دیس‌پنی (Dyspnea)، اصطلاح پزشکی برای تنگی تنفس است که می‌تواند بر حسب شدت طبقه‌بندی شود. دربرخی موارد، تشخیص و درمان این عارضه بسیار دشوار است چراکه می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد.
دلایل دیس‌پنی
برخی از انواع دیس‌پنی به‌طور مستقیم به سلامت فرد مربوط نمی‌شود؛ برای مثال، فرد پس ورزش سنگین، بالارفتن از ارتفاع یا تغییرات شدید دما با تنگی نفس مواجه‌است.
در بسیاری از موارد نیز، این عارضه به علت بیماری‌ها می‌باشد. رایج‌ترین بیماری‌های ایجادکننده‌ی دیس‌پنی عبارت‌اند از: آسم، نارسایی قلب، بیماری‌های مزمن ریوی یا COPD، ذات‌الریه یا بیماری‌های سایکوژنیک نظیر اختلال اضطراب.
سایر شرایط مرتبط با دیس‌پنی عبارت‌اند از:
- واکنش‌های آلرژیک
- کمبود خون
- قرارگرفتن در معرض گاز CO
- هیپوتانسیون یا فشارخون پایین
- آمبولی ریوی – ایجاد لخته‌ی خون در ریه‌ها
- مواد آلاینده‌ی محیطی مانند مواد شیمیایی، گازها، گردو غبار و دود می‌توانند سبب تحریک این عارضه شوند
تمام افراد مبتلا به دیس‌پنی، به بیماری‌های COPD مبتلا نیستند اما بیشترین آمار ابتلا در بیماران COPD که دخانیات استعمال کرده‌اند، می‌باشد.
تشخیص
پزشک معمولا با معاینه‌ی دقیق فیزیکی، قادر به تشخیص دیس‌پنی می‌باشد.
روش‌های تصویربرداری ختلف نظیر اشعه‌ی X و CT-scan، دربرخی موارد برای ارزیابی وضعیت شش‌ها، مجاری تنفسی و قلب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
درصورت بروز دیس‌پنی براثر بیماری‌های قلبی، استفاده از الکتروکاردیوگرام نیز می‌تواند مفید باشد.
درمان
برای درمان دیس‌پنی، تشخیص علت اصلی ایجادکننده‌ی این عارضه گامی کلیدی است. باتوجه به دلایل مختلف، درمان‌های متفاوتی نیز تجویز می‌شود؛ برای مثال، درصورتی که دیس‌پنی به علت آسم ایجاد شده باشد، پزشک با تجویز داروهای گشادکننده‌ی مجاری تنفسی یا bronchodilators و استروئیدها می‌تواند عارضه را برطرف کند؛ هم‌چنین در حالتی که عفونت‌هایی نظیر ذات‌الریه عامل دیس‌پنی هستند، آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز خواهند شد.
داروهای اپیونی، داروهای ضدالتهاب و ضداضطراب نیز می‌توانند مفید باشند.
مشکلات تنفسی ناشی از COPD نیز با تکنیک‌های خاص تنفسی قابل درمان‌اند.
پیشگیری
افراد مبتلا به دیس‌پنی برای جلوگیری از افزایش شدت این عارضه می‌توانند موارد زیر را در نظر داشته‌باشند:
- ترک استتعمال دخانیات
- قرارنگرفتن در محیط‌های آلوده
- کاهش وزن در صورت ابتلا به چاقی
- ورزش کردن برای تقویت سیستم تنفس و گردش خون
- استفادهاز تکنیک‌های کنترل استرس
