دارویی که معمولاً برای درمان نارکولپسی یا حملهی خواب و خوابآلودگی بیش از حد روز استفاده میشود در بهبود نشانههای اختلال بیشفعالی همراه با کمتوجهی (ADHD) نیز مؤثر ظاهر شده است. این یافتهها از ایدهای پشتیبانی میکنند که معتقد است ADHD نوعی ناهنجاری مربوط به خواب میباشد.
افرادی که اختلال بیشفعالی همراه با کمتوجهی دارند تمرکز برایشان مشکل است و عموماً بیشفعال اند. با این حال بسیاری از این بیماران با خواب شب نیز مشکل دارند و روزها هم احساس کسلی میکنند.
آیا این به آن معناست که ADHD نوعی ناهنجاری مربوط به خواب میباشد؟ از اینها گذشته مسیرهای مغزی که در توجه کردن درگیر هستند با خواب نیز مرتبط میباشند. همچنین برخی شواهد نشان از آن دارد که الگوهای تخریب پیامرسانی شیمیایی در مغز افرادی با ناهنجاری خواب با بیماران ADHD مشابهتهایی دارد.
یکی از فرضیات در این مورد آن است که ریتم شبانهروزی که چرخهی خواب و بیداری ما را در دورهی ۲۴ ساعته کنترل میکند در بیماران ADHD منحرف میشود و عامل خوابآلودگی یا هشیاری در زمان نامربوط نیز همین مسأله است. این ایده منبع الهام Eric Konofal در بیمارستان Robert-Debré پاریس قرار گرفته است. او سعی کرده است تا با داروی نارکولپسی و خوابآلودگی بیش از حد روز، ADHD را درمان کند.
مازیندول اثرات مادهی شیمیایی اُرکسین (هیپوکرتین) را در مغز تقلید میکند؛ این ماده بیداری و اشتها را متعادل میسازد. اُرکسین ما را برای بیداری تحریک میکند و در بیماران نارکولپسی که تمایل دارند به صورت ناگهانی در زمان نامناسب به خواب بروند مقدار آن کم است.
در کارآزمایی بالینی، آنها به ۸۵ بیماری که ADHD آنها تشخیص داده شده بود داروی مازیندول یا دارونما دادند. دو هفته از شروع کار نگذشته در بیش از نیمی از کسانی که دارو را مصرف کرده بودند نشانههای ADHD تا بیش از ۵۰% کاهش یافت.
این نتایج بهتر از نتایج کارآزماییهای انجام گرفته با استفاده از داروهای متعارف ADHD، مثل ریتالین و آدرال میباشد. مطالعات آینده باید در جهت مقایسهی این داروها با مازیندول باشند تا معلوم شود تأثیر کدام یک بیشتر است. این دارو گزینهی درمانی بسیار امیدوارکنندهای برای ADHD به نظر میرسد.
مازیندول اولین داروی جدید برای ADHD پس از دهههاست. بخاطر اثر این دارو روی مسیرهای عصبی شیمیایی، استفاده از این دارو میتواند برای بیمارانی باشد که به درمانهای موجود پاسخ نمیدهند. با این که برخی از بیماران در آزمایش با عوارضی همچون یبوست و حالت تهوع روبهرو شدند ولی به نظر میرسد مازیندول خطری نداشته باشد. عوراض نامبرده بیشتر به دلیل تأثیر روی اشتها میباشد؛ جالب است بدانید که این دارو قبلاً بخاطر کاهش اشتها برای کاهش وزن نیز استفاده میشد.
با این که مازیندول نشانههای ADHD را کاهش داده است ولی کیفیت خواب داوطلبان را افزایش نداد. محققان به دنبال آزمایشهایی هستند که نحوهی عمل این دارو را بیشتر مشخص سازد.