تقلید کردن؛ بررسی نظریه‌ها و مزایا و معایب آن.
تقلید؛ عملی است که در آن فرد رفتار یا کار طرف مقابلش را دوباره انجام می‌دهد. در واقع این عمل زمانی اتفاق افتاده است که یک عمل خاص دقیقا به یک شکل دو بار انجام شود، آن هم یکی بعد از دیگری. البته این اتفاق همیشه به معنای تقلید کردن نیست. برای مثال یک نفر شیرجه می‌زند و نفر بعدی هم می‌آید و دقیقا به همان شکل شیرجه می‌زند. در این جا دو احتمال وجود دارد؛ یکی این که علم و توانایی این دو فرد دقیقا یکسان بوده است که منجر به شیرجه یکسان شده است و حالت دوم تقلید نفر دوم بوده است.
در بیشتر زمان این کار سختی است که مشخص بکنید که آیا فردی تقلید کرده است یا نه؟ مثلا اگر فردی در جمعی سرفه بکند، بقیه هم ناخودآگاه شاید سرفه کنند یا اگر یک حیوانی بترسد و فرار بکند، بقیه گروه هم فرار می‌کنند. روان‌شناسان متفق‌القول نیستند که آیا در این حالات آیا رفتار دیگران واقعا تقلید است یا پدیده دیگری است که هنوز مشخص نشده است. بیشتر روان‌شناسان امروزی بر این باور هستند که به حالتی تقلید می‌گوییم که فرد برای بدست آوردن هدف مشخصی رفتاری را تکرار کند و از معنای دقیق آن رفتار اطلاع کافی نداشته باشد.
در قرن نوزدهم، مشاهدات در حیوانات منجر به این نظریه شد که تقلید یک رفتار غریزی است. این نظریه توسط William James، روان‌شناس، مطرح شد که بر این باور بود که تقلید انسان هم غریزی و غیرارادی است. اما تحقیقاتی که بعدا انجام شد خلاف این موضوع را نشان دادند و در نهایت نظریه ذاتی بودن تقلید رد شد. امروزه بیشتر روان‌شناسان بر این باور هستند که تقلید رفتاری ارادی و بر اساس یادگیری است.
اهمیت تقلید
تقلید نقش مهمی در ایجاد و ادامه رفتارهای اجتماعی و فرهنگی دارد. فرد بدین وسیله یاد می‌گیرد که در شرایط مختلف بر اساس باورهای اجتماعی و فرهنگی جامعه‌اش به این شرایط چگونه پاسخ بدهد. در این حالت همواره آن جامعه به اهداف و ارزش‌هایش می‌رسد. به این شکل هر نسل رفتارها و اعمال نسل قبل از خود را تقلید می‌کند تا شیوه درست انجام کاری را یاد بگیرد. به این شکل دیگر لازم نیست هر فرد برای خودش به شکل آزمون و خطا پی به شیوه درست انجام دادن کاری ببرد و همین‌طور این شیوه انتقال فرهنگ در ملل مختلف است.
البته تمامی اثرات تقلید مثبت نیست و اگر نسنجیده و کورکورانه تقلیدی انجام شود می‌تواند موجب کاهش سرعت پیشرفت اجتماع و فرهنگ بشود و حتی تخیل و ابتکار عمل افراد را از بین می‌برد. حتی ممکن است این تقلید کورکورانه موجب هلاکت فرد و جامعه نیز بشود.
تقلید و یادگیری
تقلید یک راه سریع و موثر برای یادگیری کارهای مهارتی است، که در آن فرد با نگاه کردن به فرد کاربلد به سرعت مهارت انجام کار پیچیده‌ای را می‌آموزد و در آینده حتی می‌تواند در شرایطی که خیلی متفاوت هستند آن کار را انجام بدهد. برای مثال، یادگیری زبان در کودکان به شیوه همین تقلید است که در آن کودک تلاش می‌کند که همانند بزرگسالان با دهان خود صدایی ایجاد بکند و به مرور زمان می‌خواهد همانند آن‌ها کلماتی را بیان بکند که خیلی شنیده است. بعدا با یادگیری کلمات بیشتر می‌تواند با توجه به خواسته‌اش کلمات را کنار هم قرار بدهد و جملات را بسازد.
این اتفاق حتی در نواختن و موسیقی‌سازی هم رخ می‌دهد. مثلا فرد ابتدا یاد می‌گیرد که چگونه باید آن ساز را بنوازد و به مرور زمان با یادگیری این مهارت می‌تواند از خود نوآوری داشته باشد. حتی کارهای یدی هم با تقلید یاد گرفته می‌شوند.
البته نباید فکر کرد که تقلید کردن تنها راه یادگیری است و باید روش‌های دیگر را پیمود، مخصوصا زمانی که کاری مهارتی نباشد. باید از وسایل و روش‌های دیگری برای آموزش و یادگیری استفاده کرد، آن هم متناسب با نیاز آن فعالیت و گنجایش ذهنی مخاطب آن.
مقاله مرتبط: چرا طوطی‌ها تقلیدکننده‌های فوق‌العاده‌ای هستند؟
