سروتونین ماده ای شیمیایی است که نقش های مختلفی در بدن انسان ایفا می کند. این ماده هورمون شادی نیز نامیده می شود زیرا به سلامت و شادی انسان کمک می کند.
نام علمی این ماده ۵-هیدروکسی تریپتامین یا ۵-HT است و به طور عمده در مغز، روده و پلاکت های خونی یافت می شود. از سرتونین برای انتقال پیام بین سلول های عصبی استفاده می شود. به نظر می رسد که در انقباض عضلات صاف فعال است و به طور کلی در سلامتی و خوشحالی انسان مشارکت می کند. به عنوان پیش ماده ای برای ملاتونین، به بهبود چرخه خواب و بیداری و ساعت بیولوژیک کمک می کند. این ماده در تنظیم اشتها، هیجانات، حرکت، شناخت و اعمال غیرارادی نیز نقش دارد. اگرچه هنوز به طور دقیق مشخص نشده که سروتونین به طور مستقیم در فعالیت های نام برده شده تاثیر دارد یا یک نقش کلی در هماهنگی سیستم عصبی دارد. به نظر می رسد که سروتونین در حفظ تعادل خلق، نقش کلیدی ایفا می کند. سطوح پایین سروتونین با افسردگی مرتبط شده است.
مقاله مرتبط: سروتونین باعث افزایش سرعت یادگیری میشود
حقایقی کوتاه درباره سروتونین
- سروتونین یک ماده شیمیایی و نوروترانسمیتر مهم در بدن انسان است.
- به تنظیم خلق و رفتار اجتماعی، اشتها و هضم، خواب، حافظه و میل و عملکرد جنسی کمک می کند.
- ممکن است بین سروتونین و افسردگی ارتباط وجود داشته باشد. اگر چنین باشد، هنوز مشخص نیست که میزان پایین سروتونین به افسردگی کمک می کند یا افسردگی باعث کاهش میزان سروتونین می شود.
- داروهایی که میزان سروتونین را تغییر می دهند، برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها ممکن است در چاقی و بیماری پارکینسون نقش داشته باشند.
- راه های دیگر افزایش سطح سروتونین بدن شامل القای خلق، نور، ورزش، و رژیم غذایی باشد.
سروتونین چیست ؟
سروتونین توسط یک فرایند تبدیل بیوشیمیایی ایجاد می شود که ترکیبی از تریپتوفان، یک جزء از پروتئین ها با هیدروکسیلاز تریپتوفان، یک reactor شیمیایی است. این ترکیب، ۵-hydroxytryptamine یا سروتونین را تشکیل می دهد.
بیشتر افراد معتقدند که سروتونین یک نوروترانسمیتر است؛ اما برخی نیز بر این باورند که یک هورمون است. این ماده در روده و مغز تولید شده و در پلاکت های خونی و دستگاه عصبی مرکزی (CNS) نیز حضور دارد. از آنجایی که سروتونین به طور گسترده در بدن یافت می شود، این باور وجو دارد که بر قسمت های مختلف بدن و فعالیت های روانشناختی تاثیر زیادی دارد.
سروتونین نمی تواند از سد خونی-مغزی عبور کند؛ بنابراین سروتونین مورد استفاده در مغز باید در همانجا تولید شود.
عملکرد سروتونین
سروتونین به عنوان یک نوروترانسمیتر سیگنال های بین نورون ها و شدت آنها را تنظیم می کند. این ماده نقش بسیار کلیدی در CNS و عملکرد عمومی بدن، و بخصوص لوله گوارشی دارد. یافته های محققین نشان دهنده ارتباط بین سروتونین و متابولیسم استخوان، تولید شیر در سینه، بازسازی کبد و تقسیم سلولی است. سروتونین به طور مستقیم و غیر مستقیم بسیاری از سلول های مغزی را تحت تاثیر قرار می دهد.
عملکرد روده: بیشتر سروتونین بدن در روده یافت می شود. سروتونین در روده عملکرد و حرکات روده را تنظیم می کند. همچنین نقش مهمی در کاهش اشتها هنگام غذا خوردن دارد.
خلق و خو: سروتونین در مغز سطح خلق و خو، اضطراب و خوشحالی را تحت تاثیر قرار می دهد. داروهای غیرمجاز روان گردان مثل اکستازی و ال اس دی باعث افزایش قابل توجه سطح سروتونین می شوند.
انعقاد خون: سروتونین به تشکیل لخته های خونی کمک می کند.این ماده موقع ایجاد زخم، توسط پلاکت های خونی تولید می شود. در نتیجه انقباض عروق، جریان خون کاهش یافته و منجر به انعقاد خون می شود.
تهوع: اگر شما ماده ای سمی یا تحریک کننده بخورید، روده باعث افزایش سروتونین می شود تا زمان عبور افزایش پیدا کرده و ماده محرک طی اسهال دفع شود. همچنین این موضوع باعث تحریک ناحیه تهوع در مغز و ایجاد تهوع می شود.
تراکم استخوان: بعضی از دانشمندان سطوح بالای سروتونین را با افزایش پوکی استخوان مرتبط دانسته اند؛ اما برخی دیگر این نتایج را به چالش کشیده اند.
عملکرد جنسی: به نظر می رسد که سروتونین، فعالیت جنسی را مهار می کند. مهارکننده های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) سطح این ماده را در افراد افسرده افزایش می دهند اما ۲۰ تا ۷۰ درصد از افرادی که این قرص ها را مصرف می کنند، درجات مختلفی از اختلال در عملکرد جنسی را تجربه می کنند.
