با توجه به دستآوردهای عظیم پزشکی، استفاده از روشهای تاریخی ممکن است اندکی مسخره به نظر برسد! حال آنکه تحقیقات جدید انجام شده در این زمینه، موثربودن این روشها را اثبات کردهاند. با شناخت زمینهی تاریخی روشهای قدیمی، ممکن است استفاده از آنها گستردهتر شود.
۱- درمان با استفادهاز نیش زنبور
سمدرمانی سابقهای بسیارطولانی دارد؛ در یونان باستان،نخستین بار بقراط متوجه فواید دارویی سم زنبورها در درمان آرتریت و سایر مشکلات مفصلی شد. دلیل این خاصیت درمانی، وجود مادهای به نام ملیتین (melittin) است. بنابر مقالهای که درسال ۲۰۱۶ در Molecules منتشر شد، ملیتین دارای خواص ضد التهابی میباشد. با این وجود، عوارض جانبی خطرات این سم دربرخی افراد سبب شدهاست که استفادهاز آن توسط سازمان غذا و دارو تایید نشود. این عوارض جانبی طیف گستردهای از واکنشهای آلرژیک پوستی تا شوکهای خطرناک آنافیلاکتیک را شامل میشود.
۲- استفاده از کرمهای حشره برای مداوای زخمها
درمقایسه با سایردرمانهای این مقاله، این روش نسبتا جدید است چراکه قدمتی بهتقریب ۱۰۰سال دارد؛ زمانی که در ارتش به دلیل نبودِ امکانات کافی، سربازها کشف کردند درصورت قرار دادن لارو مگس در زخمهای باز خود، بهبود آنها تسهیل مییابد.
درسال ۱۹۲۸، پزشکی بهنام جانز هاپکینز(Johns Hopkins) موفق شد نوعی از این جانداران که برای اهداف پزشکی مناسبند، پرورش دهد. درسال ۲۰۰۴، سازمان غذا و دارو، استفاده از این کرمها را برای اهدافی نظیر درمان زخمهای که بهبود آهستهای دارند، مانند زخمهای پای دیابتی، زخم بستر، سوختگیهای حاد و زخمهای پس از جراحی، قانونی اعلامکرد. این نوع درمان با قرار دادن جانور در سطح زخم و بستن آن برای حدود ۲روز انجام میشود؛ جانوران گرسنه با ترشح آنزیمهای گوارشی بافت مرده و یا عفونی محل زخم را ازبین میبرند. به این پروسه، دبریدمان (debridement) گفته میشود.
۳- استفاده از زالوها برای درمان احتقان وریدی
کرمهای زالو (Hirudo medicinalis) ، انگل هایی هستند که مجهز به سیستم مکندهی خون در دو انتهای بدن خود و دندانهایی تیز میباشند که به آنها قابلیت ایجاد زخمی تمیز و مکیدن خون از درون آنرا میدهد. این ویژگی، آنها را به موجودات ایدهآلی برای انواع خونگیری تبدیل کردهاست.
امروزه، سازمان غذا و دارو استفاده از زالوها را برای درمان احتقان وریدی مجاز اعلام کرده است. در این شرایط، خون در ورید جمع نشود و به قلب باز نمیگردد که ممکناست با انواع سکته همراه شود. بسته شدن رگ ممکناست به دنبال انواع جراحی مانند اتصال مجدد عضوی جدا شده از قبیل انگشت یا گوش بروز پیدا کند.
زالوها میتوانند در مدت زمان تقریبا ۴۵دقیقه، حجم عظیمی از خون را از ناحیهای جراحی شده خارج کنند تا اکسیژن بیشتری به آنقسمت برسد.
همچنین بزاق دهان این جانداران دارای مادهای با خاصیت ضدانعقادی است که میتواند مانع بند آمدن خون شود و ریسک ابتلا به کمخونی را افزایش میدهد. همچنین امکان ابتلا به عفونت در پوست را به همراه دارد.
۴- درمان الکتروکانوالسیو ( ECT ) برای افسردگی حاد
این روش درمان که در سال ۱۹۳۰ با نام شوک الکتریکی ابداع شد و شامل عبوردادن جریان الکتریکی از مغز به وسیله جایگذاری الکترودها درون مغز یا درخارج آن، روی جمجمه است. شهرت بد این روش، به علت استفادهی غیرانسانی آن در گذشته است که شامل استفاده از جریانهای بالای الکتریسیته بدون بیهوشی بیمار یا جلسات پیدرپی و مداوم میشد.
