گزارش بوریج طرحی رادیکال را برای یک سرویس ملی سلامت مطرح میکرد که بدون در نظر گرفتن درآمد برای همهی شهروندان انگلستان تدارک دیده شده بود. هفتاد سال بعد از انتشار این گزارش، وزارت بهداشت یا سرویس ملی سلامت انگلستان به همان اندازه که بزرگ است، پیچیده نیز میباشد (این وزارت پنجمین کارفرمای بزرگ جهان است). برای فهمیدن این پیچیدگی چند نمودار ساده برایتان آماده کردهایم که وضعیت امروز این سازمان و رسیدنش به این نقطه را توضیح میدهد.
افزایش نسبت اختصاص داده شده از تولید ناخالص داخلی (GDP)
از سال ۱۹۴۸، سرمایهگذاری برای حمایت از مراقبت بهداشتی از محل مالیات عمومی و بیمه ملی افزایش یافته است. به عنوان نسبتی از تولید ناخالص داخلی (معیاری برای ارزشگذاری اقتصاد)، میزان هزینه بر مراقبت بهداشتی با گذشت زمان افزایش یافته است؛ از ۲ درصد در سالهای اول تأسیس سرویس ملی بهداشت تا بیش از ۷ درصد امروز و میانگین ۴ درصد در طول دوره. تعاریف جایگزین برای هزینههای مراقبت بهداشتی درصدهای متفاوتی از تولید ناخالص داخلی را نشان میدهد، اما این جریان همیشه رو به افزایش بوده است.
رشد در این زمینه در طول سالهای اخیر با تحت فشار قرار گرفتن بودجهی دولت انگلستان کاهش یافته و مناظرهای دربارهی خلأ بالقوه بین نیاز و هزینه هماکنون در جریان است. دلایل افزایش هزینهها پیچیده است، اما تغییرات جمعیتی (جمعیت در حال رشد و پیری) یکی از دلایل اصلی است. همچنین پیشرفتهای پزشکی اکنون برخی از عارضههای لاعلاج گذشته را قابل درمان کرده است و علاوه بر اینها، هر چقدر کشوری ثروتمندتر میشود، تمایل برای افزایش هزینهی بهداشتی هم بالاتر میرود. این افزایش در هزینهها احتمالاً بازتابی از افزایش انتظارات سلامتی جامعه نیز میباشد.
جایگاه وزارت بهداشت انگلستان در جهان کجاست
اگر وزارت بهداشت انگلستان هر ساله بیشتر از نظر اصطلاحات مطلق به عنوان نسبتی از GDP بیشتر هزینه میکند، جایگاه آن در مقایسه با سایر کشورها کجاست؟ آیا انگلستان ارزش خوبی برای پول میگیرد؟
متأسفانه، این گونه مقایسهها دشوار هستند؛ چون سیستمهای مراقبت بهداشتی به طرق گوناگونی سازماندهی میشوند و تعاریف مختلفی برای هزینه کردن وجود دارد. همچنین، مقایسهی بین ملل، نمیتواند سطح “صحیح” هزینه کردن را تعیین نماید.
اغلب گزارشها حاکی از آن است که بسیاری از کشورهای اتحادیهی اروپا بیشتر از انگلستان پول صرف بهداشت میکنند و انگلستان زیر میانگین سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) است. بررسیهای اطلاعاتی اخیر که به برخی از این تفاوتها پرداخته، و شامل هزینههای سرمایهای و مراقبتهای اجتماعی مرتبط با سلامت میشود، به این نتیجه رسیده که با استفاده از این روشها، دولت انگلستان را میتوان در میانهی جدول جا داد.
البته این هم مهم است که بدانیم در برخی از کشورها، مثل کشور ما ایران، هزینههای شخصی افراد بسیار بالاتر از انگلستان است؛ جایی که بیشتر مراقبت بهداشتی رایگان ارائه میگردد. همچنین، هزینهی بیشتر به طور خودکار به معنی مراقبت بهداشتی بهتر نیست. شاید کشوری در دنیا نتواند به اندازهی ایالات متحده پول صرف بهداشت کند ولی بسیاری در این کشور، سیستم بهداشتی را بسیار دورتر از ایدئال میبینند.
پول کجا خرج میشود؟
بیشتر هزینههای مراقبت بهداشتی وقف مراقبت درمانی و بازتوانی میشود (حدود ۶۳ درصد). تقریباً نصف هزینهها در بیمارستانها است، و ۱۵ درصد در بخش خدمان سلامت خانواده که شامل هزینههای پزشکان عمومی، دندانپزشکان، بیناییسنجها و داروسازها میگردد.
هزینههای مراقبتی طولانی مدت ۱۵ درصد کل را شامل میشود، ولی این میزان هزینههای مهم شخصی بر روی مراقبت اجتماعی را پوشش نمیدهد. هزینه روی کالاهای پزشکی که شامل داروهای خریداری شده در یک داروخانه بر اساس نسخه میشود، ۱۰ درصد کل است.
بزرگترین قسمت هزینهها در انگلستان در مورد عوارض بیماریها (در سال ۲۰۱۰-۱۱) اختلالات روانی (۱۱ درصد)، مشکلات گردش خون (۷ درصد) و سپس سرطان و تومورها (۵ درصد) بود. این الگو در طول چند سال اخیر به طور عادلانهای حفظ شده، ولی از سال ۲۰۱۳ که تعداد افراد مبتلا به بیماریهای روانی افزایش یافته، و این مشکل یکی از دلایل اصلی کلی بیماری در سراسر جهان شناخته شده، بحث و نظرات در مورد افزایش سهم این بیماریها ادامه دارد.