سروتونین و افسردگی
هنوز به طور کامل مشخص نیست که چه چیزی باعث افسردگی می شود، اما مهم ترین نظریه در ۵۰ سال اخیر این است که افسردگی به خاطر عدم تعادل در نوروترانسمیترها یا هورمون های بدن رخ می دهد. افسردگی با سطوح پایین سروتونین مرتبط است اما اینکه این کاهش سطح، علت افسردگی است یا به خاطر افسردگی به وجود می آید هنوز مشخص نیست.
SSRI ها توسط سازمان غذا و دارو (FDA) برای درمان افسردگی تایید شده اند. این دسته از داروها بیشترین ضدافسردگی های تجویز شده هستند. به عنوان مثال : فلوکستین(پروزاک)، سیتالوپرام (سلکسا) و سرترالین (زولافت)
به طور معمول هرگاه نوروترانسمیتر ایمپالس عصبی خود را منتقل کند، دوباره جذب بدن می شود. SSRI ها از بازجذب سروتونین جلوگیری می کنند که باعث افزایش سروتونین در محل سیناپس ها می شود.
مقاله مرتبط: ارتباط بین دارو های ضدافسردگی و افزایش وزن
غذاها
تریپتوفان ها آمینواسیدهایی هستند که در مواد غذایی یافت می شوند.بعضی از محققان مصرف بالای تریپتوفان خوراکی را با خلق مثبت بیشتر مرتبط دانسته اند؛ زیرا احتمالا تریپتوفان سطح سروتونین را افزایش می دهد.
موادغذایی با پروتئین بالا : اعتقاد بر این است که برخی از غذاها مانند بوقلمون ، تخم مرغ و پنیر حاوی تریپتوفان هستند و باعث افزایش میزان تریپتوفان در خون می شوند.
موز : موز حاوی سروتونین است . توصیه می شود برای بالا بردن خلق و خو از موز استفاده گردد. اما موز زمانی می تواند سبب بهبود خلق و خو شود که سروتونین آن به مغز برسد.
تریپتوفان مهم ترین پیش ماده مورد نیاز بدن برای ساخت سروتونین است. اما خوردن غذاهای غنی از این ماده شیمیایی به معنی جذب و استفاده بدن از آن نیست. اما اگر در صورت نیاز تریپتوفان در دسترس بدن قرار گیرد، سنتز سروتونین افزایش می یابد. با این وجود، در برخی از مطالعات افراد سالمندی که از مکمل های تریپتوفان استفاده کرده بودند، نسبت به قبل ، عملکرد بهتری در تست های شناختی از خود نشان دادند.
علاقه ای روبه رشد نسبت به نظریه ای که مطرح می کند میکروبیوتاسیون روده ممکن است بر روی CNS و شناخت از طریق ارتباط شناخته شده به عنوان ورودی مغز-ذهن تاثیر گذارد. در این مورد، سروتونین در سیستم گوارش ممکن است بتواند روی خلق و خوی تاثیر بگذارد. گفته مواد غذایی زیر حاوی سروتونین هستند:
- پنیر
- بوقلمون
- تخم مرغ
- فراورده های سویا
- ماهی سالمون
- talbina، غذایی که از جو درست می شود.
اگرچه ممکن است مواد غذایی حاوی تریپتوفان باشند اما ممکن است مقدار تریپتوفان موجود به قدری کم باشد که تغییری ایجاد نکند. در بسیاری از مطالعات علمی از مکمل های تریپتوفان استفاده شده است. به عنوان مثال پروتئینی به نام آلفا لاکتالبومین که در شیر یافت می شود، بیشتر از سایر پروتئین ها تریپتوفان دارد. با این وجود، به گفته محققان، مصرف مقدار کافی از این پروتئین برای دریافت تریپتوفان موردنیاز برای ایجاد تغییر محسوس عملی نیست.
در دهه ۱۹۸۰ ذرت که با محتوای تریپتوفان بالاتر تولید شد، در پیشگیری از پلاگر موفق بود. مطالعات جمعیت نشان می دهد که افرادی که به عنوان بخش اصلی رژیم غذایی از این ذرت ها مصرف کرده بودند، گرایشات تهاجمی کمتری نشان دادند؛ اگرچه ممکن است دلایل دیگری داشته باشد. می توان به این نتیجه رسید که احتمالا تریپتوفان موجود در ذرت سطح سروتونین این افراد را افزایش داده بود. در مطالعاتی که افراد نوشیدنی های غنی از تریپتوفان و سایر درمان های مبتنی بر موادغذایی را دریافت کرده بودند، نتایج مخلوطی مشاهده شد. تا کنون شواهد اندکی وجود دارد که نشان دهنده ی تاثیر یک رژیم غذایی خاص روی خلق و علائم افسردگی باشد. اما پیروی از یک رژیم غذایی متنوع و سالم باعث ایجاد طیف وسیعی از منافع سلامتی و بهداشتی شده و سلامت عمومی را بهبود می بخشد. دستورالعملهای غذایی سالهای ۲۰۱۵-۲۰۲۰ برای آمریکاییها مردم را تشویق می کند تا روی رژیم غذایی متنوع تمرکز کنند و تا آنجا که امکان دارد مواد غذایی را از منابع غذایی دریافت کنند.
مکملهای تریپتوفان به صورت آنلاین نیز در دسترس هستند ، اما آنها نباید بدون مشورت با پزشک استفاده کرد. زیرا خطر سندروم سروتونین وجود دارد.
مقاله مرتبط: سندروم سروتونین
سروتونین بسیار ناشناخته است. مشکلات مربوط به مطالعه عملکرد مغز بدین معناست که تا به دست آوردن اطلاعات کامل درباره سروتونین، مدت زمانی طول خواهد کشید .
