کبد فعالیت و نقش زیادی نظیر تصفیه کردن خون و تجزیه‌ی موادغذایی داشته و یکی از بزرگترین و تقریباً مهم‌ترین اعضای بدن می‌باشد. سرطان کبد رشد خارج از کنترل سلول‌هاست که یک تومور (توده) ایجاد کرده‌اند. همین عامل چگونگی عملکرد کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علایم و نشانه‌ها
بیشتر افراد در مراحل اولیه سرطان کبد متوجه علایم آن نمی‌شوند. هنگام بروز علایم احتمالاً موارد زیر دیده شود:
- احساس سیری زودهنگام و یا عدم تمایل به غذا
- وجود توده در زیر سمت راست قفسه‌ی سینه
- احساس درد در سمت راست فوقانی شکم و یا نزدیک شانه‌ی راست
- ناراحتی معده
- تورم در شکم
- احساس خستگی و ضعف
- کاهش وزن
- مدفوع سفید و گچی و ادرار تیره
- زردی در پوست و سفیدیِ چشم
اگر بیماری‌های کبدی دارید
بیماری‌های خاصی احتمال ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند:
- هپاتیت B و C طولانی مدت: ویروس‌هایی که به کبد شما هجوم برده و به آن آسیب می‌رسانند.
- سیروز: آسیب کبدی که بافت اسکار جایگزین بافت سالم کبدی می‌شود.
- بیماری کبد چرب غیرالکلی: تجمع چربی در کبد
- بیماری‌های کبدی مادرزادی مانند بیماری ویلسون (انباشته شدن زیاد مس در کبد)
چه عواملی شانس ابتلا را افزایش می‌دهند؟
الکل، چاقی و دیابت
از دلایل اصلی سیروز کبدی در ایالات متحده، نوشیدن مقدار زیادی الکل در طول سال‌هاست. سیروز احتمال سرطان کبد را افزایش می‌دهد و این یعنی نوشیدن سنگین الکل ابتلا به سرطان کبد را محتمل‌تر می‌کند.
همچنین اگر فردی اضافه وزن بیشتری و یا دیابت یا سندرم متابولیک داشته باشد، در ریسک بالایی از ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی قرار دارد که خود می‌تواند منجر به سرطان کبد بشود.
سموم
برخی سموم به سرطان کبد منجر می‌شوند:
- آفلاتوکسین: سمّی که توسط کپک‌های رشد یافته در محصولات زراعی نظیر ذرت و بادام زمینی، در صورت عدم ذخیره‌سازی مناسب، تولید می‌شود.
- آرسنیک: ماده‌ی شیمیایی که گاهاً در آب وجود دارد.
- توریم دی‌اکساید: ترکیبی که برای اولین بار در برخی انواع پرتونگاری X-Ray به کار رفته بود. (دیگر کاربرد ندارد.)
- وینیل کلراید: ماده‌ی شیمیایی که برای ساخت برخی انواع پلاستیک استفاده می‌شود.
انواع سرطان کبد
شایع‌ترین نوع سرطان کبد
هپاتوسلولار کارسینوما در سلول‌های اصلی کبد که هپاتوسیت نامیده می‌شوند اتفاق می‌افتد. کارسینومای هپاتوسلولار معمولاً موجب یک تومور می‌شود که در طول زمان بزرگتر می‌شود؛ اما اگر فرد همزمان به سرطان کبد و سیروز کبدی مبتلا باشد، احتمالاً تومورهای کوچک متعددی در سراسر کبد منتشر شوند.
انواع دیگر
دومین نوع سرطان کبد سرطان مجرای صفراوی است که در مجراهایی که صفرا را به خارج از کبد انتقال می‌دهند، رخ می‌دهد. صفرا مایعی است که در تجزیه‌ی مواد غذایی نقش دارد. آنژیوسارکوما و همانژیوسارکوما سرطان‌هایی هستند که در عروق خونی کبد یافت می‌شوند. هر دو نادر بوده و گاهی اوقات به دلیل سموم می‌باشد. هپاتوبلاستوما نوع بسیار نادر سرطان کبد می‌باشد که بیشتر در کودکان زیر ۴ سال دیده می‌شود.
آزمایشات تشخیصی
اگر پزشک به سرطان کبد مشکوک شود آزمایشات زیر را تجویز می‌کند:
- بیوپسی: برداشتن نمونه‌ی کوچک از کبد جهت تست برای سرطان
- آزمایش خون: این آزمایش چگونگی عملکرد کبد را سنجیده و به دنبال نشانه‌های سرطان در خون، که تومور مارکر یا نشانگر تومور نامیده می‌شود، می‌گردد.
