همۀ ما راجع به تأثیرات زیان‌بار مصرف تنقلات (Junk Food) شنیده‌ایم و خوانده‌ایم؛ ولی هر غذای مضری لزوماً جزو تنقلات محسوب نمی‌شود.
در این مجموعه به معرفی ۲۹ مادۀ غذایی خواهیم پرداخت که عمرمان را به تاراج می‌برند و ما شاید بدون دانستن این مسئله روزانه تعداد قابل توجهی از این مواد غذایی را وارد رژیم غذایی خود می‌کنیم.
پاپ‌کورن آماده‌شده در مایکروویو (Microwave Popcorn)
این دانه‌های ذرت انفجار‌یافته (!) هم ظاهر خوبی دارند و هم برای فیلم دیدن عالی هستند. با این حال هنگامی که بستۀ (یا کیسه) پاپ‌کورنی را که در مایکروویو آماده کرده‌اید می‌گشایید ماده‌ای شیمیایی موسوم به “پرفلوئورو‌اوکتانوییک اسید” (Perfluorooctanoic Acid) از خود ساطع می‌کند. مطالعات قبلی ارتباط این ماده با انواع سرطان را اثبات نموده‌اند. مصرف بی‌رویۀ این نوع پاپ‌کورن منجر به ایجاد اوردوز دی‌استیل (Diacetyl Overdose) در بدن می‌شود که برای ریه‌ها خطرناک است.
میوه‌جات خشک‌شده (Dried Fruits)
برای افزایش تازگی و ماندگاری میوه‌های خشک‌شده، معمولاً مقادیری از انواع سولفیت‌ها (Sulfites) نیز استفاده می‌شود. این ترکیبات برای افراد مبتلا به “تنگی نفس” (Asthma) خطرناک هستند و در سایر افراد نیز می‌توانند منجر به بروز کهیر و عطسه‌های آلرژیک شوند (بدیهی است که میوۀ خشک‌شدۀ خانگی فاقد سولفیت است).
افزودنی‌های سالاد (Salad Dressings)
سس مایونز خوش‌مزه‌ای که در تمام فروشگاه‌ها در دسترس قرار دارد حاوی ماده‌ای به نام “سدیم کربوکسی‌متیل سلولز” (Sodium Carboxymethyl Cellulose) می‌باشد. سطوح بالای این ماده با سرطان ارتباط دارد.
ماکارونی با پنیر (Mac & Cheese)
مجموعه رنگ‌های خوراکی که در فرآیند تولید ماکارونی‌های پردازش‌شده استفاده می‌شوند – طبق گزارش‌های CSPI – با طیف گسترده‌ای از آلرژی‌ها در ارتباط هستند.
کشک سویا (Tofu)
بر اساس نتایج تعدادی از مطالعات، مادۀ اصلی توفو – سویا – در دوزهای بالا می‌تواند خطرناک باشد. ارتباط سویا با اختلالات غدۀ تیرویید و تعدادی از سرطان‌ها در بعضی از مطالعات مطرح شده است. سویا هم‌چنین شدیداً اصلاح ژنتیکی شده است.
کنسرو‌های سبزیجات (Canned Soups)
تعدادی از کنسرو‌های سبزیجات (یا سوپ کنسرو شده) حاوی “مونوسدیم گلوتامات” (MonoSodium Glutamate) هستند؛ افزودنی شیمیایی که باعث بهبود طعم غذا و هم‌چنین افزایش اشتهای مصرف‌کننده می‌شود. مصرف زیاد غذاهای حاوی MSG می‌تواند منجر به بروز “سردردهای میگرنی” (Migraines) و تهوع (Nauseaa) شود.
ترشی‌جات (Pickles)
در ترشی‌جات صنعتی جهت جلوگیری از کپک‌زدگی از “سدیم بنزوات” (Sodium Benzoate) بهره می‌برند. متأسفانه این ماده برای مخمرها خطرناک بوده و منجر به بروز آسیب‌های میتوکندریایی در این شاخه از قارچ‌های تک‌سلولی می‌شود. ترشی و به خصوص آب ترشی می‌تواند باعث احتباس آب (Water Retentionn)، نفخ و معده‌درد شود.
