اجتناب از ریسک‌فاکتورهای سرطان می‌تواند از انواع مشخص سرطان پیشگیری کند. ریسک‌فاکتورهایی نظیر سیگارکشیدن، داشتن اضافه‌‌وزن و نداشتن فعالیت و ورزش کافی. افزایش فاکتورهای حفاظتی نظیر ترک سیگار و ورزش کردن نیز می‌تواند به پیشگیری از بروز سرطان کمک کند.
ریسک فاکتورهای سرطان پستان
سن بالا
سن بالا ریسک‌فاکتور اصلی بیشتر سرطان‌های پستان می‌باشد. با افزایش سن شانس ابتلا به سرطان نیز افزایش می‌یابد.
سابقه‌ی شخصی از سرطان پستان یا بیماری‌های خوش‌خیم پستانی
زنانی که هر کدام از موارد زیر را دارند ریسک افزایش‌یافته‌ای از سرطان را دارند:
- سابقه‌ی شخصی سرطان پستان مهاجم، کارسینومای داکتال غیرمهاجم (DCIS) یا کارسینومای لوبولار غیرمهاجم (LCIS)
- سابقه‌ی شخصی بیماری‌های خوش‌خیم پستان
ریسک‌فاکتورهای ارثی سرطان پستان
- زنانی که در اقوام درجه یک خود (مادر، خواهر، دختر) سابقه‌ی سرطان پستان دارند، ریسک‌افزایش‌یافته‌ای از سرطان پستان دارند.
- زنانی که تغییرات ارثی در ژن‌های BRCA1 وBRCA1 یا در دیگر ژن‌های خاص دارند، ریسک بالاتری از سرطان پستان دارند. ریسک سرطان پستان با تغییرات ژنی وراثتی به نوع جهش ژن، سابقه‌ی خانوادگی سرطان و دیگر فاکتورها بستگی دارد.
پستان متراکم
داشتن بافت پستانی که در ماموگرام متراکم می‌باشد ریسک فاکتور سرطان پستان می‌باشد. سطح ریسک به میزان تراکم بافت پستانی بستگی دارد. زنانی که پستان‌های متراکمی دارند ریسک بالاتری از سرطان پستان را، در مقایسه با زنانی با پستان‌های کمتر مترکم، دارا می‌باشند.
افزایش تراکم پستان اغلب یک صفت ارثی است؛ امّا در زنانی که بچه‌دار نیستند، یا اولین تجربه‌ی بارداریشان در سنین بالا می‌باشد، یا هورمون‌های پس از یائسگی دریافت می‌کنند، یا مصرف الکل دارند می‌تواند اتفاق بیافتد.
مواجههٔ بافت پستانی با استروژن ساخته شده در بدن
استروژن هورمونی است که در بدن ساخته می‌شود. این هورمون موجب بروز و حفظ صفات جنسی زنانه می‌شود. قرارگیری در معرض استروژن به صورت طولانی مدت، ریسک سرطان پستان را افزایش می‌دهد. سطح استروژن در طول دوران قاعدگی به بالاترین میزان می‌رسد.
مواجههٔ با استروژن به طرق زیر در زنان افزایش می‌یابد:
- قاعدگی زودهنگام: شروع دوران قاعدگی از سن ۱۱ سالگی و یا زودتر، شمار سال‌هایی را که بافت پستان در معرض استروزن قرار میگیرد افزایش می‌دهد.
- شروع یائسگی در سنین بالاتر: هرچه یک زن سال‌های بیشتری حائض شود، مواجههٔ بافت پستانی با استروژن طولانی‌تر می‌شود.
- داشتن سن بالا در هنگام تولد فرزند و یا بچه‌دار نشدن: استروژن در طول دوران بارداری کاهش می‌یابد؛ زنانی که بعد از ۳۵ سالگی باردار می‌شود یا هرگز بارداری را تجربه نمی‌کنند بیشتر در معرض استروژن قرار دارند.
