ادغام ستاره‌های نوترونی و اکتشاف امواج گرانشی
آموختیم که می‌توانیم امواج فضا-زمان را مشاهده کنیم.
ستاره‌شناسان در سال ۲۰۱۶ با اعلام خبری مبنی بر رصد امواج گرانشی هنگام ادغام دو سیاهچاله با هم، شاهدی دیگر به شواهد نظریه‌ی نسبیت عام انیشتین افزودند؛ آن هم بعد از یک قرن! این محققان امسال برای این کار نوبل گرفتند ولی این تمام کار نبود. امسال و در ماه اکتبر، هنگام ادغام دو ستاره‌ی نوترونی مرده با هم، نه تنها بار دیگر امواج گرانشی را در رصدخانه‌ی امواج گرانشی تداخل لیزری (LIGO) ثبت کردند، بلکه توانستند آن را با تلسکوپ‌های قوی خود مشاهده نیز بکنند. عقیده بر این است که ادغام ستاره‌های نوترونی، منبع تمام فلزات سنگینی است که وجود دارد؛ فلزاتی مثل طلا و نقره.
خورشیدگرفتگی بزرگ آمریکا
به نظر می‌رسد هیچ چیز، به اندازه‌‌ی یک پدیده‌ی طبیعی نمی‌تواند انسان‌ها را دور هم جمع کند.
بیست و یکم آگوست ۲۰۱۷، پس از حدود یک قرن، این اولین باری است که یک خورشیدگرفتگی کامل در ایالات متحده رخ می‌دهد. این اتفاق شاید برای مردم چیزی جز خریدن عینک‌های مخصوص و تفریح نداشته باشد (البته روز پس از خورشیدگرفتگی بسیاری هم مشکل بینایی پیدا کردند)، ولی برای دانشمندان روز شگفت‌انگیزی است. همین بس که نظریه‌ی نسبیت عام انیشتین با یکی از همین خورشیدگرفتگی‌ها اثبات شد. بقیه‌ی ماجرا را می‌توانید در مجموعه مقالاتی که برای خورشیدگرفتگی بزرگ آمریکا آماده کرده بودیم، دنبال کنید.
مقاله‌ی مرتبط: دانشمندان از خورشیدگرفتگی بزرگ آمریکا چه‌چیزهایی یاد خواهند گرفت؟
ویرایش باز؛ کریسپر قدرت جراحی مستقیم ماده‌ی ژنتیک را نیز کسب کرد
کریسپر آنقدر آینده‌دار است که امسال جنگ پتنت‌های آن بیشتر از خودش خبر تولید کرد
کریسپر، ابزار اصلاح ژنی است که کمتر از یک دهه قدمت دارد. این تکنولوژی جدید که از سیستم دفاع ذاتی باکتری‌ها در برابر ویروس گرفته شده، توانایی آن را دارد که توالی‌های مشخصی از DNA را بریده و حتی جایگزین نماید. در ادامه‌ی پیشرفت‌ها، محققان به آنزیم‌هایی دست یافتند که می‌تواند بازها یا همان حروف ژنتیکی را بدون جایگزین کردن، به همدیگر تبدیل نماید. شاید Science ادغام ستاره‌های نوترونی را برترین واقعه‌ی سال معرفی کند، ولی به نظر من “ویرایش باز” حداقل برای ما علوم طبیعی‌ها جذاب‌تر می‌باشد. در ضمن، در رتبه‌بندی Science هم این خبر تا نیمه‌نهایی خودش را بالا کشیده بود!
نمی‌توان دستاورد شگفت‌انگیز دانشمندان را در اصلاح یک نقص ژنتیکی در رویان انسان نادیده گرفت. امسال یک جهش مربوط به نوعی نقص قلبی در رویان‌های انسان با بهره گرفتن از کریسپر و موفقیت آن در بیش از ۸۰ درصد موارد، برطرف شد.
مقاله‌ی مرتبط: دستاوردی شگفت‌انگیز؛ دانشمندان جهشی خطرناک را در ژن رویان‌های انسان ویرایش کردند
درمان نقائص مادرزادی، قبل از تولد
پتانسیل جراحی‌های جنینی را برای تحول در زندگی آینده‌ی آن‌ها باور کردیم.