سالمون پرورشی (Farmed Salmon)
سالمون‌های پرورشی به دلیل رژیم غذایی خاص‌شان (در مراکز پرورش ماهی) سرشار از مواد سرطان‌زای “بی‌فنیل‌های پلی‌کلرینه” (Polychlorinated Biphenyls) می‌باشد که در اکثر کشورها اگر ممنوع نباشد، حداقل مصرفش محدود شده است. این ماهی‌ها هم‌چنین حاوی سویا و ۱۸۰۰ میلی‌گرم اسید‌های چرب می‌باشند.
گوشت پردازش‌شده (Processed Meats)
سوسیس، کالباس و سایر ترکیبات گوشتی که در سوپرمارکت‌ها یافت می‌شود ممکن است آلوده به نیترات‌ها باشند و در نتیجه شانس ابتلا به دیابت و اختلالات تیروییدی را افزایش دهند. لازم به ذکر نیست که گوشت‌های پردازش شده با انواع سرطان‌ها ارتباط مستقیم دارند.
نوشیدنی‌های انرژی‌زا
نوشیدنی‌های انرژی‌زا با داشتن مقادیر هنگفتی از شکر و کافئین، تقریباً به گسترۀ قابل توجهی از مشکلات سلامت ارتباط دارند. مصرف یک‌بارۀ مقدار زیادی از نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌تواند به “ایست قلبی” (Cardiac Arrest) بینجامد؛ خصوصاً در افرادی که مشکلات قلبی-عروقی دارند. لیست خطرات مصرف این دسته از نوشیدنی‌ها صرفاً به ایست قلبی ختم نمی‌شود، بلکه موارد زیر را نیز پوشش می‌دهد:
- اضطراب (Anxiety)
- انواع سردرد (Headaches)
- دیابت (Diabetes)
- استفراغ (Vomiting)
- بی‌خوابی (Insomnia)
- فشار خون بالا (High Blood Pressure)
اگر این موارد برای تغییر نظرتان کافی نیست، “اعتیاد به مصرف” (Addiction) شاید بتواند دل‌تان را کمی به رحم آورد!
بستنی
مثل هر غذای دیگر، مصرف زیاد بستنی به هیچ وجه خوب نیست. میزان شیر کامل استفاده شده در بستنی با سطح چربی‌های اشباع و غیراشباع آن ارتباط مستقیم دارد (توجه داشته باشید که مراد بستنی طبیعی است؛ نه انواع پاستوریزه و صنعتی که معایب خاص خود را دارند). چربی اشباع با خطر “افزایش وزن” و بروز مشکلات قلبی-عروقی ارتباط مستقیم دارد. از آن گذشته، بستنی حاوی مقادیر بالایی از شکر و کلسترول نیز می‌باشد.
اسموتی (Smoothie)
اسموتی‌های غیرخانگی اغلب از شکر اشباع می‌شوند! بهترین راه تهیۀ اسموتی در خانه و عدم استفاده از ترکیبات پرکالری در آن است.
غذاهای یخ‌زده
البته این غذاهای یخ‌زده صنعتی هستند و جهت تسهیل در فرآیند تهیۀ غذا طراحی و به بازار عرضه شده‌اند. متأسفانه مانند هر غذای صنعتی دیگر، این مورد نیز حاوی سدیم و انواع نگهدارنده‌ها است.
پرتزل (Pretzels)
به عقیدۀ عده‌ای، پرتزل (نوعی نان که به شکل طناب گره‌خورده در فر آماده می‌شود) جایگزینی مناسب برای انواع چیپس و پفک است. شاید این فرضیه درست باشد؛ ولی پرتزل نیز حاوی مقدار بالایی از سدیم است. به علاوه، طعم‌دهنده‌ای که در آنن استفاده می‌کنند در بدن به شکر (گلوکز) تبدیل شده و وارد جریان خون می‌شود و به دنبال آن فرد حریص‌تر شده و تعدادد بیشتری مصرف می‌کند. افزایش سطح قند خون طبعاً خطرناک است.
