فورمیکیشن به احساس حرکت حشرات در زیر پوست گفته می‌شود. این کلمه از لغت لاتین « formica» به معنی مورچه، برگرفته شده است. فورمیکیشن یک توهم لامسه‌ای است، به این معنی که شخص یک حس فیزیکی را تجربه می‌کند بدون اینکه یک دلیل خارجی برای ایجاد آن وجود داشته باشد. این حس منجر به خارش می‌شود که به هنگام شب شدت می‌یابد. شدت این خارش ممکن است تا حدی باشد که کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
تجربه یک حس بدون وجود تحریکات خارجی نوعی از خواب‌رفتگی (paresthesia) است که ممکن است با احساس سوزش، گزگز، بی حسی و سرما همراه باشد. فورمیکیشن با اختلالات پزشکی متعدد و یا حتی ترک برخی داروها و مواد مخدر، مرتبط می‌باشد.
مقاله مرتبط: مورمور شدن (خواب رفتگی)
علل ایجاد فورمیکیشن
شرایط متعددی ممکن است موجب فورمکیشن شوند که برخی از آ»ها شامل موارد زیر است:
- پارکینسون
- زونا
- فیبرومیالژی
- اضطراب
- پیش یائسگی
- بیماری لایم
- نوروپاتی دیابتی
- سرطان پوست
- اسکیزوفرنی
به نظر می‌رسد پایین بودن سطح استروژن خون در دوران یائسگی و پیش یائسگی نیز موجب فورمیکیشن می‌شود.
گاهی اوقات فورمیکیشن به دلیل ترک برخی داروها، به خصوص مواد اعتیادآور، ایجاد می‌شود. لیست زیر شامل برخی از داروهایی است که درصورت ترک ممکن است موجب فورمیکیش شوند:
- ریتالین
- بوپروپیون (ولبوترین یا زیبان)
- لونستا (اسزوپیکلون)
- اپوئیدهایی مثل مورفین و کدئین
- داروهای ضدافسردگی از جمله SSRIها
- ترامادول
- کوکائین
- هروئین
- مت‌آمفتامین
- اکستازی (MDMA)
فورمیکیشن مرتبط با داروها نوقتی است و پس از ترک کامل دارو از بین می‌رود. اگر این حس ادامه یابد یا خیلی شدید باشد، ممکن است به دلیل جنون دارویی ایجاد شده باشد. این حالت باعث می‌شود شخص باور کند که حشرات واقعاً به پوست او هجوم آورده‌اند.
ترک الکل نیز ممکن است موجب فورمیکیشن شود. توهمات بینایی به همراه سایر علائم نیز رایج است.
درمان
درمان فورمیکیشن بسته به دلیل ایجاد آن متفاوت است. کرم‌های موضعی مانند هیدروکورتیزون برای کاهش خارش، در برخی از افراد کارساز است. کرم‌های مرطوب کننده نیز به دلیل حفظ رطوبت و سلامت پوست گزینه‌ی درمانی مناسبی هستند. استفاده از بسته یخی روی ناحیه آسیب دیده نیز سبب تسکین فوری می‌شود.
چنانچه دلیل ایجاد فورمیکیشن بیماری پارکینسون، زونا یا فیبرومیالژی باشد، پزشک معالج داروی مناسبی را تجویز خواهد کرد که ممکن است شامل یک برنامه درمانی طولانی مدت باشد.
اگر داروها سبب ایجاد فورمیکیشن باشند معمولاً داروی جایگزین دیگری تجویز می‌شود. برخی اوقات آنتی‌هیستامین‌هایی مانند ستریزین (Zyrtec) یا دیفن هیدرامین به کاهش فورمیکیشن کمک می‌کنند.
