علل شایع درد چشم معمولا مربوط به بخش‌های خاصی از چشم است. این مناطق شامل قرنیه، قسمت سفید چشم (صلبیه) و لایه‌ی نازکی که به نام ملتحمه که آن را در بر می‌گیرد، است. قسمت رنگی چشم عنبیه است.
همچنین عضلاتی که چشم را کنترل می‌کنند، اعصاب و پلک‌ها نیز میتوانند ایجادکننده‌ی این دردها باشند.
این مقاله شامل موارد زیر است:
- مشکلات قرنیه
- گلوکوم (آب سیاه)
- یووئیت
- اندوفتالمیت
- نکات مراقبت از چشم
مشکلات قرنیه
شایعترین علت دردهای چشم مربوط به مشکلات قرنیه است. قرنیه خارجی‌ترین لایه‌ی چشم است. و سطح شفاف گنبدی شکلی دارد که جلوی چشم را پوشش می‌دهد.
بسیاری از مشکلاتی که بر روی قرنیه تاثیر می‌گذارند در واقع مربوط به فضای پر از مایع مابین عنبیه و لایه‌ی داخلی قرنیه است.
قرنیه مستقیما مانعی در برابر خاک، میکروب‌ها و سایر چیزهای مضر وذرات خارجی است که میتوانند برای چشم صدمه‌ای به همراه داشته باشند. قرنیه همچنین در فیلتر و نابودی امواج فرابنفش (UV) ساطع شده از خورشید مفید است.
مشکلات قرنیه‌ای شامل موارد زیر است:
- هرپس ساده کراتیت (Herpes simplex keratitis) : نوعی عفونت چشم که به دلیل ویروس هرپس ساده ایجاد می‌شود.
- کراتوپاتی تاولی: مشکلی چشمی که با تورم تاولی شکل قرنیه مشخص می‌شود. تاول‌ها میتوانند بترکند و درد شدید، ناراحتی چشم و اختلال در دید را ایجاد کنند.
- کراتیت اولسراتیو پیرامونی (Peripheral ulcerative keratitis) : مشکلی چشمی که با ایجاد تورم و زخم قرنیه همراه است. معمولا در افرادی که بیماری‌های مرتبط با بافت‌های همبند مانند آرتریت روماتوئید دارند، بیشتر اتفاق می‌افتد.
- زخم‌های قرنیه‌ای: عفونتی چشمی که با یک زخم باز در قرنیه همراه است. لنزهای تماسی، جراحات، داروها و سوتغذیه میتوانند زخم‌های باز ایجاد کنند. زخم‌ها سبب ایجاد درد، قرمزی چشم و آبریزش چشم می‌شوند.
مانند سایر بخش‌های بدن، قرنیه می‌تواند زخم‌ها و خراشیدگی‌های کوچک را التیام بدهد. آن ناحیه معمولا خودبه‌خود و بدون تاثیری جدی به دید، خوب می‌شود.
جراحات عمیق‌تر میتوانند اسکارهایی در قرنیه را سبب می‌شوند که باعث کدری قرنیه می‌شوند و میتوانند موجب اختلال در دید شوند. افرادی که جراحاتی عمیق یا بیماری قرنیه دارند احتمالا موارد زیر را تجربه می‌کنند:
- درد در چشم
- حساسیت به نور
- کاهش یا تاری دید
- قرمزی یا تورم چشم
- سردرد
- حالت تهوع یا خستگی
- برآمدگی یکی از چشم‌ها
- ناتوانی در حرکات چشمی در تمام جهات
افرادی که بیماری یا آسیب قرنیه دارند ممکن است درد، آبریزش چشم و کاهش تیزی دید (sharpness) را تجربه کنند.
هرکس که با این علائم غیرطبیعی در چشمش مواجه شود باید سریعا به متخصص چشم مراجعه کند. بیماری‌های قرنیه یا سایر بیماری‌های چشم فقط از طریق معاینه‌های چشم قابل تشخیص است.
معمولا از لامپ شکاف برای معاینه قرنیه و چشم استفاده می‌کنند. وسیله‌ای که به پزشک این اجازه را می‌دهد تا با درشت‌نمایی بسیار بالا چشم را معاینه کنند. قطره‌ای چشمی به اسم فلورسئین ممکن است باعث لکه موقتی بر روی آن ناحیه از قرنیه شود اما در عوض به پزشک امکان دید بهتر را می‌دهد.