دریافت هورمون‌درمانی برای علائم یائسگی
هورمون‌هایی نظیر استروژن و پروژسترون می‌توانند به صورت قرص در آزمایشگاه ساخته شوند. استروژن یا پروژستین و یا هر دو به جای استروژنی که دیگر توسط تخمدان ساخته نمی‌شود (در زنان یائسه یا زنانی که تخمدان‌های خود را برداشته‌اند) مصرف می‌شود. این روش، درمان جایگزینی هورمون (HRT) یا هورمون درمانی (HT) نامیده می‌شود. ترکیب HRT/HT، استروژن ترکیب‌یافته با پروژستین است. این نوع از HRT/HT ریسک سرطان پستان را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان می‌دهند وقتی زنان مصرف استروژن ترکیب‌یافته با پروژستین را متوقف می‌کنند ریسک سرطان پستان کاهش می‌یابد.
پرتودرمانی پستان و قفسه سینه
پرتودرمانی قفسه سینه برای درمان سرطان، ریسک سرطان پستان را، که ۱۰ سال پس از درمان شروع می‌شود، افزایش می‌دهد. ریسک سرطان پستان به دز پرتو و سنّی که درمان دریافت می‌شود بستگی دارد. درمان پرتوی هنگام بلوغ، در زمان شکل‌گیری پستان‌ها، بالاترین ریسک را دارد.
پرتودرمانی برای درمان سرطان یکی از پستان‌ها، به نظر می‌رسد ریسک سرطان را در پستان دیگر افزایش نمی‌دهد. برای زنانی که دارای تغییران ارثی در ژن های BRCA1 و BRCA2 می‌باشند، مواجهه با پرتو، نظیر آنچه که در x-ray قفسه سینه وجود دارد، ریسک سرطان پستان را، به ویژه در زنانی که پیش از ۲۰ سالگی x-ray داشتند، بیشتر افزایش می‌دهد.
چاقی
چاقی ریسک سرطان پستان را، مخصوصاً در زنان یائسه‌ای که درمان جایگزینی هورمون ندارند، افزایش می‌دهد.
نوشیدن الکل
نوشیدن الکل ریسک سرطان پستان را افزایش می‌دهد. سطح ریسک با افزایش مقدار مصرف الکل افزایش می‌یابد.
عوامل زیر فاکتورهای حفاظتی برای سرطان پستان می‌باشند
مواجههٔ کمتر با استروژنی که در بدن ساخته می‌شود
کاهش زمانی که بافت پستانی یک زن در معرض استروژن قرار میگیرد، به پیگشیری از سرطان پستان کمک می‌کند. سطح استروژن به طرق زیر کاهش می‌یابد:
- بارداری زودهنگام: سطح استروژن در دوران بارداری کاهش می‌یابد. زنانی که بارداری کاملی را پیش از بیست سالگی تجربه می‌کنند، ریسک کمتری نسبت به زنانی که بچه‌دار نیستند یا پس از ۳۵ سالگی اولین بارداری را تجربه می‌کنند دارا می‌باشند.
- شیردهی: سطح استروژن احتمالاً در طول دوران شیردهی کاهش می‌یابد. زنانی که کودکان خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنند، ریسک کاهش‌یافته‌ای از سرطان پستان را، نسبت به زنانی که به کودکان خود شیر نمی‌دهند، دارند.
مقاله‌ی مرتبط: شیر دادن به نوزاد باعث کاهش احتمال سرطان پستان می‌شود
هورمون‌درمانی با استروژن بعد از هیسترکتومی، تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن یا مهارکننده‌ها و غیرفعال‌کننده‌های آروماتاز
هورمون‌درمانی با استروژن بدون پروژستین برای زنانی که هیسترکتومی داشته‌اند تجویز می‌شود. در این زنان، هورمون‌درمانی با استروژن پس از یائسگی ریسک سرطان پستان را کاهش می‌دهد. زنان یائسه‌ای که پس از هیسترکتومی استروژن دریافت می‌کنند، ریسک افزایش‌یافته‌ای از سکته، و بیماری‌های قلبی و عروقی دارند.
تعدیل کننده‌های انتخابی گیرنده استروژن
تاموکسیفن و رالوکسیفن به خانواده‌ای از داروها متعلقند که تعدیل کننده‌های انتخابی گیرنده استروژن (SERMs) نامیده می‌شود. SERMs در برخی از بافت‌ها همانند استروزن عمل می‌کند امّا در دیگر بافت‌ها اثر استروژن را مسدود می‌سازند.