امسال تکنیکی آزمایشی برای درمان نوع شدیدی از مهره‌شکافت (spina bifida) روی یک جنین ۲۴ هفته آزمایش شد. پزشکان این جراحی را برای پیامدهای بهتر در نوزاد طراحی کرده بودند. هر ۲۸ جراحی تا زمان زایمان مادر در چهاردهم جولای ۲۰۱۷ درست پیش رفت.
شیرجه‌ی مرگ کاسینی
بار دیگر به قوه‌ی نبوغ انسانی در عمیق‌ترین نقاط منظومه‌ی شمسی ایمان آوردیم.
فضاپیمای کاسینی از زمان رسیدنش به سیاره‌ی گازی زحل در ۲۰۰۴، از حلقه‌ی زیبای آن گرفته تا قمرهایش، برای ما تصویر فرستاده بود. مأموریت این فضاپیما، سپتامبر امسال با یک شیرجه‌ی برنامه‌ریزی شده به اتمسفر زحل به پایان رسید. دانشمندان هر چه بگویند اطلاعاتی که برایشان از فضا می‌آید مهم است ما باور نخواهیم کرد! ولی برای شادی دل آن‌ها هم که شده، این اتفاق را در سال ۲۰۱۷ جدی می‌گیریم!
زیبایی و تکامل
ما یاد گرفتیم که شاید حیوانات تصمیماتی بر اساس زیبایی‌شناسی اتخاذ می‌کنند.
چرا زیبایی وجود دارد؟ برای پاسخ دادن به این سؤال، Richard O. Prum، پرنده‌شناس، در حال کار روی ایده‌ای است که توسط چارلز داروین پیش برده شد: جذابیت یک جانور برای جانور دیگری در همان گونه فقط به اندام و ژن‌ها خلاصه نمی‌شود. به جای آن، جانوران و مخصوصاً پرندگان در کار دکتر پروم، تصمیمات ذهنی و انتزاعی می‌گیرند. او امیدوار است بیولوژیست‌های تکاملی دست از نادیده گرفتن میل و آرزوها بردارند.
نجات جان سرطانی‌های آفریقا
امید جدیدی برای درمان سرطان‌های قابل درمان در آفریقا به وجود آمد.
بسیاری از شرکت‌های دارویی بزرگ، در همکاری با انجمن سرطان آمریکا، به صورت گسترده‌ای با کاهش بهای داروهای سرطان، آن‌ها را در اختیار بیماران سرطانی در آفریقا قرار دادند. سرطان، هر ساله ۴۵۰,۰۰۰ قربانی در این قاره می‌گیرد و این در حالی است که بسیاری از این سرطان‌ها جزو درمان‌پذیرترین انواع هستند: تومورهای سینه، سرویکس و پروستات. این ابتکار جدید برای در دسترس قرار دادن داروها بر اساس ایجاد داروهای ارزان برای ایدز، مدل‌سازی شده ولی به طور موازی قصد دارد کمبود انکولوژیست را نیز در این قاره برطرف سازد.
اپیدمی جهانی چاقی
چیزهای جدیدی درباره‌ی علل و نتایج چاقی در گستره‌ی جهان آموختیم.
توسعه‌دهندگان غذاهای فرآوری‌شده، نوشابه‌ها و فست‌فود، به کشورهای در حال توسعه به چشم بهترین فرصت‌ها نگاه می‌کنند. در طرف دیگر، چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن در همین کشورها در حال توسعه است! در طی سال ۲۰۱۷ یک سری از مقالات به این موضوع پرداخته و شواهدی را برزیل، کلمبیا و غنا گزارش دادند. اگر همه‌ی این‌ها را با بیماری محسوب نمودن چاقی، با هم در نظر بگیریم، نظم غذایی و بحران سلامتی جدیدی در جهان در حال شکل‌گیری است.
بازگشت سیفلیس
با وجود آنتی‌بیوتیک‌ها و ارتقای بهداشت عمومی، هنوز هم عفونت‌ها ابهت دارند!