امروزه از این روش بیشتر برای درمان نوع خاصی از افسردگی به نام افسردگی درمانناپذیر (treatment-resistant depression) استفاده میشود که بیمار درمقابل هرگونه درمان دیگر مقاومت نشان میدهد. ECT میتواند با ایجاد تغییر در سلولها و انتقالدهنده های عصبی باعث تغییر در روحیه، وضعیت خواب و اشتهای بیمار شود.
رایج ترین عوارض جانبی آن نیز شامل از دست دادن حافظه، گیجی، سردرد و تهوع است.
۵- تیغهای جراحی ابسیدیان
در زمانهای گذشته، از تیغ های ساختهشده از سنگی به نام ابسیدیان یا شیشههای آتشفشانی برای ایجاد سوراخ در جمجمه استفاده میشد. این ابزار لبهی بسیار برندهای داشتند. امروزه دربرخی شرایط خاص از این تیغها استفاده میشود.
ابزارهایی که از جنس ابسیدیان هستند، نسبت به ابزار معمولی که از فولاد ضدزنگ ساخته شدهاند، بسیار گرانترند و توسط تعداد انگشتشماری از کارخانهها تولید میشوند. تیغهی این ابزار در مقایسه با ابزار فولادی تقریب ۱۰۰برابر برندهتر است و بنابر شواهدی، زخم ایجاد شده توسط آنها سریعتر بهبود مییابد. با این وجود، این ابزار بسیار شکننده اند و ممکن است درصورت اضافهشدن اندک بیشتری فشار، درون بدن بیمار به میلیون ها قطعه تبدیل شوند.
این ابزار توسط FDAبه رسمیت شناختهنشدهاند اما از آنها دربرخی کشورها خصوصا برای جراحیهای حساس استفاده میشود.
۶- از سوپ زرد تا پیوند مدفوع
نخستین بار در قرن چهارم، پزشکی چینی به این ایده دستیافت که برای درمان فردی با اسهال شدید یا مسمومیت غذایی، مقداری از مدفوغع خشکشدهی فردی سالم در دهان وی قراردادهشود! درقرن شانزدهم نیز دکتر چینی دیگری به استفاده از ‘سوپ زرد’ برای درمان اسهال، استفراغ، تب و یبوست استفاده کرد. این سوپ حاوی مدفوع خشک شده یا تخمیرشدهی یک فرد سالم بود.
امروزه معتقدند ریشهی پیوند میکروبهای مدفوع (fecal microbiota transplantation) از این روش منشا گرفته است. این عملیات که پیوند مدفوع نیز نامیدهمیشود، شامل انتقال مدفوع فرد سالم به بدن بیمار از طریق انما (enema) به معنای انتقال از راه مقعد، یا از راه قرار دادن مستقیم آن از طریق لولههایی به رودهی کوچک بیمار است که باعث تعادل در باکتریهای رودهی فرد میشود.
از این درمان برای بیماری هایی مانند کلستریدیوم دیفیسل (Clostridium difficile) یا C.diff که نوعی عفونت باکتریایی خطرناک است استفاده میشود. بیمارانی که تحت پیوند مدفوع قرار گرفتهاند در چندروز بهبود مییابند، هرچند که ممکن است میزان باکتریهای آنها تاچند ماه تغییرات زیادی داشته باشد.
۷- لوبوتومی برای درمان اختلال وسواس
لوبوتومی (lobotomy)، نوعی از جراحیاست که شامل برش قسمتی از مغز برای درمان برخی از بیماری های روانی مانند اسکیزوفرنی، افسردگی حاد و اختلال دوقطبی میباشد که برای نخستین بار در دههی سیام میلادی رواج یافت. در برخی موارد به نادرستی برای بیماریهایی نظیر سردردهای مزمن، استرس و عقبماندگی ذهنی نیز استفاده میشد.
درحین لوبوتومی، جراح به وسیلهی مته، در جمجمهی بیمار حفرهای ایجاد کرده وهدف عمدهی آن، تغییر در ناحیهی فرونتال مغز که مسئول کنترل تفکر است میباشد.
در اواخر دههی پنجاه میلادی با کشف داروهای آنتی سایکوتیک، استفاده از لوبوتومی محبوبیت خودرا از دست داد. امروزه، انواع جدیدی از جراحیهای مغزی انجام میشود که به نحو بحث برانگیزی با لوبوتومی شباهت دارند. برای مثال، در سینگلوکتومی (cingulotomy) که برای درمان اختلال وسواس انجام میشود، جراح قسمت کوچکی از مغز را که فعالیت بیش از حدی دارد را نابود میکند.
منبع livescience