درمان با تاموکسیفن ریسک سرطان پستان «گیرنده‌ٔ استروژن مثبت» (ER-possitive) و کارسینومای داکتال غیرمهاجم در زنانی که یائسه نیستند و زنان یائسه‌ای که در ریسک بالای ابتلا قرار دارند، کاهش می‌دهد. درمان با رالوکسیفن همچنین ریسک سرطان را در زنان یائسه کاهش می‌دهد. با هر دوی این داروها، ریسک کاهش یافته برای سال‌ها یا به مدت طولانی‌تر، پس از توقف درمان باقی می‌ماند. نرخِ کمترِ شکستن استخوان نیز، در بیمارانی که رالوکسیفن دریافت می‌کنند مورد توجه است. مصرف تاموکسیفن ریسک گرگرفتگی، سرطان اندومتریال، سکته، آب مروارید و لختهٔ خون را (به ویژه در ریه‌ها و پاها) افزایش می‌دهد. ریسک داشتن این مشکلات به شدت در زنان بالای ۵۰ سال، در مقایسه با زنان جوان‌تر افزایش می‌یابد.
زنان جوان‌تر از ۵۰ سال که ریسک بالای سرطان پستان دارند، احتمالاً از مصرف تاموکسیفن بیشتر سود ببرند. ریسک داشتن این مشکلات بعد از توقف مصرف تاموکسیفن کاهش می‌یابد.
مصرف رالوکسیفن ریسک لخته‌ی خون را در ریه‌ها و پاها افزایش می‌دهد امّا به نظر نمیرسد ریسک سرطان اندومتریال را افزایش دهد. در زنان یائسه‌ای که پوکی استخوان دارند (استئوپروزیس – کاهش تراکم استخوانی) رالوکسیفن ریسک سرطان پستان را چه با ریسک زیاد ابتلا و یا چه با ریسک کم، کاهش می‌دهد. هنوز مشخص نشده است که آیا رالوکسیفن اثرات یکسانی را در زنانی که به استئوپروزیس مبتلا نیستند دارد؟
سایر SERMs در کارآزمایی‌های بالینی تحت مطالعه هستند.
مقاله‌ی مرتبط: سرطان سینه‌‌ی سه‌گانه مثبت
غیرفعال‌کننده‌ها و مهارکننده‌های آروماتاز
مهارکننده‌های آروماتاز (آناستروزول و لتروزول) و غیرفعّال‌کننده‌ها (اگزمستان) ریسک بازگشت و ابتلای مجدّد به سرطان پستان را در زنانی که سابقه‌ی سرطان پستان دارند کاهش می‌دهد. مهارکننده‌های آروماتاز همچنین ریسک سرطان پستان را در زنانی با شرایط زیر کاهش می‌دهند:
- زنان یائسه با سابقه‌ی شخصی سرطان پستان
- زنانی که سابقه‌ی شخصی سرطان پستان ندارند و سنشان ۶۰ سال یا بالاتر می‌باشد؛ سابقه‌ی کارسینومای داکتال غیرمهاجم با ماستکتومی داشته یا با توجه به ابزار «مدل گیل» ریسک بالایی از سرطان پستان دارند. (مدل گیل، ابزاری برای تخمین ریسک سرطان پستان می‌باشد.)
در زنانی که ریسک افزایش‌یافته‌ای از سرطان پستان دارند، مصرف مهارکننده‌های آروماتاز مقدار استروژن ساخته شده در بدن را کاهش می‌دهد. پیش از یائسگی، استروژن در تخمدان و دیگر بافت‌های بدن زنان نظیر مغز، بافت چربی و پوست ساخته می‌شود. پس از یائسگی تخمدان‌ها دیگر استروژن نمی‌سازند؛ امّا بافت‌های دیگر چنین نیستند. مهارکنندهای آروماتاز عملکردِ آنزیمی را که «آروماتاز» نامیده می‌شود مسدود می‌سازند؛ این آنزیم برای ساخت همه‌ی استروژن بدن استفاده می‌شود. غیرفعال‌کننده‌های آروماتاز عملکرد آنزیم را متوقف می‌کنند.
ماستکتومی کاهش‌دهنده‌ی ریسک
برخی از زنانی که ریسک بالایی از سرطان پستان دارند، ممکن است ماستکتومی کاهش‌دهنده‌ی ریسک را انتخاب کنند (عمل برداشتن هر دو پستان، هنگامی که هیچ نشانه‌ای از سرطان نیست). ریسک سرطان پستان در این زنان بسیار کمتر است و بیشترشان، کمتر درباره‌ی سرطان پستان اضطراب دارند. با این حال بسیار مهم است که پیش از این تصمیم، یک ارزیابی ریسک سرطان داشته و درباره‌ی راه‌های مختلف پیشگیری از سرطان پستان مشورت داشته باشید.
