آزمایش cbc چه بیماریهایی را نشان میدهد | خودتان بخوانید!

آزمایش cbc یا شمارش کامل خون یک تست آزمایشگاهی خونی است که برای ارزیابی سلامت کلی بدن است. در جواب این که آزمایش cbc چه بیماریهایی را نشان میدهد باید خاطر نشان شد که طیف وسیعی از بیماری‌ها، مثل انواع آنمی و کم‌خونی‌ها، عفونت و لوسمی یا همان سرطان خون با این آزمایش قابل تشخیص است. با این حال، نباید از یاد برد که این آزمایش هیچ وقت چیزی را با قطعیت نشان نمی‌دهد و باید توسط پزشک متخصص تفسیر گردد.

آشنایی کامل با جزئیات آزمایش خون

آزمایش cbc چه بیماریهایی را نشان میدهد

برای این که پزشک متوجه شود آزمایش cbc چه بیماریهایی را نشان میدهد به بالا یا پایین بودن اعداد از طیف نرمال آن‌ها در یک آزمایش کامل خون نگاه می‌کند.

• شمارش گلبول قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت. این نتایج به همدیگر مرتبط هستند؛ چون هر کدام جوانبی از گلبول‌های قرمز خون را نشان می‌دهند.

اگر عدد هر سه معیار بالا پایین‌تر از نرمال باشد شما آنمی یا کم‌خونی دارید. آنمی باعث خستگی و ضعف بدن می‌شود و انواع مختلفی مثل آنمی فقر آهن، تالاسمی و مگالوبلاستیک دارد. آنمی دلایل زیادی دارد که پایین بودن آهن و بعضی از ویتامین‌های بدن، خونریزی یا یک بیماری زمینه‌ای از جمله‌ی آن‎ها است.

اگر تعداد گلبول‌های قرمز بیشتر از حد نرمال باشد، یا هموگلوبین و هماتوکریت بالا باشند، می‌توان به بیماری‌های زمینه‌ای مثل پلی‌سیتمی حقیقی یا بیماری قلبی شک کرد.

• شمارش گلبول سفید. گلبول سفید پایین (لکوپنی) شاید در نتیجه اختلال خودایمنی مخرب سلول‌های خون، مشکلات مغز استخوان یا سرطان به وجود بیاید. داروهای خاصی هم ممکن است باعث افت گلبول سفید خون شوند.

اگر شمارش گلبول سفید بالاتر از حد نرمال باشد، عفونت یا التهاب را مطرح می‌کند. ناهنجاری سیستم ایمنی یا یک بیماری مربوط به مغز استخوان هم شاید وجود داشته باشد. تعداد بالای گلبول سفید همچنین می‌تواند واکنش به دارو باشد.

• شمارش پلاکت. تعداد پلاکت کمتر از حالت عادی (ترومبوسیتوپنی) یا بالاتر از حالت نرمال (ترومبوسیتوز) در اکثر موارد نشاندهنده‌ی یک عارضه یا عوارض جانبی دارو است. اگر تعداد پلاکت خون خارج از محدوده نرمال باشد، احتمالاً به تست‌های بیشتری نیاز خواهد بود.

آزمایش خون چه چیزهایی را نشان میدهد

این تست عناصر سلولی را در خون بررسی می‌کند که شامل گلبول‌های قرمز و سفید مختلف و پلاکت‌هاست. در ادامه لیستی از اجزای تشکیل‌دهنده‌ای را می‌بینید که برای خواندن این که آزمایش cbc چه بیماریهایی را نشان میدهد دانستن آن‌ها ضروری است.

اگر پزشکتان به شما گفت که مشکلی وجود ندارد ولی اعداد متفاوتی را در تست خود در مقایسه با رنج‌های زیر دیدید، نگران نباشید. برخی آزمایشگاه‌ها تست‌ها را به نوعی متفاوت انجام می‌دهند؛ بنابراین فکر نکنید که اعداد پایین قطعی هستند!