برای دهه‌ها این طور تصور می‌شد که سیفلیس، بیماری منتقل‌شونده از راه جنسی مربوط به گذشته است. ولی یک مورد شیوع ناگهانی در اوکلاهاما نشان داد در ایالات متحده در حال گسترش می‌باشد و به عنوان نتیجه‌ی اپیدمی‌های هروئین و متامفتامین (شیشه) پخش می‌شود. محققان امسال سعی کردند با استفاده از فرصت شبکه‌های اجتماعی افراد آلوده را شناسایی کرده و درمان نمایند.
قدیمی‌ترین و کامل‌ترین جد انسان!
قدم “پا کوچک” مبارک!
“پا کوچک” نامی است که دانشمندان به یکی از قدیمی‌ترین هومینین‌ها (انسانیان) داده‌اند. فسیل اسکلت تقریباً کامل این جد انسان، ششم دسامبر ۲۰۱۷ در آفریقای جنوبی کشف شد. بیش از ۲۰ سال طول کشیده است تا پا کوچک در یک سایت باستان‌شناسی در Sterkfontein از زیر خاک بیرون آورده شود. به نظر می‌رسد این زن ۱.۳ متری متعلق به جنوبی‌کَپی پرومتیوس (Australopithecus prometheus) باشد ولی نتیجه‌ی نهایی را در هر آنچه در ۲۰۱۸ آموختیم گزارش خواهیم داد!تخمین سن این فسیل (کامل‌ترین در نوع خود) چیزی بین ۲.۲ تا ۳.۷ میلیون سال را نشان می‌دهد.
نوبل هم که تکراری شده!
نوبل فیزیکی که شورَش درآمد، ولی نوبل شیمی خیلی جذاب بود!
دو سال پیش فیزیکدان‌ها برای اولین بار امواج بسیار ریزی را به نام “امواج گرانشی” شناسایی کردند. این امواج بر اثر یکی شدن دو سیاهچاله پدید آمده بود. این مشاهده پیش‌بینی ۱۰۰ ساله‌ی انیشتین را به حقیقت پیوند داده و راه کاملاً جدیدی را برای کندوکاو در کیهان پیش پای ما نهاد. سه رهبر آزمایش کلانی که به اکتشاف امواج گرانشی انجامید، جایزه‌ی نوبل ۲۰۱۷ در فیزیک را دریافت کردند. نوبل پزشکی/فیزیولوژی ۲۰۱۷ به پژوهش روی چند ژن رسید که روی هم رفته ساعت بیولوژیک پایه‌ای بدن را کنترل می‌کنند. پروتئین‌های حاصل از این ژن‌ها هنگام شب ساخته شده و در طول روز تجزیه می‌شوند. در نهایت سه دانشمند پیشگام در تکنیکی به نام میکروسکوپی کرایو-الکترون نوبل شیمی ۲۰۱۷ را دریافت کردند. تکنیکی که به تصویرسازی دقیق بیومولکول‌ها کمک کرده و هر چیزی (از سوزن باکتری‌ها که برای جمله به سلول‌ها استفاده می‌کنند گرفته تا ساختار ویروس زیکا) را با جزئی‌ترین ظرایف نشان می‌دهد.
بازگشت هوشیاری پس از ۱۵ سال زندگی نباتی!
از آن خبرهایی که فقط تیترشان خواندنی است!
۱۵ سال پیش، مردی ۲۰ ساله در فرانسه متحمل یک ضربه‌ی تروماتیک مغزی در یک تصادف شد و در وضعیت بیهوشی دائمی یا همان زندگی نباتی قرار گرفت. اکنون، دانشمندان پیشنهاد می‌کنند که نوعی تحریک عصبی آزمایشی در مغز روی عصب واگ (تحریک عصب واگ برای درمان افسردگی و صرح تأیید شده است) توانسته این بیمار را به “هوشیاری حداقل” برساند. این موفقیت با این که فاصله‌ی زیادی تا هوشیاری دارد ولی باب جدیدی را درباره‌ی هوشیاری پس از آسیب مغزی باز کرده است.
سرایت آلزایمر و دیابت!
به بر هم زدن عادت‌ها در علم، عادت کنید.
