داروهای دیورتیک (Diuretics)، دسته‌ای از داروها هستند که برای افزایش میزان آب دفعی بدن طراحی شده‌اند و موجب افزایش میزان دفع آب و سدیم از طریق ادرار میشوند. در حالت کلی، سه نوع از این دسته داروها وجود دارد که اغلب برای درمان فشار خون بالا تجویز میشوند اما مقاصد درمانی دیگری نیز دارند.
موارد استفاده
رایجترین مشکل درمان شده به وسیله‌ی داروهای دیورتیک، فشار خون بالا می‌باشد؛ با افزایش دفع ادرار، میزان مایع موجود در خون کاهش می‌یابد و این امر به کاهش فشار خون کمک می‌کند؛ نارسایی قلبی تراکمی از سایر موارد مصرف این دارو است که موجب خونرسایی ناقص به بدن می‌شود و مشکلاتی نظیر اِدِم را به وجود می‌آورد که با تجمع مایع در بدن همراه است. داروهای دیورتیک موجب کاهش تجمع این مایع میشوند.
مقاله‌ی مرتبط: فشار خون بالا (پرفشاری خون)
انواع داروهای دیورتیک
برخی گیاهان به شکل طبیعی، ادرارآور محسوب میشوند از قبیل:
- زالزالک
- انواع چای
- جعفری
با این حال، باید توجه داشت هیچ یک ازاین ترکیبات نمی‌توانند جایگزین تجویزهای دارویی شوند؛ بلکه به شکل طبیعی می‌‌توانند مصرف شوند.
مقاله‌ی مرتبط: ۶ نوشیدنی و خوردنی طبیعی دیورتیک
انواع شیمیایی داروهای دیورتیک عبارت‌اند از تیازیدها، داروهای قوس هنله و دیورتیک‌های نگه‌دارنده‌ی پتاسیم. تأثیر هم‌ی آن‌ها افزایش میزان دفع ادرار است.
تیازیدها
رایجترین انواع دیورتیک تجویز شده می‌باشند و اغلب برای درمان فشار خون بالا تجویز میشوند. این داروها نه تنها موجب افزایش دفع ادرار میشوند، بلکه سبب شل شدن عروق خونی نیز میشوند. در مواردی، تیازیدها همراه سایر داروهای فشار خون تجویز میشوند.
برخی از انواع تیازیدها عبارت‌اند از:
- کلروتیازید
- کلروتالیدان
- هیدروکلروتیازید
- متولازون
- اینداپامید
دیورتیک‌های قوس هنله
این خانواده از دیورتیکها اغلب برای نارسایی قلبی تجویز میشوند؛ انواعی از این دیورتیکها عبارت‌اند از:
- تورسمید
- فوروسمید
- بومتانید
- اتاکرینیک اسید
دیورتیک‌های نگه‌دارنده‌ی پتاسیم
ویژگی خاص داروهای دیورتیک نگه‌دارنده‌ی پتاسیم، دفع مایعات از بدن بدون دفع پتاسیم است. سایر انواع دیورتیکها موجب دفع یون پتاسیم به همراه دفع سدیم و آب میشوند که به تدریج می‌‌تواند سبب بروز مشکلاتی از قبیل آریتمی قلبی و اختلالاتی در سیستم عصبی می‌شود چرا که سلول‌های قلبی و سلول‌های عصبی، برای انجام عملکرد خون به مقادیر نرمال پتاسیم نیاز دارند.
مقاله‌ی مرتبط: هایپوکالمی
داروهای دیورتیک نگه‌دارنده‌ی برای افرادی که معرض کمبود پتاسیم قرار دارند تجویز می‌شود. باید توجه داشت که این دسته از دیورتیکها به اندازه‌ی سایر انواع آن در کاهش فشار خون مفید نمی‌باشند بنابراین با احتمال قوی، همراه با سایر داروهای کاهنده‌ی فشار خون تجویز میشوند. مشهورترین انواع این داروها عبارت‌اند از:
- آمیلورید
- اسپیرونولاکتون
- تریامترین
- اِپلرِنون
عوارض جانبی
داروهای دیروتیک معمولا به خوبی توسط بدن تحمل میشوند؛ با این‌حال برخی عوارض جانبی برای آن‌ها گزارش شده‌است از قبیل:
- کاهش پتاسیم خون
- افزایش پتاسیم خون (تنها برای دسته‌ی دیورتیک‌های نگه‌دارنده‌ی پتاسیم رخ می‌دهد)
- کاهش سدیم
- سردرد
- گیجی
- تشنگی
- افزایش قند خون
- کرامپ عضلانی
- اختلال در متابولیسم اوریک اسید که منجر به بیماری‌هایی نظیر نقرس می‌شود
- افزایش کلسترول
- اسهال
عوارض جانبی خطرناک
در مواردی نادر، داروهای دیورتیک سبب بروز مشکلاتی جدی میشوند همانند:
- واکنش آلرژیک
- نارسایی کلیوی
- ضربان قبل نامنظم
در صورت بروز هر یک از موارد بالا، پزشک خود را مطلع سازید. هم‌چنین، لازم است پزشکتان از تمام داروهایی که به شکل همزمان مصرف می‌کنید مطلع باشد.