WBC (گلبول‌های سفید خون) شمارش لکوسیت‌ها

این سلول‌ها جزوی از سیستم دفاعی بدن اند؛ بنابراین شمار بالای این سلول‌ها می‌تواند در تشخیص عفونت‌ها مفید باشد. همچینین می‌تواند لوسمی (سرطان خون) را نشان دهد که در آن تعداد سلول‌های خونی و پیش‌سازهای آن‌ها در خون افزایش می‌یابد. در طرف دیگر کاهش همین سلول‌ها می‌تواند نشانه‌ای از مصرف داروهای خاص یا ناهنجاری‌ها باشد. در کل تعداد نرمال این سلول‌ها ۴,۳۰۰-۱۰,۸۰۰ cmm است.

شمارش اختصاصی گلبول‌های سفید خون

رنج نرمال:

• Neutrophils (نوتروفیل‌ها ۴۰%-۶۰% کل)
• Lymphocytes (لنفوسیت‌ها ۲۰%-۴۰% کل)
• Monocytes (مونوسیت‌ها ۲%-۸% کل)
• Eosinophils (آئوزینوفیل‌ها ۱%-۴% کل)
• Basophils (بازوفیل‌ها ۰.۵%-۱%)

این تست شامل بررسی تعداد، شکل و اندازه‌ی انواع مختلف سلول‌های نام‌برده است. همچنین نسبت این سلول‌ها به همدیگر نیز مهم است. عفونت، التهاب، ناهنجاری‌های خودایمنی، آنمی (کم‌خونی) و… را می‌توان از این اعداد استخراج کرد.

RBC (گلبول‌های قرمز خون)

هر کدام از ما میلیون‌ها گلبول قرمز در بدن خود داریم و این تست تعداد این سلول‌ها در مقدار مشخصی از خون به ما نشان می‌دهد که با آن می‌توان مقدار کل و طول عمر این سلول‌ها را محاسبه کرد ولی نشان نمی‌دهد که مشکل دقیقاً از کجاست؛ بنابراین اگر مشکلی در این تست دیده شد، تست‌ها دیگری نیز پیشنهاد می‌شود. شمار معمول این سلول ۴.۲-۵.۹ میلیون است.

Hct (هماتوکریت)

برای تشخیص آنمی بسیار مفید است. این درصد نشان می‌دهد که چه مقدار از کل حجم خون را گلبول‌ها قرمز تشکیل می‌دهند. این درصد معمولاً برای مردان ۴۵%-۵۲% و برای زنان ۳۷%-۴۸% است.

Hgb (هموگلوبین)

پروتئینی که درون گلبول‌های قرمز است و آن‌ها را قرمز رنگ نشان می‌دهد و انتقال گازهای تنفسی کار اصلی آن‌ می‌باشد. سطح این پروتئین در جنسیت‌های مختلف متفاوت است (۱۳-۱۸ g/dL برای مردان و ۱۲-۱۶ g/dL برای زنان) ولی می‌تواند در تشخیص کم‌خونی به پزشک کمک کند.

MCV (متوسط حجم گلبولی)

این تست حجم متوسط گلبول‌های قرمز را اندازه می‌گیرد. یا می‌شود گفت میانگین فضایی که هر یک از این سلول‌ها پر می‌کند. اعداد خارج از رنج می‌توانند نشانه‌ای از آنمی یا سندرم خستگی باشد ولی اگر ۸۰-۱۰۰ فمتولیتر بود مشکل خاصی نیست.

MCH (متوسط هموگلوبین گلبولی)

این تست به میانگین مقدار هموگلوبین در گلبول قرمز معمول فرد مربوط است. ۲۷-۳۲ پیکوگرم مقدار معمول نشان‌داده شده در این آزمایش است.