امسال خبرهایی منتشر شد مبنی بر سرایت‌پذیر بود بیماری‌هایی مثل آلزایمر و دیابت. در مورد دیابت گفته شد که انتقال پروتئینی ویژه‌ی این بیماری (پلی‌پپتیدهای آمیلوئید جزیره‌ای IAPP) به موش‌های سالم غلظت قند خون آن‌ها را بالا می‌برد. آلزایمر هم که معلوم است؛ انتقال خون موشی که به طور مصنوعی آلزایمر دارد، به موش‌های سالم باعث گسترش پروتئین‌های بتا-آمیلوئید در آن‌ها شد. در مورد هر دوی این مطالعات می‌توان تردید کرد؛ چون این پروتئین‌ها به همین سادگی از راه خون منتقل نمی‌شوند.
آموخته‌های ما از کودکی که ۸ سال تمام بدون دارو با HIV جنگیده است چه می‌تواند باشد؟
این یکی تو تیتر “آموختن” داشت؛ اینو نوشتم که قالب حفظ شه.
کودکی آلوده به HIV در آفریقای جنوبی بدون داروهای آنتی‌رتروویرال (ARV) توانسته این ویروس را کنترل کند. این اتفاق نیروی تازه‌ای به دانشمندان بخشیده تا به دنبال راه‌هایی برای کنترل ویروس برای دوره‌های طولانی‌مدت بدون درمان باشند. این کودک از مادری آلوده به HIV متولد شده و فقط در ۸ هفتگی داروی ARV دریافت کرده است؛ درمان او در هفته‌ی چهلم به عنوان قسمتی از یک کارآزمایی بالینی متوقف شد. اکنون، پس از گذشت بیش از ۸.۵ سال، ویروس بازگشت نداشته و کودک حالش خوب است. این خبر از سوی محققان در کنفرانس بین‌المللی ایدز مطرح شد. این به معنای علاج عفونت HIV نیست اما سرنخ‌های بکری را برای یافتن راه‌هایی به‌منظور بهبودی طولانی‌مدت پیشنهاد می‌کند.
از طرف دیگر مبحث آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده‌ی گسترده (Broadly neutralizing Ab) با تیتر خبری “آنتی‌بادی جدید می‌تواند ۹۹ درصد از ویروس‌های HIV را از بین ببرد” در BBC خیلی سروصدا کرد. امیدواریم این یکی دیگر به مرحله‌ی بالینی برسد! اگرچه همین الان هم ایدز دیگر آن وحشت سابق را ندارد؛ البته هنوز در کشور ما این گونه نیست.
مقصر باز شدن بند کفش کیست؟
از این یکی چیز خاصی نمی‌توانید بیاموزید.
بی‌شک! یکی از مهم‌ترین چیزهایی که در ۲۰۱۷ آموختیم همین است. اگر مسخره نمی‌کنید، این یافته کاربردهایی در جراحی و داروهای جدید سرطان نیز داشته است. بدون اتلاف وقت شما را دعوت می‌کنم مقاله‌ی مرتبط را بخوانید چون خودم چیز خاصی از آن نمی‌دانم.
مقاله‌ی مرتبط: باز شدن بند کفش؛ مقصر کیست؟
شاید حیات روی زمین قدیمی‌تر از این حرف‌ها باشد
به نظر می‌رسد ۳.۵ میلیارد سالی را که در کتاب‌های دبیرستان می‌خواندیم، حداقل باید ۰.۵ میلیارد سال بالا ببریم!
۲۵ سالی می‌شود که آثار ۳.۵ میلیارد ساله‌ی حیات بر روی صخره‌های استرالیا شناسایی شده و به عنوان قدیمی‌ترین شواهد می‌توان از آن‌ها یاد کرد. اکنون آنالیزی جامع روی میکروفسیل‌ها در آن مناطق پیشنهاد می‌کند که شکل‌گیری این فرم‌ها، در واقع نمایانگر میکروب‌های باستانی است؛ میکروب‌هایی پیچیده که بر اساس آن‌ها، حیات روی کره‌ی ما حداقل ۵۰۰ میلیون سال پیش‌تر از چیزی که تصور می‌کردیم، آغاز شده است. این خبر یکی از آخرین آموخته‌هایمان در ۲۰۱۷ است!