پزشکان حتی ممکن است سطح زخم‌های موجود در چشم را بخراشند تا از چشم نمونه‌برداری کنند. نمونه در آزمایشگاه کشت می‌شود و برای شناسایی اینکه چه چیزی عفونت را ایجاد کرده استفاده می‌شود.
پس از اینکه علت شناسایی شد، پزشک می‌تواند بهترین دارو برای مبارزه با عفونت را انتخاب کند. درمان‌های رایج چشم شامل موارد زیر است:
- قطره‌های آنتی‌بیوتیکی و یا ضدقارچی
- مسکن‌های خوراکی و یا مسکن‌هایی به صورت قطره چشم و یا هر دو
- خارج کردن جسم خارجی
- پیوند قرنیه
خراشیدگی یا جسم خارجی
رایج‌ترین جراحت قرنیه ناشی از خراشیدگی اجسام خارجی است.
خراشیدگی می‌تواند به وسیله این موارد ایجاد شود:
- ذرات موجود در باد
- کار با ابزار یا هر نوع دیگر از ذرات
- ناخن
- لنزهای تماسی
- لوازم آرایشی
جسم خارجی که خارج می‌شود ممکن خراش کوچکی بر روی قرنیه به جای بگذارد. سلول‌های سطح چشم به سرعت رشد می‌کنند، بنابراین خراشیدگی‌ها معمولا بین ۱ تا ۳ روز بهبود پیدا می‌کنند.
اگرچه یک ارزیابی پزشکی می‌تواند خراشیدگی قرنیه را مشخص کند و درمان را به وسیله آنتی‌بیوتیک‌ها که مانع از عفونت می‌شوند، تسریع کند.
به طور معمول داروهای تسکین‌دهنده‌ی درد نیز به صورت قطره تجویز می‌شوند.
همچنین پس از جراحت معاینه‌های پیگر توسط متخصص چشم توصیه می‌شود.
گلوکوم (آب سیاه)
گلوکوم زمانی اتفاق می‌افتد که بین تولید و خروج مایع درون چشم تعادل از بین برود و باعث شود فشار چشم تا سطح غیرسالمی افزایش پیدا کند. این افزایش فشار باعث تخریب تصاعدی عصب بینایی می‌شود که در نهایت می‌تواند موجب از بین رفتن دائمی دید شود.
افراد ممکن است قرمزی چشم، ناراحتی و تاری دید یا سردرد را تجربه می‌کنند اما از دست دادن دیدِ ناشی از گلوکوم به آرامی اتفاق می‌افتد و ممکن است برای مدت طولانی‌ای قابل تشخیص نباشد. از آنجا که از دست دادن دید دائمی است، تشخیص زودهنگام بسیار حائز اهمیت است.
زمانی که تشخیص صورت گرفت، می‌توان با اتخاذ درمانی مناسب از از بین رفتن دید جلوگیری کرد. ممکن است برای شخص قطره‌های حاوی مسدود‌کننده‌های بتا (beta-blockers) یا سایر ترکیب‌های کاهنده فشار چشم تجویز شود.
نوع درمان به شدت گلوکوم بستگی دارد. ممکن است اگر فشار چشم بسیار بالا بود و یا قطره‌های چشم موثر نبودند، نیاز به جراحی باشد. پزشکان ممکن است خروج مایع را افزایش دهند و یا حتی یک سیستم جدید خروج ایجاد کنند.
افرادی که در خطر بالای ابتلا به گلوکوم هستند باید هر ۱ یا ۲ سال مورد معاینه جامعی قرار بگیرند. پزشکان فشار چشم را اندازه خواهند گرفت و یا از وسیله‌ای به نام تونومتر استفاده خواهند کرد. همچنین آن‌ها از تونومتر برای بررسی تغییرات عصب بینایی که می‌تواند در اثر گلوکوم آسیب ببیند نیز استفاده می‌کنند.
گلوکوم دومین علت نابینایی در جهان است و افراد بالای ۶۰ سال شش برابر بیشتر از سایر افراد در خطر ابتلا به گلوکوم هستند.
یووئیت
یووئیت به التهابی در هر کجای لایه‌ی رنگدانه دار چشم اطلاق می‌شود. این قسمت از چشم یووآ و یا دستگاه یوویل نامیده می‌شود.
این ناحیه می‌تواند در اثر عفونت، جراحت و یا یک اختلال خودایمنی ملتهب شود. در بعضی موارد نیز علت التهاب نامعلوم است.