- آزمایش‌های تصویربرداری: شامل اولتراسوند (سونوگرافی)، سی‌تی اسکن، ام‌آر‌آی، و یا آنژیوگرام که نوعی تصویربرداری X-ray از عروق خونی است، می‌باشد.
مرحله‌بندی سرطان
مرحله‌بندی (استیج) سرطان نشان‌دهنده‌ی میزان انتشار آن می‌باشد.
- استیج I: یک تومور که به بخش‌های دیگر انتشار نیافته است.
- استیج II: یک تومور که به درون عروق خونی انتشار یافته و یا چند تومور که اندازه‌ی همه‌ی آن‌ها کمتر از ۲ اینج (۵.۵ سانتی‌متر) است.
- استیج III: یک تومور که به عروق خونی بزرگ و یا ارگان‌های نزدیک انتشار یافته باشد؛ و یا چند تومور که حداقل یکی آن‌ها بزرگتر از ۲ اینچ باشد.
- استیج IV: سرطان به بخش‌های دیگر بدن نیز انتشار یافته است.
مقاله‌ی مرتبط: سرطان متاستاتیک
درمان سرطان کبد
جراحی یا پیوند
درمان سرطان کبد به استیج سرطان و سن، وضعیت عمومی سلامتی و سلامتی کبد بیمار بستگی دارد. اگر سرطان منتشر نشده باشد و یا مشکل کبدی دیگری وجود نداشته باشد درمان احتمالاً شامل موارد زیر باشد :
- جراحی برای برداشتن تومور
- پیوند کبد از یک اهدا کننده که رایج نیست.
ابلیشن‌تراپی
در این روش سلول‌های سرطانی به طرق مختلفی از بین برده می‌شوند:
- الکل: قرار دادن الکل خالص درون تومورها برای نابودسازی آن‌ها
- فریز کردن: پزشک از وسیله‌ای نازک و بدون نوک بنام پروب برای فریز کردن و کشتن سلول‌های تومور استفاده می‌کند.
- گرما: امواج مایکروویو می‌تواند گرمای کافی برای تخریب تومورها ایجاد کند.
- پالس‌های الکتریکی: شلیک الکتریسیته سلول‌های سرطانی را می‌کُشد. این روش هنوز در حال تست می‌باشد.
مقاله‌ی مرتبط: انواع روش‌های درمانی سرطان
آمبولیزاسیون‌تراپی
کبد از دو رگ اصلی خون دریافت می‌کند. تومورها معمولاً فقط از شریان هپاتیک استفاده می‌کنند. با آمبولوتراپی یا رگ‌بندی یک تیوب نازک از طریق ران به درون شریان وارد می‌شود. پزشک درون تیوب موادی قرار می‌دهد تا جریان خون مسدود شده و تومور از مواد غذایی محروم شود؛ در حالی که کبد همچنان از رگ دیگر می‌تواند خون دریافت کند. داروهای شیمی‌درمانی و یا دانه‌های تابش را نیز می‌توان درون تیوب قرار داد.
هدف‌درمانی
سلول‌های سرطانی فعالیت متفاوتی نسبت به سلول‌های طبیعی دارند. در هدف‌درمانی از داروهای طراحی شده بر مبنای تفاوت‌های سلول‌های سرطانی و سلول‌های طبیعی استفاده می‌شود. این درمان می‌تواند مانع ایجاد عروق خونی توسط تومور و یا تقسیم تومور شود که در واقع از رشد تومور جلوگیری می‌کند.
مقاله‌ی مرتبط: هدف‌درمانی سرطان، درمان هدفمند
می‌توان از سرطان کبد پیشگیری کرد ؟
نه؛ امّا می‌توان شانس ابتلا را کاهش داد:
- واکسن هپاتیت دریافت کنید.
- وزن سالمی به وسیله غذا و ورزش داشته باشید.
- مصرف الکل را محدود کنید: تا یک بار در روز برای زنان و دو بار برای مردان
- تزریق داخل وریدی نداشته باشید، و در صورت استفاده از تزریق داخل وریدی از سرسوزن‌های تمیز استفاده کنید.
- تاتو و یا سوراخ‌کاری را فقط در مغازه‌های مطمئن و تمیز انجام دهید.
- رابطه‌ی جنسی ایمنی داشته باشید.