کیک برنج
یکی دیگر از تنقلات سبک و جانشین احتمالی چیپس با باطن ترسناک! کیک برنج غنی از انواع نگهدارنده‌ها و طعم‌دهنده‌ها می‌باشد. مطلبی که باعث ترسناک‌تر شدن چهرۀ این کیک می‌شود میزان بالای سدیم آن است که ممکن است تا ۵ درصد نیاز مصرف روزانه به سدیم (Reference Daily Intakee) به ازای هر یک تکه کیک برسد.
مارگارین
این جانشین کره ممکن است آن‌قدرها هم که ما فکر می‌کنیم سالم نباشد؛ چرا که حتی این گزینه نیز فارغ از وجود چربی‌های ترانس (Trans Fats) نیست. هر چند در بسیاری از کشورها استفاده از این نوع چربی‌ها در صنعت محدود شده است؛ با اینن وجود رگه‌هایی از آن هم‌چنان به قوت خود در مارگارین حضور دارد. به‌علاوه هیچ‌گونه شواهد علمی در دست نیست کهه اثبات نماید در دوزهای کم و معقول، مارگارین سالم‌تر از کره است.
گرانولا (Granola)
این عذای صبحانه نیز به عنوان یک محصول سالم شناخته شده است ولی همانطور که از سردۀ محصول (غذای صبحانه!) برمی‌آید، گرانولا نیز لاجرم حاوی شکر و طعم‌دهنده است. گرانولا باید در حجم‌های کم استفاده شود و ممکن است حتیی محتوای شکر بیشتری نسبت به سایر غذاهای صبحانۀ موجود در بازار داشته باشد.
نان گندم ناخالص
اگر نان گندم از آرد گندم کامل (۱۰۰ درصد) تهیه نشده باشد؛ طبیعی است که در تهیۀ آن از سایر آردهای غنی‌شده استفاده شده است. این نوع آردها ارزش غذایی نان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.
نوشابۀ رژیمی
نسخۀ کم‌شکر نوشابۀ معمول – که تحت عنوان نوشابۀ رژیمی (Diet Soda) وارد بازار شده است – کمبود شکر خود را با آسپارتام (Aspartame، شیرین‌کنندۀ مصنوعی) جبران می‌کند؛ که خود همین شیرین‌کننده به گلوکز تبدیل شده و سطح قندد خون را بالا می‌برد. می‌دانیم که بخشی از گلوکز اضافی در بدن به چربی تبدیل و ذخیره می‌شود. این قضیۀ می‌تواند باعث بروزز سردرد و حتی دیابت نوع دوم (Type 2 Diabetess) شود.
کافی‌میت (Coffee Creamer)
“کرمی کنندۀ قهوه” که در کشور عموماٌ تحت عنوان کافی‌میت (Coffee-Mate، یکی از محصولات شرکت نستله در این زمینه) شناخته می‌شود، حاوی ترکیب سفید‌کننده‌ای به نام تیتنایوم دی‌اکسید (Titanium Dioxide) است که اصلاً در کرم‌هایی ضدآفتاب استفاده می‌شود. مطالعات خطرناک بودن این ترکیب را بر روی سلامت موش‌ها اثبات کرده‌اند که به احتمال قویی می‌تواند برای انسان نیز خطرات قابل توجهی داشته باشد. این محصول هم‌چنین سرشار از چربی‌های ترانس نیز می‌باشد.
شیرۀ درخت افرا (Maple Syrup)
البته این محصول همانطور که از نامش مشخص است، شربتی است که از جوشانیدن شیرۀ درخت افرا به دست می‌آید. این محصول یکی از معدود شیرین‌کننده‌های طبیعی موجود در بازار است؛ با این حال حاوی مقدار زیادی قند می‌باشد که استفاده ازز آن را کمی با خطر مواجه می‌کند.
