دو ورزشی است که هم زنان وهم مردان از انجام آن لذت می‌برند؛ چه در دوی ۵۰۰۰ کیلومتر شرکت کرده باشند و چه دوی ماراتن، چه برای یک تیم مبارزه کنند و چه خودشان برای تفریح در اطراف منزل بدوند. بدون توجه به انگیزه، اینکه ببینیم مردی سریع‌تر از زنی می‌دود، بسیار عادی و معمول است.
حتی با وجود تلاش سختِ بسیار و برابر در زنان و مردان، چرا مردان به طور معمول، دوندگان سریع‌تری از زنان هستند؟
حتی سریع‌ترین دونده مرد جهان، در دوی ۱۰۰ متر، حدود یک ثانیه از سریع‌ترین دونده زن جهان، سریع‌تر است. یوسین بولت (Usain Bolt) برای دوی ۱۰۰ متر، ۹/۵۸ را بدست آورده است درحالیکه زمان فلورنس گریفیث جوینر (Florence Griffith Joyner) فقید، ۱۰/۴۹ ثانیه است.
به گفته پزشکان جواب دادن به این پرسش وابسته به جنسیت، به عوامل متعددی بستگی دارد اما هورمون‌ها و اندازه ی بدن دو عامل دخیل بسیار مهم هستند.
قبل از اینکه دختران و پسران به بلوغ برسند، بدنشان تقریبا یکسان است. اما در دوران بلوغ، پسران افزایش شدید هورمون تستوسترون را تجربه می‌کنند. به گفته Healthline، مردان بالغ در مقایسه با زنان بالغ، گاها حدود بیست برابر تستوسترون بیشتری دارند.
به گفته مجمع اندوکرین شناسی، تستوسترون در بدن چندین نقش مهم بر عهده دارد، مثلا به بدن می‌گوید سلول‌های خونی جدیدی تولید کند، استخوان‌ها وعضلات را قوی نگه می‌دارد و جهش‌های رشدی ایجاد می‌کند. دکتر امیلی کراس (Emily Krause) پزشک مراقبت‌های ورزشی از مرکز سلامت استنفورد کالیفرنیا می‌گوید:
چون بدن زنان تستوسترون کمتری تولید می‌کند، ما از نظر عضله، ضعیف‌تر هستیم. مردان توده ی عضلانی بیشتر و قوی‌تری دارند.
طبق گفته کراس، ران یک مرد حدودا ۸۰ درصد عضله است، درحالیکه فقط ۶۰ درصد ران یک زن را عضله تشکیل می‌دهد. وی می‌گوید این مقدار عضله ی اضافی می‌تواند به یک مرد کمک کند تا سریع‌تر بدود. علاوه بر این، عضلات یک مرد، تعداد بیشتری فیبر عضلانی تک انقباض دارند، که به آن‌ها کمک می‌کند در دوی سرعت بهتر از زنان عمل کنند. در مقابل، زنان در مقایسه با مردان هورمون استروژن بیشتری دارند که باعث می‌شود درصد بیشتری از بدن زنان را در مقایسه با مردان، چربی تشکیل دهد. دکتر کراس می‌گوید:
این نکته نیز می‌تواند به عنوان یک نکته ی منفی در دو، برای زنان محسوب شود.
فکتور مهم دیگر اندازه ی بدن است. زنان به طور متوسط، شش‌های کوچکتری از مردان دارند؛ به این معنی که حداکثر اکسیژن مصرفی (VO2 max) آن‌ها کمتر است. بر اساس تحقیقی که در سال ۱۹۹۸ توسط ژورنال دارو و علوم در زمینه ی ورزش انجام شده است، VO2 max برای یک زن ساکن، حدود ۳۳ میلی‌لیتر اکسیژن به ازای هر کیلوگرم از توده بدنی در هر دقیقه است، درحالیکه VO2 max برای یک مرد جوان و ساکن حدود ۴۲ ml/kg/min می‌باشد. در دوندگان ممتاز، میزان VO2 max بالاتر است اما باز هم در مردان بیشتر از زنان است. کراس می‌افزاید:
به طور اساسی، میزان اکسیژن تولید شده در حالت فشار و تلاش زیاد، در مردان از زنان بیشتر است.
به گفته وی، این بدین معنی است که زنان باید بیشتر و سخت‌تر تلاش کنند تا اکسیژنی را که باید به بافت‌هایشان بفرستند را تامین کنند. علاوه بر این قلب زنان نیز از قلب مردان کوچک‌تر است، که حجم ضربه‌ای، یا مقدار خون اکسیژن‌داری که بطن چپ در یک ضربه یا انقباض به بافت‌ها می‌فرستد راا کاهش می‌دهد. کراس می‌گوید:
حتی با وجود اینکه زنان، ضربان قلب بالاتری دارند، این ضربان قلب بالاتر نمی‌تواند کم بودن حجم ضربه‌ای را جبران کند. هر بار که قلب خون را پمپ می‌کند، خون پمپ شده در یک زن از یک مرد کمتر است که یعنی، خون و اکسیژن کمتری در هر ضربان قلب، به عضلات یک زن در مقایسه با یک مرد، می‌رسد.
وی افزود همچنین زنان هموگلوبین کمتری نیز دارند، پروتئینی در داخل گلبول‌های قرمز که اکسیژن را به بافت‌های بدن از جمله عضلات می‌برد.
بیومکانیک و دویدن
دکتر میهو تاناکا، استادیار جراحی ارتوپدیک و رئیس برنامه ی دارویی ورزشی زنان از موسسه Johns Hopkins می‌گوید:
مردان نسبت به زنان ران‌های بلندتری دارند، یعنی در پاهایشان جای بیشتری برای عضلات وجود دارد و همچنین گام‌هایشان نیز بلندتر است. چون زنان لگن‌های پهن‌تری دارند، مدل دویدنشان به کارآمدی مدل دویدن مردان نیست. عضلات زمانی که اجزا روی یک خط باشند، بهتر کار می‌کنند؛ هرچه لگن دونده‌ای تنگ‌تر باشد، مثل لگن یک مرد، عضله چهار سر شما در امتداد لگن و قبل از زانوها خواهد دوید. این عناصر با هم روی یک خط راست قرار دارند که یعنی در جهت دویدن شما فعالیت می‌کنند.
اما برای دونده‌ای با لگن گشادتر، گویی عضلات باید دور بزنند تا بتوانند فعالیتشان را انجام دهند که این مورد، با روش بهینه شده فعالیت عضلات هم‌خوانی ندارد. این بدین معنی نیست که زنان با لگن بزرگ‌تر، نمی‌توانند بدوند اما یکی از عوامل فراوانی که توضیح می‌دهد چرا زنان به اندازه ی مردان سریع نیستند.
به طور خلاصه، شش و قلب زنان ظرفیت کمتری به ترتیب، برای فرو بردن اکسیژن و فرستادن خون اکسیژنه به بدن دارند، آن‌ها همچنین در خونشان هموگلوبین کمتری هم برای جابجایی این اکسیژن دارند. زنان همچنین در مقایسه با مردان عضلات کمتر، پاهای کوتاه‌تر و لگن‌های بزرگتری دارند که دویدن را مشکل‌تر می‌کنند. اینکه حتی با وجود این تفاوت‌ها، برخی زنان می‌توانند در دویدن با مردان رقابت کنند، بسیار جالب و تاثیرگذار است.
