قرار گرفتن در معرض استرس به طور مکرر می‌تواند سلامت جسم و روان ما را تحت تأثیر قرار دهد، اما تأثیر آن بر روی مغز چگونه خواهد بود؟ یکی از مطالعات دانشکده‌ی پزشکی هاروارد به این سؤال پاسخ می‌دهد.
استرس، به خصوص اگر به طور مداوم در معرض آن باشیم، عوارض مهمی بر روی جسم و روان ما دارد. استرس فرد را حساس و خسته می‌کند و بر روی توانایی تمرکز نیز تأثیر می‌گذارد. استرس مزمن می‌تواند با الگوی خواب، اشتها و میل جنسی تداخل داشته، و نیز انواعی از بیماری‌ها را تشدید بخشد. این بیماری‌ها شامل دیابت، بیماری‌های قلبی و مشکلات دستگاه گوارش باشد. یکی از مطالعاتی که Medical News Today در اوایل سال آن را پوشش داد، نشان داد که سطحی جزئی از پریشانی می‌تواند خطر بیماری‌های مزمن را افزایش دهد.
استرس چه اثری بر روی عملکرد مغز و اصطلاحات شناختی دارد؟ محققان داشنکده‌ی پزشکی هاروارد در بوستون پاسخ این سوال را یافته و آن را در ژورنال Neurology منتشر کردند.
اثر هورمون استرس بر روی حافظه
محققان در این مطالعات دسته‌ای از افراد با میانگین سنی ۴۹ سال و بدون هیچ نشانه‌ای از زوال عقل را مورد بررسی قرار دادند. محققان ابتدا از هر یک از این افراد خواستند تا به یک تست روانشناسی پاسخ دهند و حافظه و توانایی تفکر هر فرد را بررسی نمودند. سپس برای هدف مطالعات، این توانایی‌ها را پس از یک دوره‌ی ۸ ساله دوباره اندازه گرفتند.
علاوه بر این، در ابتدای مطالعات از همه شرکت کنندگان در مطالعات نمونه‌های خونی تهیه شد. تیم تحقیق این نمونه‌های خونی را صبح پس از یک صبحانه مناسب به منظور دقت بیشتر نتایج تهیه کردند.
محققان به طور ویژه سطح کورتیزول خون، هورمونی که عمدتاً در واکنش به استرس آزاد می‌شود، اندازه گرفتند. محققان پس از اندازه‌‌گیری سطح کورتیزول، افراد را بر اساس نتایج به سه گروه با کورتیزول بالا، متوسط و پایین تقسیم کردند که گروه متوسط مطابق با سطح نرمال کورتیزول، ۱۰.۸ تا ۱۵.۸ میکروگرم در دسی‌لیتر، بودند.
مقالۀ مرتبط: مغز چگونه به استرس دائمی عادت می‌کند؟
محققان دریافتند که افراد دارای سطح کورتیزول بالا حافظه‌ی ضعیف‌تری در مقایسه با افراد دارای سطح نرمال کورتیزول دارند. حتی قبل از مشخص شدن علائم از دست دادن حافظه، اختلال در حافظه‌ی این افراد وجود داشت.
این نتایج حتی پس از اینکه محققان برای تعدیل عوامل اصلاح‌کننده مرتبط مثل سن، جنس، عادت مصرف سیگار و شاخص حجم بدن قدم برداشتند، نیز باقی ماند.
دکتر Justin B.Echouffu-Tcheugui از دانشکده‌ی پزشکی هاروارد و یکی از نویسندگان مقاله اشاره می‌کند:
کورتیزول عملکردهای مختلفی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بنابراین شناخت کامل نسبت به چگونگی تأثیر سطح بالای هورمون بر روی مغز حائز اهمیت می‌باشد.
اهمیتِ یافتن راهی برای کاهش استرس
۲۰۱۸ شرکت‌کننده در این مطالعه با اسکن MRI برای تعیین حجم مغزشان موتفق بودند. با این عمل به محققان اجازه‌ی ثبت اینکه سطح بالای کورتیزول منجر به کاهش حجم کلی مغزمی‌شود، داده شد.
در افراد دارای سطح کورتیزول بالا حجم کلی مغز ۸۸.۵% از کل جمجمه و در افراد دارای سطح کورتیزول منظم این عدد ۸۸.۷% بود. از طرفی در افراد دارای سطح کورتیزول پایین هیچ ارتباطی بین این سطح پایین . حافظه یا حجم مغز مشاهده نشد.
مقالۀ مرتبط: رنگ‌آمیزی باعث کاهش استرس و افزایش خلاقیت می‌شود
دکتر Echouffo-Tcheugui بیان دارد:
تحقیقات ما کاهش حافظه و انقباض مغز در افراد میانسال قبل از شروع علائم نشان داد. بنابراین یافتن راهی برای کاهش استرس مثل خواب کافی، مشغول به ورزش مناسب، استفاده از تکنیک‌های آرامش بخش روزانه یا آگاهی از سطح کورتیزول با مراجعه به پزشک و در صورت لزوم استفاده از داروهای کاهش‌دهنده‌ی سطح کورتیزول، ضروری به نظر می‌رسد.
وی اضافه می‌کند:
اهمیت آن خطاب به پزشکان در مواجهه با افرادی که دارای سطح بالای کورتیزول هستند، توصیه می‌شود.
با این وجود محققان اقرار می‌کنند که مطالعات آن‌ها محدودیت‌هایی نیز داشت. برای مثال آن‌ها فقط یک بار سطح کورتیزول خون شرکت‌کنندگان را اندازه گرفتند که ممکن است میزان بالا بودن کورتیزول به معنی بالا بودن دائمی آن نبوده است.
علاوه بر این، آن‌ها اشاره کردند که اغلب شرکت‌کنندگان در مطالعات از نژاد اروپایی بوده که ممکن است یافته‌ها به درستی اثرات استرس بر روی سایر جوامع را نشان ندهد.