هات داگ
هات داگ یکی از معدود غذاهایی است که در ایالات متحده هم‌چنان مجوز استفاده از رنگ خوراکی Orange B را دارد. مصرف دوز بالای این رنگ به مشکلات کبدی و صفراوی می‌انجامد.
پرتقال رنگ‌شده (Dyed Oranges)
پرتقال‌های روشن نسبت به انواع معمولی، خیلی زودتر از قفسۀ فروشگاه‌ها خالی می‌شوند. رنگ‌های Citrus Red 1 / Cirtus Red 2 – که برای جذاب‌تر نمودن پرتقال استفاده می‌شوند – در صورت مصرف زیاد به سرطان و آسیب‌های کروموزومیی ختم می‌شوند.
برگ ریواس (Rhubarb Leaves)
خوردن برگ ریواس باعث ایجاد حالت تهوع و احساس سوزش در دهان و گلو شده و روی تنفس نیز تأثیر سوء می‌گذارد. این به دلیل اگزالیک اسید (Oxalic Acid) موجود در این برگ‌هاست که می‌تواند در کلیه به کریستال‌های اگزالات (Oxalate) تبدیلل شود. آسیب‌های کلیوی و تجمع مواد دفعی در خون از پسامد‌های مصرف برگ ریواس است.
مانیوک (Cassava)
مانیوک خام حاوی لینامارین (Linamarin) است که در صورت مصرف، در بدن تبدیل به سیانید (Cyanide) می‌شود. از همین رو، این گیاه باید به صورت پخته (آب‌پز، فرپز، بخارپز) استفاده شود. اگر کاساو به درستی برای مصرف پردازش نشود می‌تواند برایی کودکان خطرناک باشد.
بلغور عربی (Couscous)
مطالعات محققان استرالیایی نشان می‌دهد که این بلغور با شاخص گلوکز (Glycemic Index) نسبتاً بالای ۶۵ نسبت به برنج قهوه‌ای (۵) تأثیر قابل توجهی بر روی سطح گلوکز خون دارد. بنابراین مصرف زیاد آن منجر به افزایش قند و متعاقباً انسولین خونن می‌شود. به علاوه این بلغور نسبت به غلات دیگر ارزش غذایی چندان بالایی ندارد.
نوشیدنی‌های ورزشی (Sports Drinks)
تأمین الکترولیت‌های از دست رفتۀ بدن پس از یک ورزش سنگین، اهمیت بالایی دارد؛ ولی این بدین معنی نیست که با استفاده از هر نوع نوشیدنی مجاز به انجام این کار هستیم. نوشیدنی‌های ورزشی همانند سایر نوشیدنی‌های قندی، بهتر است استفاده نشوند. این نوشیدنی‌ها حاوی انواع رنگ‌های شیمیایی و کلوفان چوب (Wood Rosin) می‌باشند و از این نظر باا سرطان ارتباط دارند.
چای سرد (Iced Tea)
نوشیدن چای سرد در طول روز، لزوماً بهتر از نوشیدن نسخۀ معمولی داغ (!) آن نیست؛ خصوصاً اگر این چای سرد از نوع صنعتی و پرشکر باشد. مقداری کافئین در طول روز برای بدن خوب است، از این نظر چای سرد می‌تواند جایگزین مناسبی برایی انواع نوشابه‌ها و قهوه باشد؛ با این حال مصرف مداوم کافئین ابداً خوب نیست.
آدامس
هر چند آدامس اصلاً غذا نیست، جویدن آدامس خصوصاً هنگامی که نمی‌توانید غذا بخورید می‌تواند رژیم غذایی‌تان را برهم بزند. گزارشات حاکی از آن است که افرادی که آدامس می‌جوند [نسبت به سایر افراد] تمایل بیشتری برای مصرف چیپس و شکلات پیدا می‌کنند (به دلیل مزۀ آدامس که زیر دندان باقی می‌ماند) تا مصرف میوه و سبزیجات. آدامس جویدن هم‌چنین حجم هوایی ورودی به مری را نیز افزایش داده و منجر به بروز نفخ می‌شود.