MCHC (متوسط غلظت هموگلوبین هر گلبول قرمز)

غلظت میانگین هموگلوبین در مقدار مخصوصی از گلبول‌های قرمز با این تست معلوم می‌شود. هدف از انجام این آزمایش و آزمایش قبلی تشخیص آنمی‌ها و یا سوءتغذیه‌هاست. ۲۸%-۳۶% درصد معمول این کمیت است.

RDW (عرض توزیعی گلبول قرمز)

با این تست ما می‌توانیم ایده‌ای از شکل و اندازه‌ی سلول‌ها داشته باشیم. در این نمونه “عرض” به اندازه‌گیری‌ای از توزیع بازمی‌گردد، نه اندازه. بیماری کبدی، آنمی، سوءتغذیه و شماری دیگر از ناهنجاری‌ها می‌توانند نتیجه‌ی این آزمایش را که معمولاً ۱۱%-۱۵% است تحت تأثیر قرار دهند.

شمارش پلاکت‌ها

تعداد پلاکت‌های خون برای عمل انعقاد بسیاری حیاتی‌اند. معمولاً ۱۵۰,۰۰۰-۴۰۰,۰۰۰ پلاکت در هر میلی‌لیتر از خون وجود دارد.

MPV (حجم میانگین پلاکت‌ها)

این تست اندازه‌ی میانگین پلاکت‌ها را می‌سنجد. هرچه این مقدار بالاتر باشد به این معنیست که پلاکت‌ها بزرگ‌ترند؛ این موضوع می‌تواند به سکته‌های قلبی و مغزی بیانجامد. حالت برعکس هم می‌تواند موجب ناهنجاری‌هایی در خونریزی شود. رنج نرمال این کمیت ۷.۵-۱۱.۵ فمتولیتر می‌باشد.

پنل متابولیک (شیمیایی) آزمایش خون چه چیزهایی را نشان میدهد

ALT (آلانین آمینوترنسفراز)

این تست شامل سطح آنزیم کبدی آلانین‌آمینوترنسفراز می‌شود. در شخص سالم رنج آنIU/L 8-37 است و هر گونه افزایش در مقدار آن می‌تواند منجر به آسیب کبدی شود.

Albumin (آلبومین)

پروتئینی که در کبد ساخته می‌شود و مقدار آن در خون می‌تواند مشکلات کبدی و کلیوی را مشخص سازد. رنج نرمال این پروتئین ۳.۹-۵.۰ g/dL می‌باشد.

نسبت A/G (آلبومین به گلوبولین) یا همان تست پروتئین کل

دو نوع پروتئین در خون وجود دارد؛ آلبومین و گلوبولین. این تست نسبت این دو را به هم نشان می‌دهد و مقادیر بیش از حد پروتئین نیز می‌تواند برای بدن مضر باشد. رنج نرمال این تست با توجه به آلبومین کمی بیشتر از ۱ است.

Alkaline phosphatase (آلکالین فسفاتاز)

این آنزیم هم در کبد و هم در استخوان‌ها فعالیت دارد، بنابراین بالا رفتن مقدار این آنزیم با بیماری‌های کبدی یا استخوانی ارتباط دارد. رنج نرمال برای این آنزیم ۴۴-۱۴۷ IU/L است.

AST (آسپارات آمینوترنسفراز)

این آنزیم در قلب و بافت کبدی یافت می‌شود، بنابراین بالا رفتن مقادیر آن می‌تواند سبب بروز مشکلاتی در یکی از این نواحی یا هر دو شود. رنج نرمال این آنزیم در تست خون ۱۰-۳۴ IU/L است.

Bilirubin (بیلی روبین)

این تست اطلاعاتی از عملکرد کبد و کلیه در اختیار ما قرار می‌دهد؛ مشکلاتی در مجاری صفراوی و یا کم‌خونی. رنج نرمال این ماده ۰.۱-۱.۹ mg/dL است.