افزایش سریع هزینهی داروها
اجازه دهید کمی دربارهی داروها عمیقتر شویم؛ چون شاهد افزایش تند قیمتها در سالهای اخیر بودهایم؛ از ۱۳ میلیارد پوند در سال ۲۰۱۰-۱۱ به ۱۷.۴ میلیارد پوند در ۲۰۱۶-۱۷. نرخ افزایش سالانه در هزینهی داروها بسیار بالاتر از افزایش بودجهی سالانهی وزارت بهداشت در این کشور است.
کمی کمتر از نصف میزان هزینهی داروها در بیمارستانها، و کمی بیش از نصف آن در داروهای تجویزی مراقبتهای اولیه است. مقدار کمتری هم در بیمارستانها تجویز و در داروخانههای آزاد نسخهپیچی میشود.
هزینهدهی در بیمارستانها نسبت به مراقبتهای اولیه سریعتر رشد داشته و در بین سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۶ تقریباً دو برابر شده است. در کل، هزینهی داروها در این کشور از سال ۲۰۱۰، ۳۳ درصد افزایش داشته است. در دسترس بودن داروهای جدید و افزایش استفاده از داروهای متخصصان به این روند افزایش کمک کرده است.
بیشترین مقدار پولی که وزارت بهداشت انگلستان در مورد داروها هزینه کرده، بر اساس دادههای اخیر، روی داروی آرتریت، آدالیموماب بوده است. در اقدامات مراقبی اولیه هم بیشترین سهم مربوط به ریواروکسابان است که برای درمان سندرم کرونری حاد استفاده میشود.
تغییر جمعیتی
بهبودهای حاصله در موقعیتهای اجتماعی، تغییرات سبک زندگی و پیشرفتهای صورت گرفته در درمان پزشکی به این معنی است که امید به زندگی از سال ۱۹۴۸ به طور پیوستهای افزایش یافته است. در انگلستان و ولز ۱۹۴۸، یک مرد و زن ۶۵ ساله میتوانستند به ترتیب ۱۲ و ۱۵ سال دیگر به ادامهی زندگی خود امید داشته باشند. ولی در سال ۲۰۱۶ این ارقام تا ۲۱ و ۲۳ سال افزایش یافت. یعنی امید به زندگی برای مردان و زنان انگلیسی به ترتیب به ۸۶ و ۸۸ رسید. در طول قرن گذشته، امید به زندگی در انگلستان و ولز هر دهه سه سال افزایش پیدا کرده است.
اختلاف امید به زندگی بین مردان و زنان در طول این مدت به طرف زنان چربیده؛ چون در زمانی که موقعیتهای کاری برای مردان ضعیف بود، روز به روز تعداد مرگ مادران در بارداری کاهش مییافت. این اختلاف از دههی ۱۹۷۰ دوباره شروع به کم شدن کرد؛ چون کارهای زیانآوری مثل کار در معدن کم شد و مردان بیشتری از مضرات سیگار آگاه شدند.
عوامل مرگ در حال جابهجایی اند
در انتهای قرن نوزدهم، بیماریهای عفونی بزرگترین دلیل مرگ بودند که به طور عمده کودکان را تحت تأثیر قرار میداد. کاهشهای متعاقب در مرگ و میر را میتوان به بهبودهای صورت گرفته در رژیم غذایی، بهداشت، مسکن و کیفیت آب نسبت داد؛ همچنین تغییر در رفتار.
بعدها، پیشرفت در ایمنیسازی نیز نقش بزرگی در کاهش بیماریهای عفونی ایفا کرد؛ مخصوصاً در بین کودکان. کاهش مرگ بر اثر عفونتهای منتقل شونده از راه هوا؛ مثل برونشیت، پنومونی و آنفلوانزا با گذشت زمان به این مسئله کمک کردند، ولی کاهش مرگ و میر بر اثر بیماری قلبی و سکته مغزی در دههی ۱۹۷۰ نیز عامل مهمی در این زمینه حساب میشود.
سایر جریانها نیز بازتاب گستردهتری از تغییرات جامعهی انگلستان را نشان میدهد؛ مثل تعداد بالای مرگ بر اثر سوانح رانندگی پس از جنگ جهانی دوم که پس از معرفی قوانین کمربندی ایمنی به شدت کاهش یافت. این مسیر به طور مشابهی در کشور ما نیز باید طی شود و در طول دههی اخیر پیشرفتهایی نیز صورت گرفته است.
مرگ در انگلستان اکنون در گروه سنی پیر متمرکز شده است. و همچنین هم برای زنان و هم مردان، مرگ بر اثر سکتهی قلبی و مغری نسبت به ۱۰ یا ۱۵ سال گذشته، ۵۰ درصد کاهش نشان میدهد که باید در این زمینه قدردان پیشرفتها در پیشگیری و درمان باشیم.
و اما سرطان. کاهش یک سومی در آمار مرگ سرطان ریه (کشندهترین سرطان) و یک چهارمی در مورد سرطان سینه در زنان وجود دارد. بالعکس، آمار مرگ بر اثر زوال عقل در هر دو جنس افزایش یافته است.
چیزی که مردم انگلستان به آن افتخار میکنند
تنها ۷۰ سال پیش، مراقبت بهداشتی یک کالای لوکس بود که هر کسی نمیتوانست از عهدهی پرداخت هزینههای آن برآید. خدمات ملی سلامت انگلستان بر اساس اصولی بنیان نهاده شد که میگوید خدمات بهداشتی باید برای همه در دسترس باشد، رایگان عرضه گردد و از محل منابع مالیاتی تأمین شود تا همه در حد توان خود در آن شریک باشند. با وجود تمام کم و کاستها، وزارت بهداشتی با این ویژگیها با توجه به ارزشهای بشر دوستانهی بنیادین آن، دستاورد انسانیت محسوب میشود.