دانشمندان علوم عصبی، اطلاعات بسیاری از عملکرد مغز در ارتباط با تصمیم بر انجام رفتاری خاص، در دست دارند. اما مسئلهای که اکنون به آن پرداخته شده این است:
چه اتفاقی در مغز رخ میدهد تا فرد به هنگام انجام عملی، ناگهان تصمیم به ترک آن میگیرد؟
به عنوان مثال؛ شما میخواهید از روی میز، شیرینی بردارید و ناگهان متوجه عنکبوت روی آن میشوید و دست خود را پس میکشید. چه چیز موجب این عکسالعمل میشود؟
دانشمندان موفق به یافت مرکز مسئول این رفلکس در مغز شدهاند. این ناحیه که کورتکس پرهفرونتال شکمی-قدامی راست (rVLPFC) نامیده میشود، وظیفهی دریافت اطلاعات زمینهای (مثل همان عنکبوت) و بهروزرسانی تصمیم پایهای را برعهده دارد. Kitty Xu محقق این بررسی توضیحات بیشتری میدهد:
این ناحیه به صورت مستقیم درگیر نیست بلکه تصمیم بر ترک عمل را آنالیز میکند و در واقع وظیفهی انجام عمل ترک، و صرف نظر از تصمیم را برعهده ندارد.
دکتر Joshua Brown از دانشگاه Indiana معتقد است؛ رمزگشایی از نحوهی عملکرد مغز به هنگام خودداری از انجام یک کار و اینکه چگونه انجام رفتاری خاص را ترک میکند، مهم بوده و در مواردی همچون؛ بیش فعالی (ADHD) یا اعتیاد، بسیار کاربردی خواهد بود. میزان نقش و کنترل ناحیه rVLPFC در ترک انجام رفتارِ برنامهریزی شده، در میان دانشمندان مختلف مورد بحث است. برخی معتقدند این ناحیه مسئول تصمیمگیری است و برخی دیگر فکر میکنند تنها بخش کوچکی از فرایند را برعهده دارد؛ بررسیهای انجام شده مهر تأیید نسبی برای مورد دوم خواهد بود.
مقالهی مرتبط: تغییر مغز با شناختدرمانی
برای مشخص کردن فرایند اصلی این مرکز، Xu و همکارانش ۲۱ انسان را مورد آزمایش قرار دادند. از آنان خواسته شد تا تستی با نام ترک عملی خاص را همزمان با fMRI انجام دهند. این تست شامل ترک حرکت در حال انجام بود؛ در این مورد حرکت چشم مد نظر قرار داشت. سیگنالی در طرف راست یا چپ میدان بینایی نمایش داده میشد و شرکتکنندگان موظف بودند تا با نهایت سرعت، چشمان خود را به آن سو بچرخانند. پس از شروع فرایند، دایرهی آبی یا زرد–یکی به معنای ایست و دیگری به معنای حرکت-نمایش داده شده و انجام و عدم انجام حرکت چشم، مشخص میشد. برای آن که آزمایش پیچیدهتر شود؛ قاعدهی هر سری با دیگری متفاوت بود و شرکتکنندگان باید در هر سری از قاعدهی متفاوتی پیروی میکردند. در یکی، آبی به معنای ادامه انجام حرکت، و زرد به معنای عدم انجام آن بوده و در سری بعدی این قاعده برعکس میشد. به کمک این قاعده، نقش rVLPFC در بررسی اطلاعات زمینهای مشخص میشود. در آزمایشهای گذشته مبنا بر انجام یا عدم انجام عمل قرار داشت. اما تصمیمگیری بسیار پیچیدهتر از اینها است؛ برای این عمل، مغز باید سیگنال را ببیند، متوجه مفهوم آن شود و اطلاعات آن را پردازش کند. این بررسی به منظور پوشش این سطح از پیچیدگیها، به صورت توضیح داده شده، طراحی شده بود. آنها همچنین این آزمایش را بر روی مغز میمون بررسی کردند. دانشمندان میتوانند در این حالت فعالیت تک تک سلولهای مغز میمون را بررسی نمایند در حالی که در انسانها، بخش بزرگتر مشخص شده در MRI، نمایان میشود. پس از آن که نحوهی انجام آزمایش به میمون تعلیم داده شد، به دلیل آنکه تمرین میمون بیشتر از انسانها بود، عملکرد بهتری در انجام آزمایش داشته است. نتایج این بررسی همسو با دیگر آزمایشات بوده و نشان میدهد، ناحیه rVLPFC مسئول بررسی اطلاعات زمینه ای است؛ به بیان دیگر این ناحیه وضعیت محیط را مشخص کرده و شامل قوانینی است که بر اساس آن حق انجام یا عدم انجام کارها به فرد داده میشود.
مقالهی مرتبط: ذهن خوانی با رمزگشایی مغز
در بررسیهای بالینی، معتادین به سختی میتوانستند از عهدهی انجام این تست بر بیایند. با وجود آنکه این بررسی به صورت مستقیم بر مسئلهی اعتیاد نپرداخته است؛ اما ماهیت اعتیاد بحث برانگیز است. زمانی که بحث اعتیاد میشود تنها مسئلهی تمایل به مواد و دیگر چیزها مطرح نیست؛ بلکه فرایند ارزیابی اولیه، از لحظهی آگاهی از تمایل به مواد و نحوهی تصمیم برای مصرف یا ترک آن است که به میان میآید.
با وجود آنکه زمان بسیاری برای به کارگیری یافتههای علوم عصبی به صورت بالینی لازم است؛ اما دانستن نحوهی عملکرد مغز، در وهلهی اول، قدمی بزرگ خواهد بود. با مشخص شدن نواحی مسئول ترک، میتوان تعداد آنها را افزایش داد.
مقالهی مرتبط: اعتیاد و تاثیر آن بر مغز