‌کنند، بدین معنی که بدن آن‌ها گرمای بیشتری را حفظ می‌کند. همچنین خنک شدن بیمار هنگام تب نیز دشوارتر است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم
دمای بدن خطرناک به سن فرد بستگی دارد:
بزرگسالان
دمای ۱۰۰.۴-۱۰۴ درجه فارنهایت که ناشی از بیماری‌های کوتاه مدت است، نباید در بزرگسالان سالم آسیب قابل توجهی را ایجاد کند. با این حال، تب متوسط در فرد مبتلا به مشکلات قلبی یا ریوی، نگران کننده است.
در دمای بالاتر از ۱۰۴ درجه فارنهایت یا پایین‌تر از ۹۵ درجه فارنهایت، به خصوص اگدر صورت همراهی با علائم هشدار دهنده دیگر مانند گیجی، سردرد یا تنگی نفس، با پزشک تماس بگیرید. دمای بیش از ۱۰۵.۸ درجه فارنهایت می‌تواند باعث نارسایی ارگان‌ها شود.
پزشکان هیپوترمی را به صورت کاهش دمای طبیعی بدن به کمتر از ۹۵ درجه فارنهایت تعریف می‌کنند. در صورت عدم درمان سریع، هیپوترمی می‌تواند خطرناک باشد.
کودکان
کودکان ۳ ماهه تا ۳ ساله تب دار که دمای بدن آن‌ها کمتر از ۱۰۲ درجه فارنهایت است، همواره به دارو نیاز ندارند. اگر دمای بدن کودک بیشتر از ۱۰۲.۲ درجه فارنهایت باشد، یا در دمای کمتر کودک دچار دهیدراتاسیون، استفراغ یا اسهال شود، باید با پزشک تماس گرفت.
نوزادان
اگر دمای رکتوم نوزاد سه ماهه ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت یا بالاتر باشد، به دنبال کمک‌های پزشکی باشید. در نوزادان کوچک‌تر، تب خفیف می‌تواند نشان دهنده عفونت جدی باشد.
روش‌های اندازه گیری دمای بدن
دماسنج‌ها انواع مختلفی دارد و بهترین روش اندازه گیری به سن فرد بستگی دارد:
| بهترین روش | سن |
| رکتال | ۰-۳ ماه |
| رکتال، گوش، زیربغل | ۳ ماه تا ۳ سال |
| دهانی، رکتال، گوش، زیربغل | ۴-۵ سال |
| دهانی، گوش، زیربغل | ۵ سال و بالاتر |
دستورالعمل‌های روی بسته دماسنج را دنبال کنید.
اگر دمای خوانده شده به شکل غیرمعمولی بالا یا پایین باشد، پس از حدود ۵-۱۰ دقیقه بار دیگر دمای بدن را اندازه بگیرید. اگر بازهم از نتیجه خود مطمئن نبودید می‌توانید با دماسنج دیگری اندازه گیری را تکرار کنید.
چه عواملی باعث تغییر دمای بدن می‌شود؟
ناحیه هیپوتالاموس مغز، مسئول تنظیم دمای بدن است. اگر دمای بدن به ۳۷°F mark یا کمتر برسد، هیپوتالاموس کار خود را برای تنظیم دمای بدن آغاز می‌کند.
اگر بدن خیلی سرد باشد، هیپوتالاموس سیگنال‌های لرزیدن را به بدن ارسال می‌کند؛ این حرکت موجب گرم‌تر شدن بدن می‌شود. اگر بدن خیلی گرم باشد، پیام‌های آغاز تعریق را ارسال می‌کند که باعث خارج شدن گرما از بدن خارج می‌شود.
علت بیشتر تب‌ها، عفونت‌ها است. تب کردن روش طبیعی بدن برای واکنش و مبارزه با عفونت‌ها تلقی می‌شود.
علائم تب
اگر دمای طبیعی بدن به ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتیگراد) یا بیشتر برسد، پزشکان از اصطلاح تب استفاده خواهند کرد. علائم دیگر تب عبارت است از:
- کاهش اشتها
- احساس لرز (chill)
- سردرد
- تحریک پذیری
- دردهای عضلانی
- لرزیدن از سرما (shivering)
- تعریق
- ضعف
آن چه گفته شد
دمای طبیعی بدن در بزرگسالان حدود ۹۸.۶ درجه فارنهایت (۳۷ درجه سانتیگراد) است، اما این دما تحت تاثیر سن، جنس، فعالیت بدنی و سلامتی فرد تغییر می‌کند. دمای بدن در طول روز نیز دست خوش تغییراتی می‌شود. دمای بالاتر از ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت نشان دهنده تب است.
ممکن است دمای بدن نوزادان بالاتر از بزرگسالان باشد، اما حتی تب خفیف نیز در نوزادان مطرح کننده عفونت شدید است.
اندازه گیری دما بدن از قسمت‌های مختلف، مقادیر مختلفی را نشان خواهد داد که پزشکان این تفاوت را نرمال تلقی می‌کنند. مقادیر دمای اندازه گیری شده در روش رکتال بیشتر از دهانی بوده و روش زیر بغل کمتر از بقیه است.
اگر رمای بدن فرد به شکل غیرمعمولی پایین یا بالا باشد، باید سریعاً به پزشک مراجعه کند.