علائم یووئیت:
- چشم درد
- قرمزی چشم
- از دست دادن و یا تاری دید
یووئیت را می‌توان طی یک معاینه فیزیکی به وسیله لامپ شکاف تشخیص داد. یووئیت می‌تواند موجب تخریب دائمی چشم شود بنابراین این مشکل باید دراولین زمان ممکن درمان شود.
معمولا درمان شامل کورتیکوستروئیدها که معمولا به صورت قطره چشم هستند، می‌شود. داروهایی برای اتساع حدقه، درمان‌های سایر داروها و حتی جراحی ممکن است نیاز باشد.
اندوفتالمیت
اندوفتالمیت یک عفونت چشمی است که توسط ارگانیسم‌های ایجاد می‌شود که در طی برش‌های جراحی یا جراحت‌های کره چشم وارد چشم می‌شوند. در برخی موارد، عفونت از گردش خون وارد چشم می‌شود اما این نوع از عفونت کمتر رایج است.
عفونت معمولا ناشی از باکتری‌هاست، گرچه قارچ‌ها و تک‌یاخته ها نیز میتوانند علت آن باشند.
علائم اندوفتالمیت:
- درد شدید چشم
- قرمزی در قسمت سفید چشم
- حساسیت به نور روشن
- کاهش دید
- التهاب پلک
افراد باید بلافاصله به دنبال درمان‌های پزشکی بروند. در مورد اندوفتالیمت گاهی اوقات حتی درمان سریع نیز نتواند مانع از بین رفتن دید شود. متاسفانه در بعضی از افراد حتی به تاخیر انداختن چند ساعته‌ی درمان نیز می‌تواند منجر به از دست دادن دائمی دید شود.
متدهای درمانی شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، کورتیکوستروئیدها و جراحی می‌شود. در حین جراحی، پزشک می‌تواند بافتی که دچار عفونت شده را از داخل چشم خارج کند تا به مقابله با عفونت کمک کند.
نکات مراقبت از چشم
افراد باید از شستن مرتب دست‌هایشان اطمینان حاصل کنند. اینکه از به اشتراک گذاشتن لوازم آرایشی، لوازم تماسی، قطره‌های چشم و یا هر چیز دیگری که می‌تواند موجب گسترش میکروب‌ها بشود پرهیز کنیم حائز اهمیت است.
توجه داشته باشید اعمال سادهای مانند آرایش کردن و یا گذاشتن لنزهای تماسی می‌تواند موجب درد چشم شوند. اگر دقت نشود لنزهای تماسی راهی ساده برای خراشیدگی قرنیه یا عفونت هستند.
لنزهایی که به خوبی تمیز نشده‌اند و ذراتی بر روی آن‌ها باقی مانده است، زمانی که بر روی چشم قرار می‌گیرند ممکن است موجب خراشیدگی سطح شوند. همچنین لنزهایی که مدت زمان زیادی مثلا در زمان‌های نامناسب مانند خواب باقی می‌مانند و یا زمانی گذاشته می‌شوند که چشم‌ها بسیار خشک هستند میتوانند باعث خراشیدگی شوند.
گاهی اوقات خراشیدگی‌ها بدون هیچ عوارضی خوب می‌شوند اما گاها به صورت عفونت‌هایی مانند ورم ملتحمه (conjunctivitis) و یا همان چشم صورتی می‌شود که می‌تواند بسیار واگیردار باشد.
افراد باید هنگامی که در حال انجام کارهایی هستند که ممکن است ذراتی وارد چشمشان شود از عینک‌های ایمنی استفاده کنند.
اگرچه قرنیه بیشترین از بقیه بخش‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد اما مشکلات سایر بخش‌ها نیز می‌تواند موجب درد چشم شود و نباید نادیده گرفته شوند. افراد در صورت مشاهده هر گونه تغییر یا مشکل مانند قرمزی، درد و کاهش دید باید به پزشک مراجعه کنند.
بسیاری از مشکلات چشمی میتوانند در صورت درمان به موقع بهبود یابند اما بعضی میتوانند آسیب‌های دائمی و یا حتی کوری را ایجاد کنند که هیچ وقت درمان نمی‌شوند.
معاینه مرتب چشم می‌تواند به شناسایی هر گونه مشکلی که ممکن است وجود داشته باشد کمک کند و اطمینان حاصل کند که تشخیص درستی داده شده و درمان مناسبی ارائه شده است.