ابلیشن تخمدان
تخمدان‌ها بیشتر استروژن بدن را می‌سازند. درمان‌هایی مقدار استروژن ساخته‌شده توسط تخمدان‌ها را متوقف کرده یا کاهش می‌دهند، شامل جراحی برای برداشتن تخمدان‌ها، پرتودرمانی یا مصرف داروهای خاص که این عمل «ابلیشن تخمدان» نامیده می‌شوند.
زنان یائسه نشده که ریسک بالایی از سرطان پستان به خاطر تغییرات مشخصی در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 دارند، ممکن است اوفورکتومی کاهش‌دهنده‌ی ریسک (عمل برداشتن تخمدان‌ها هنگامی که نشانه‌ای از سرطان وجود ندارد) داشته باشند. اوفورکتومی کاهش‌دهنده‌ی ریسک همچنین ریسک سرطان پستان را در زنان یائسه نشده‌‌ی نرمال و زنانی که به خاطر پرتودرمانی ریسک بالای سرطان پستان دارند کاهش می‌دهد. با این‌حال بسیار مهم این که پیش از این تصمیم ارزیابی ریسک سرطان و مشاوره داشته باشید. افت ناگهانی سطح استروژن می‌تواند موجب علائم شروع یائسگی بشود. این علائم شامل گرگرفتگی، دشواری خوابیدن، اضطراب و افسردگی می‌باشد. اثرات طولانی مدت شامل کاهش میل جنسی، خشکی واژینال و کاهش تراکم استخوان است.
داشتن ورزش کافی
زنانی که ۴ ساعت یا بیشتر در طول هفته ورزش می‌کنند ریسک کمتری از سرطان پستان دارند. بیشترین تأثیر ورزش بر سرطان پستان احتمالاً بر زنانی است که یائسه نیستند و وزن نرمال یا کمی دارند.
تأثیر موارد زیر بر ریسک سرطان پستان هنوز روشن نشده است
داروهای ضدبارداری خوراکی
داروهای ضدبارداری خوراکی (قرص) حاوی استروژن هستند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف قرص‌ها احتمالاً اندکی ریسک سرطان پستان را در افرادی که استفاده می‌کنند افزایش دهد. این ریسک در طول زمان کاهش می‌یابد. سایر مطالعات، افزایش ریسک را نشان نداده است.
داروهایی که فقط حاوی پروژستین بوده و به صورت تزریق یا ایمپلنت استفاده می‌شوند، به نظر نمیرسد ریسک سرطان سینه را افزایش بدهند. مطالعات بیشتری نیاز می‌باشد تا بدانیم آیا ضدبارداری‌های خوراکی (قرص) حاوی پروژستین ریسک سرطان را افزایش می‌دهند؟
محیط زندگی
مطالعات تأثیر مواجهه با مواد خاصی در محیط اطراف، نظیر مواد شیمایی، در افزایش ریسک سرطان را تأیید نکرده است.
مطالعات نشان می‌دهد برخی فاکتورها بی‌تأثیر بوده یا تأثیرات کمی دارند
فاکتورهای زیر ریسک کمی بر سرطان پستان داشته یا بی‌تأثیر هستند:
- تجربه‌ی سقط جنین
- تغییر در رژیم غذایی، نظیر مصرف کمتر چربی‌ها و مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزیجات
- مصرف ویتامین‌ها، از جمله ویتامین فنرتینید (نوعی از ویتامین A)
- مصرف سیگار، به صورت فعال یا غیرفعال (استنشاق دود دست‌دوم)
- استفاده از بو زُداها یا ضد‌عرق‌های زیربغل
- مصرف استاتین‌ها (داروهای کاهش‌دهنده‌ی کلسترول)
- مصرف بیس‌فسفونات (داروهایی که برای هایپرکلسمی و استئوپروزیس به طریق خوراکی یا تزریق داخل وریدی استفاده می‌شود)
- کار شیفت شب، که ریتم شبانه روزی را تغییر بدهد. (تغییرات فیزیکی، روانی و رفتاری که عمدتاً تحت تأثیر تاریکی و روشنایی در چرخه‌ی ۲۴ ساعته قرار میگیرد.)
