به یادآوردن نام همکلاسی‌های قدیمی ۵۰ سال بعد از فارغ التحصیلی یا مجموعه تلویزیونی مورد علاقه در دوران کودکی نشان‌دهنده‌ی توانایی شگفت‌انگیز حافظه انسان است. احساس و مواجهه‌ی مکرر هر دو نقشی را در حافظه‌ی طولانی مدت بر عهده دارند. اما چرا چیزهایی را به یاد می‌آوریم که بار احساسی ندارد و فقط به مدت کوتاهی در گذشته دیده و یا تجربه شده‌اند؟
برای پاسخ به این سوال دانشمندان از مرکز تحقیقات مغز و تحقیقات شناختی تصمیم گرفتند که حافظه‌ی افرادی را که ۱۰ سال قبل در آزمایشگاه آزمایش کرده بودند، به چالش بکشند. آن‌ها مشاهده نمودند که شرکت‌کنندگان قادر به شناسایی تصاویری هستند که ۱۰ سال پیش فقط به مدت چند ثانیه دیده بودند. این یافت‌ها به صورت آنلاین در ۵ نوامبر ۲۰۱۷ در ژورنال Cognition منتشر شده است.
هنگام انجام تست‌های آزمایشگاهی، بررسی عوامل کلیدی درگیر در حافظه سخت است. با این حال این امر شناخته شده است که قرارگیری مداوم در معرض داده‌های حسی، آن‌ها را به حافظه‌ی ثابت تبدیل می‌کند. و اگر در رویدادهایی که فقط یک‌بار دیده و یا تجربه شده‌اند، احساسات قوی دخیل باشند، ممکن است هرگز فراموش نشوند.
آزمایش انجام گرفته شده
محققان در این مطالعه توانستند به کنترل این متغیرها – زمینه‌های احساسی و تعداد مواجهه – پرداخته و نوع دیگری از حافظه را نیز بررسی نمایند. آن‌ها از ۲۴ نفر (بدون اختلال حافظه) که ۱۰ سال قبل در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار گرفته بودند درخواست کردند تا برای آزمایش‌های جدید آماده شوند. ۱۰ سال قبل، به همان افراد ترتیبی از تصاویر کلیپی ساده، هرکدام فقط به مدت چند ثانیه، نشان داده شد، بدون آن که دستورالعمل خاصی برای حفظ آن‌ها داده شود. وقتی که در سال ۲۰۱۶ مطالعه از سر گرفته شد، از شرکت‌کنندگان تقاضا شد که این تصاویر را همراه با تصاویر جدیدی که بودند، تشخیص دهند.
نتایج آزمایش
به طور متوسط ۵۵ درصد آزمودنی‌ها به ۵۷ درصد از تصاویری که قبلا حداقل ۳ بار یا بیشتر دیده بودند پاسخ درست دادند، که این مقدار برای بعضی از شرکت‌کننده‌ها تا ۷۰ درصد بود (یک‌سوم این افراد بین ۶۰ تا ۷۰ درصد پاسخ درست دادند).
در این شرایط آزمایشگاهی به نظر می‌رسد که ۳ بار دیدن یک تصویر برای نگهداری آن در حافظه به مدت ۱۰ سال کافی باشد. با این حال دانشمندان برای سال‌ها دریافته‌اند که خاطرات را می‌توان الزاما حفظ کرد – بدون آن که قادر به دسترسی به آن‌ها بود – این مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد که این امر می‌تواند مستقیما به انتخاب شرکت‌کنندگان تاثیر گذارد و باعث ایجاد یک حس قوی آشنایی می‌شود.
مقاله مرتبط: تحکیم حافظه در خواب
محققان هم‌اکنون در حال مطالعه روی اساس بیولوژیکی این حافظه‌اند. آنان معتقدند که این خاطرات به جای یک شبکه‌ی عصبی گسترده و پخش شده به گروه کوچکی از نورون‌های فوق تخصصی متکی است.
