بيشتر ما با اين موقعيت چالش برانگيز مواجه شده‌ايم. تكه غذايی كه در دست داريم به زمين می‌افتد، ولي به جای آن كه رهايش كنيم، فكر برداشتن و خوردن آن در ذهنمان جرقه می‌زند. اما آيا با يك فوت، غذای بر زمين افتاده تميز میشود؟
غذايی كه به زمين می‌افتد، حداكثر تا ۵ ثانيه پس از لمس زمين، قابل خوردن است. اين بيان، قانون ۵ثانيه نام دارد. با اين حال مطالعه جديدي درصدد براندازی اين قانون است.
تيم مطالعاتی پروفسور دونالد شفنر (Prof. Donald Schaffner) از دانشگاه روتگرز (Rutgers University) به تازگی نتايج مطالعه جديد خود را در ژورنال Applied and Environmental Microbiology منتشر كرده است. اين مطالعه به شكل تخصصی روی قانون ۵ثانيه تمركز داشته است.
بر اساس اطلاعات CDC، هر ساله ۱ نفر از هر ۶ آمريكايی مسموميت غذايی را تجربه می‌كند، كه در سال به ۴۸ ميليون نفر می‌رسد. از اين رقم، ۱۲۸ هزار نفر بستري شده و ۳ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند.
محققان در اين مقاله (ماحصل مطالعات تيم پروفسور شفنر) به اين نكته اشاره كرده‌اند كه آلودگي موجود در سطح زمين در يك بازه زمانی كوچك (همان ۵ ثانيه) نيز قادر به آلوده كردن غذا و ايجاد مسموميت می‌باشد. پروفسور شفنر در اين باره می‌گويد:
به دليل فراگيری بالای قانون ۵ثانيه، ما بر آن شديم تا اين قضيه را بررسی كنيم. اين موضوع ممكن است سبك و كم اهميت به نظر برسد، ولي ما مي‌خواستيم با علم استوار به نتايج موثق دست يابيم.
شرایط مطالعه
مطالعات قبلی تا حد قابل توجهی مؤید این قانون بوده‌اند، با این حال تعداد این مطالعات انگشت شمار است. به عقیدۀ پروفسور شفنر قانون ۵ثانیه بر اساس این فلسفه که “باکتری برای اعمال تأثیر خود به زمان نیاز دارد” استوار است، ولی آیا ۵ ثانیه زمان به اندازه کافی سریع است؟
در این مطالعه از چهار سطح و چهار نوع خوردنی مختلف استفاده شده که عبارتند از:
سطوح
- فولاد صیقل‌دار
- کاشی سرامیک
- چوب
- فرش
خوردنی‌ها
- هندوانه
- نان
- نان با کره
- آبنبات آدامسی
به علاوه این آزمایش در چهار زمان تماسی: کم‌تر از یک ثانیه، ۵ ثانیه، ۳۰ ثانیه و ۳۰۰ ثانیه به صورت جداگانه انجام شد.
باکتری استفاده شده در این مطالعه گونۀ Enterobacter aerogenes بوده که عموزادۀ باکتری سالمونلا (Salmonella) محسوب میشود. جهت کشت باکتری از محیط کشت سوی براث (Tryptic soy broth) و بافر پپتون (Peptone buffer) استفاده شد.
پس از این که باکتری‌ها کشت شدند، بر روی چهار سطح مورد مطالعه اعمال شده و مدت زمان لازم برای خشک شدن باکتری بر روی سطوح لحاظ شد. سپس خوردنی‌های مطالعه بر روی سطوح قرار گرفتند (در حقیقت سقوط کردند).
باکتری بسیار سریع است!
پس از ترکیب مرتب حالت‌های مختلف در مجموع ۱۲۸ آزمایش مختلف بدست آمد که هر کدام ۲۰ بار (!) تکرار شدند و در مجموع ۲۵۶۰ آزمایش و بررسی صورت گرفت.
نتایج این مطالعه حاکی از آن است که هندوانه بیشترین میزان و آبنبات آدامسی کمترین میزان آلودگی را به خود جذب کردند. انتقال باکتری از سطح به غذا به شکل گسترده‌ای تحت تأثیر رطوبت غذا قرار دارد (توجه داشته باشید که آبنبات آدامسی به شکل خشک مورد مطالعه قرار گرفت. در صورتی که آبنبات از پیش خورده و مرطوب‌شده به زمین سقوط کند، نتایج بسیار متفاوت‌تر خواهد بود).
پروفسور شفنر می‌گوید:
باکتری‌ها پا ندارند! آن‌ها به‌واسطه رطوب حرکت می‌کنند، بنابراین هرچقدر غذا مرطوب‌تر باشد باکتری بیش‌تری جذب خواهد نمود. هم‌چنین زمان تماس بالاتر به جذب آلودگی بیش‌تری می‌انجامد.
او در پایان اضافه می‌کند:
قانون ۵ثانیه، یک ساده‌انگاری محض از این واقعه است که هنگام انتقال باکتری از سطح به غذا دقیقاً چه اتفاقی در حال روی دادن است. باکتری قادر است غذا را در آن واحد آلوده سازد.
قسمت جالب توجه ماجرا این است که فرش نسبت به فولاد و کاشی سرامیک توانایی کم‌تری در انتقال آلودگی دارد. قدرت آلایندگی (!) چوب نیز متغیر است.
محققان این مطالعه در نهایت به این نتیجه دست یافتند که علاوه بر زمان، ماهیت سطح و غذا نیز در سرعت انتقال آلودگی مؤثر است و اعتقاد دارند که نتایج این مطالعه قانون ۵ثانیه را نقض می‌کند. شما چطور فکر می‌کنید؟ فراموش نکنید که در این مطالعه غذا پس از برداشته شدن از سطح، فوت نشده است!
