دیابت عارضه‌ای است که بر سطوح قند خون تأثیر گذاشته و اگر مدیریت نشود بسیاری از مشکلات مربوط به سلامتی را به‌وجود می‌آورد. این تأثیرات را می‌توان محدود نمود ولی آیا علاجی برای آن وجود دارد؟
دیابت نوع۱ بیماری خودایمنی است که با نابودی سلول‌های تولیدکننده‌ی انسولین در پانکراس به‌وجود می‌آید. در دیابت نوع۲ حساسیت نسبت به انسولین در بدن کاهش می‌یابد و بدن به اندازه‌ی کافی انسولین نساخته یا استفاده نمی‌کند. نوع دوم دیابت شایع‌تر از نوع اول آن می‌باشد.
این مقاله به بازبینی روش‌های درمانی و تغییراتی در سبک زندگی می‌پردازد که می‌توان با آن‌ها تأثیرات دیابت را بر بیمار کاهش داد. همچنین بررسی خواهد شد که این روش‌ها علاجی برای بیماریست یا فقط برای مدیریت آن می‌باشد.
آیا دیابت قابل علاج است؟
با این حال که در عمل علاجی برای دیابت در دسترس نمی‌باشد (چون در اصل دلیل اصلی این بیماری شناخته شده نیست) ولی می‌توان آن را خاموش کرد. اگر این بیماری تخفیف یابد به آن معناست که دیگر علائم دیابت قابل مشاهده نیست، با این که در عمل بیماری سر جای خودش قرار دارد. مطابق با چیزی که Diabetes Care اعلام کرده است، خاموشی می‌تواند اشکال متفاوتی داشته باشد:
- خاموشی نسبی: زمانی است که قند خون فرد پائین‌تر از فرد دیابتی می‌باشد، حداقل یک سال پس از قطع مصرف دارو
- خاموشی کامل: قند خون به سطح نرمال برگردد نه فقط سطوح پیش‌دیابتی، حداقل یک سال پس از قطع مصرف دارو
- خاموشی طولانی‌مدت: زمانی که خاموشی کامل برای حداقل ۵ سال ادامه یابد.
حتی اگر قند خون فردی برای ۲۰ سال هم در سطح نرمال باشد، باز هم نمی‌توان به‌جای خاموشی دیابت گفت که بیماری درمان شده است. علاج شناخته شده‌ای برای دیابت وجود ندارد ولی خبر خوب این است که خاموشی آن در بسیاری از موارد امکان‌پذیر می‌باشد و شاید به‌سادگیِ تغییر کوچکی در سبک زندگی باشد.
مدیریت دیابت نوع۱
دیابت نوع اول بیماری خودایمنی‌ای است که معمولاً در کودکی تشخیص داده می‌شود. این تشخیص می‌تواند دلهره‌آور باشد ولی بسیاری وجود دارند که آن را مدیریت نموده‌اند. برخی افراد با دنبال کردن برخی از روش‌های درمانی خاص دیابت را به مرحله‌ی خاموشی برده‌اند. هدف این روش‌ها توقف حملات بدن به سلول‌های پانکراسی است تا به آن‌ها فرصت تولید پانکراس داده شود.
استفاده از وراپامیل
وراپامیل در مطالعات زیادی برای بررسی تأثیرگذاری آن روی افراد دیابتی استفاده شده است. مطالعه‌ای اخیراً دریافته است که داروی قدیمی فشار خون، وراپامیل، می‌تواند برای بیماران دیابتی کمک‌کننده باشد.
در این مطالعه، به بیماران مبتلا به دیابت نوع اول یا آن‌هایی که در مراحل نهایی دیابت نوع دوم بودند وراپامیل داده شد. در نهایت معلوم گشت که سطح گلوکز ناشتای آن‌ها بسیار پائین‌تر از کسانیست که دارو دریافت نکرده‌اند. نتایج به‌قدری مورد اطمینان بودند که ارزش این را داشته باشند تا یک آزمایش کلینیکی روی آن‌ها انجام پذیرد. اگر نتایج این آزمایش بالینی نیز مثبت شود شاهد استفاده‌های گسترده‌تری از این دارو خواهیم بود.
دستگاه‌های قابل کاشت
همچنین تحقیقی صورت گرفته است به‌منظور استفاده از دستگاه‌های قابل کاشت برای مدیریت دیابت نوع اول. دستگاهی که بتواند از سلول‌های پانکراس محافظت بکند طراحی شده و روی موش‌ها تست شد. محققان دریافتند که سلول‌های بتای پانکراس تا ۶ ماه از طریق این دستگاه محافظت می‌شوند. این مدت با در نظر گرفتن طول عمر موش‌ها معنادار است. این تحقیق قدمی امیدوارکننده در برابر آینده‌ای بدون دیابت در نظر گرفته می‌شود.
تحقیق بیشتر
مؤسسه‌ی تحقیقات دیابت و متابولیسم City of Hope نیز اخیراً اعلام کرد پروژه‌ای را در دست اجرا دارد به نام “پروژه‌ی خانواده‌ی Wanek برای دیابت نوع اول”. این پروژه‌ی ۶ ماهه هدفش درمان دیابت می‌باشد. با این که تحقیقات زیادی باید در این زمینه انجام شود، نگاه کلی حال حاضر به افراد تشخیص داده شده با دیابت نوع اول امیدوارکننده است.