BUN (نیتروژن اوره‌ی خون)

این کمیت اطلاعات دیگری از عملکرد کلیه و کبد به ما می‌دهد. مقادیر بالا شاید نمایانگر مشکلات عملکردی کلیه باشد. شماری از داروها و برخی رژیم‌های غذایی نیز می‌توانند این مقدار را بالا ببرند ولی رنج معمول آن ۱۰-۲۰ mg/dL است.

BUN/creatinin (نسبت نیتروژن اوره‌ی خون به کرآتینین)

این تست نشان می‌دهد آیا کلیه‌ها مواد اضافی را به خوبی دفع می‌کنند یا نه؟ مقادیر بالای کرآتینین، محصول جانبی انقباض عضلات، از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود و کاهش عملکرد کلیه را نشان می‌دهد. اگر مشکلی وجود نداشته باشد این نسبت ۱۰:۱-۲۰:۱ خواهد بود که در مردان و افراد سن‌بالا شاید کمی بیشتر هم باشد.

Calcium (کلسیم)

مقادیر بالای کلسیم در جریان خون می‌تواند بیانگر مشکلات کلیوی باشد. علاوه بر این غدد تیروئید و پاراتیروئیدی که بیش از حد فعال اند، انواعی از سرطان‌ها که شامل لیمفوما نیز می‌شود، مشکلاتی در پانکراس و یا کمبود ویتامین D همگی از اختلالاتی هستند که میزان کلسیم بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. میزان نرمال این ماده‌ی معدنی در بدن ۹.۰-۱۰.۵ mg/dL می‌باشد که بالطبع در بزرگسالان کمی کمتر است.

Chloride (کلر)

این یون معمولاً جزئی از قسمت الکترولیت‌ها در نظر گرفته می‌شود. خوردن غذهایی که نمک زیادی دارند و داروهایی ویژه اغلب اوقات مسئول بالا رفتن میزان این یون اند. همچنین میزان بالای این ماده از اسیدی بودن محیط بدن نیز خبر می‌دهد و نشانه‌ای می‌تواند باشد از آب کم بدن، میلوما، بیماری‌های کلیوی و مشکلات غده‌ای. رنج مناسب این یون ۹۸-۱۰۶ mEq/L است.

Creatinine (کرآتینین)

کلیه‌ها این ماده‌ی دفعی را می‌سازند؛ بنابراین بالا رفتن آن مربوط به عملکرد کلیه‌هاست. رنج مناسب مقدار این ماده در خون ۰.۵-۱.۱ mg/dL برای زنان و ۰.۶-۱.۲ mg/dL برای مردان است و با افزایش سن نیز پایین می‌آید.

(Fasting Blood Sugar) قند خون ناشتا

قند خون می‌تواند توسط غذاها و نوشیدنی‌هایی که به تازگی مصرف کرده‌اید، سطح استرستان و داروها تحت تأثیر قرار بگیرد. به همین دلیل برای درست انجام شدن این آزمایش حداقل ۶ ساعت قبل از آن نباید چیزی خورده باشید. رنج مناسب ۷۰-۹۹ mg/dL برای میانگین بزرگسالان است. در افراد مسن‌تر این مقدار می‌تواند افزایش پیدا کند، حتی اگر مشکلی وجود نداشته باشد.

Phosphorus (فسفر)

فسفر نقش مهمی در سلامت استخوان‌ها بازی می‌کند و میزان آن به میزان کلسیم وابسته است. فسفر زیاد می‌تواند مشکلی را در کلیه‌ها یا غده‌ی پاراتیروئید نشان دهد. سوءمصرف الکل، مصرف طولانی مدت داروهای ضد اسید معده و ادرارآور یا ویتامین D همگی می‌توانند جزوی از علل بالا رفتن میزان این ماده‌ی معدنی باشند که رنج نرمال آن ۲.۴-۴.۱ mg/dL است.