مدیریت دیابت نوع۲
امروزه شانس بیشتری برای معکوس کردن نشانه‌های دیابت نوع دوم و بردن این عارضه به سمت خاموشی نسبت به دیابت نوع اول وجود دارد. علت هم این است که دیابت نوع دوم خودایمنی نیست و طیف وسیعی از عوامل بیرونی روی آن اثر دارند.
رژیم غذایی و چاقی هر دو نقش عمده‌ای در دیابت نوع۲ بازی می‌کنند. به همین ترتیب می‌توان بازگشت بیماری را در کسانی که تغییری در سبک زندگی اجرا می‌کنند ملاحظه نمود.
تحقیق برای روش‌های بازگشت بیماری
اخیراً مطالعه‌ای آزمایشی به این نتیجه رسید که برخی از مداخلات می‌تواند به خاموشی دیابت نوع۲ کمک نماید:
- ورزش‌های شخصی روتین
- رژیم غذایی محدود
- داروهای کنترل قند
برای ماه‌ها پس از خاموشی بیماری، ۴۰% بیماران قادر شدند تا دارو را کنار بگذارند و خاموشی نسبی یا کامل را تجربه کنند.
تغییرات سبک زندگی برای دیابت نوع۲
دو نوع کلی تغییر در سبک زندگی وجود دارد که می‌تواند به مدیریت دیابت نوع۲ کمک نماید:
ورزش و کاهش وزن
رژیم غذایی خوب و ورزش منظم اولین قدم‌ها برای مدیریت اینگونه عارضه‌هایی مثل دیابت نوع۲ می‌باشند. در واقع، کاهش وزن بنیادی‌ترین درمان برای این بیماران می‌باشد. تحقیقات نشان داده است که فعالیت فیزیکی در ترکیب با کاهش وزن متعادل می‌تواند خطر دیابت نوع۲ را تا ۵۸% کاهش دهد. ورزش متعادل معادل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی برای یک هفته در نظر گرفته می‌شود؛ شنا و دیگر اشکال ورزش متعادل راه‌های خوبی برای مدیریت بیماری هستند:
- شنا
- پیاده‌روی سریع
- دوچرخه‌سواری
با ۵ جلسه‌ی ۳۰ دقیقه‌ای در هفته می‌توان به این اهداف رسید. این مورد شاید برای مدیریت نشانه‌های دیابت کافی باشد.
توصیه‌های رژیمی برای کنترل دیابت نوع۲
- قندها را محدود کنید: جایگزین کردن غذاهای با قند بالا با غذهای غنی از پروتئین و فیبر به تنظیم قند خون کمک خواهد کرد.
- قند کمتری مصرف کنید: جایگزین‌های قند مثل شیرین برگ یا استویا (stevia) به برخی افراد در این امر کمک خواهد کرد.
- غذای غنی از فیبر: فیبر می‌تواند به هضم کربوهیدرات‌ها یا قندها کمک نماید.
کتابخانه‌ی ملی پزشکی ایالات متحده نیز خوردن برخی از غذاهای را به عنوان وعده‌ی روزانه توصیه می‌کند:
- سبزیجات
- میوه‌ها
- غلات سبوس‌دار
- پروتئین‌ها
- محصولات کم‌چرب
رژیم غذایی با طیف غذاهای گسترده این اطمینان را می‌دهد که بدن همه‌ی مواد مغذی خود را که برای سلامتی نیاز دارد دریافت کرده است. همچنین به افراد توصیه می‌شود تا کالری‌های دریافتی خود را کاهش دهند و در هر وعده به صورت مشابه از کربوهیدرات استفاده نمایند.
غذاهایی که مقدار بالایی از چربی سالم غیراشباع چندگانه (PUFAs) دارند؛ مثل ماهی، آجیل و روغن‌های گیاهی علی‌الخصوص روغن زیتون، به این منظور پیشنهاد می‌شوند.
مقاله‌ی مرتبط: چربی در تغذیه‌ی انسان
جراحی
اگر تغییرات در رژیم غذایی و ورزش کردن امکان‌پذیر یا موفقیت‌آمیز نبود، کاهش وزن می‌تواند از طریق جراحی چاقی انجام شود. این نوع جراحی شامل کاهش اندازه‌ی شکم است که به افراد حس سیری را القا می‌کند. برخی از انواع جراحی‌ها نیز آناتومی فرد را تغییر می‌دهند و شاید هورمون‌های دخیل در افزایش وزن دستکاری شوند.
جراحی باند معده و بایپس معده دو مثال معروف از این مداخلات پزشکی می‌باشند. خطراتی همراه با این جراحی‌ها وجود دارد؛ به همین دلیل همیشه این اقدامات اولین گزینه نیستند.
مقاله‌ی مرتبط: جراحی‌های چاقی؛ هر آنچه لازم است بدانید
نگاه کلی
با این که علاجی پزشکی برای دیابت وجود ندارد، برخی از روش‌های درمانی امیدوارکننده مورد تحقیق قرار گرفته‌اند. گزینه‌های درمانی جدیدی گسترش یافته‌اند که می‌تواند برای بیماران بیشتری تسکین باشد. مشاوره‌ی پیوسته با پزشکی باظرفیت می‌تواند به یافتن این راه‌ها برای به خاموشی کشاندن بیماری کمک کند.