Potassium (پتاسیم)

این ماده برای ایجاد جریان‌های عصبی، عملکرد کارآمد ماهیچه‌ها و تنظیم ضربان قلب ضروری است. دیورتیک‌ها، داروهایی که اغلب برای کاهش فشار خون مصرف می‌شوند، می‌توانند سطوح پایین این یون را موجب شوند. رنج سالم ۳.۷-۵.۲ mEq/L می‌باشد.

Sodium (سدیم)

عضو دیگر خانواده‌ی الکترولیت‌ها در حفظ میزان آب بدن، عملکرد نورون‌ها و ماهیچه‌ها نقشی ضروری دارد. کم‌ شدن آب بدن، ناهنجاری‌های غدد فوق کلیه، مصرف زیاد نمک، کورتیکوستروئید و یا مسکن‌ها مثل بیماری‌های کلیوی و کبدی می‌تواند سطوح این ماده‌ی معدنی را از رنج نرمال خود، ۱۳۵-۱۴۵ mEq/L تغییر دهد.

پنل لیپیدی چه چیزهایی را نشان میدهید

این قسمت به اندازه‌گیری‌های مختلف کلسترول و تری‌گلیسیرید در جریان خون مربوط می‌شود.

کلسترول تام

• سالم (زیر ۲۰۰ mg/dL)
• مرز (۲۰۰-۲۳۹ mg/dL)
• غیرطبیعی (بالای ۲۴۰ mg/dL)

این تست شامل هر دو کلسترول خوب (HDL) و کلسترول بد (LDL) می‌شود و به منظور مقایسه تهیه انجام می‌گیرد؛ برای مثال در تأیید کارایی داروها یا غذاهای کاهنده‌ی کلسترول.

T.G (تری‌گلیسیریدها)

این نوع از لیپیدها در جریان خون یافت می‌شوند و شاید در ایجاد بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات سلامت نقش داشته باشند.

HDL – cholesterol (کلسترول خوب)

• بهترین (بالای ۶۰ mg/dL)
• خوب (۵۰-۶۰ mg/dL)
• ضعیف (کمتر از ۴۰ mg/dL برای مردان و کمتر از ۵۰ mg/dL برای زنان)

لیپوپروتئین با چگالی بالا از بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند؛ بنابراین میزان پایین آن می‌تواند منتج به این بیماری‌ها شود.

LDL – cholesterol (کلسترول بد)

• بهینه (کمتر از ۱۰۰ mg/dL)
• نسبتاً بهینه (۱۰۰-۱۲۹ mg/dL)
• مرز (۱۳۰-۱۵۹ mg/dL)
• بالا (۱۶۰-۱۸۹ mg/dL)
• بسیار بالا (بالای ۱۸۹ mg/dL)

لیپوپروتئین با چگالی پایین ماده‌ای است که جریان خون را در رگ‌ها سد کرده و به بیماری‌های قلبی مربوط می‌شود.

نسبت کلسترول کل به کلسترول خوب

راهنمایی‌های انجمن قلب آمریکا:

• نسبت بهینه (۳.۵-۱)
• نسبت سالم (۵-۱ و کمتر)

این نسبت راه دیگری برای بررسی خطرات بیماری‌های قلبی است.

واحدهای اندازه‌گیری در آزمایش خون

قبل از وارد شدن به بحث اصلی، ابتدا باید با واحدهایی آشنا شویم که برای اندازه‌گیری مواد موجود در خون استفاده می‌شوند:

•	cmm	سلول بر میلی‌مترمکعب
•	fL (femtoliter)	یک میلیونوم لیتر
•	g/dL	گرم بر دسی‌لیتر
•	IU/L	واحد‌های بین‌المللی بر لیتر
•	mEq/L	میلی اکی‌والانت بر لیتر
•	mg/dL	میلی‌گرم بر دسی‌لیتر
•	mL	میلی‌لیتر
•	mmol/L	میلی‌مول بر لیتر
•	ng/mL	نانوگرم بر میلی‌متر
•	pg (picograms)	یک میلیاردم گرم