در یک روش ابداعی و جدید برای درمان سرطان، از ترکیبی در گیاه گزنه استفاده می‌شود. این روش هنوز خیلی جدید است و در روزهای ابتدایی به سر می‌برد؛ ولی می‌تواند درمانی موثرتر و اختصاصی‌تر برای درمان سرطان به وجود آورد.
داروی cisplatin با پایه‌ی پلاتینوم، معمولا برای مبارزه علیه سرطان استفاده می‌شود. اگرچه این دارو می‌تواند موثر باشد، ولی کمبود بودجه‌ی قابل توجهی برای استفاده از آن وجود دارد.
با گذشت زمان بسیاری از سرطان‌ها به این دارو مقاوم شده‌اند و توانایی cisplatin در کشتن سلول‌های سرطانی کاهش یافته است.
موضوع دیگر این است که cisplatin علاوه بر سلول‌های سرطانی، به سول‌های سالم نیز حمله می‌کند؛ بنابراین باعث ایجاد طیفی از عوارض جانبی می‌شود.
به همین دلیل و دلایل دیگر، دانشمندان دائما در حال جست‌وجوی درمان‌های موثرتر برای سرطان هستند.
محققان در دانشگاه Warwick در بریتانیا، اخیرا ترکیبی جدید را مطالعه کرده‌اند تا ارزیابی کنند آیا این ترکیب می‌تواند در مبارزه با سرطان، به ویژه سرطان تخمدان و پروستات موثر باشد یا خیر!
پروفسور Peter Sadler، شیمی‌دان دارویی از دانشگاه Warwick، مطالتشان را توصیف می‌کند و می‌گوید:
ترکیبات پلاتینوم، گسترده‌ترین داروها برای شیمی‌درمانی سرطان هستند؛ ولی ما باید فورا به چالش‌های مقاومت دارویی و عوارض جانبی پاسخ دهیم. آزمایشگاه ما بر کشف داروهای ضدسرطان مناسب و جدیدی تمرکز دارد که سلول‌های سرطانی را با روش‌های کاملا جدید بکشند. کاتالیزورهای شیمیایی، به ویژه آن‌ها که خواص ایمنی‌زایی دارند، ممکن است در این زمینه پیشرفت داشته باشند.
نتایج آزمایش‌های این تیم در مجله‌ی Nature Chemistry منتشر شده است.
راه جدیدی برای کشف
آخرین ماده‌ی شیمیایی مورد استفاده در آزمایشگاه، JPC11 است که یک ترکیب ارگانو اسمیوم می‌باشد. این ماده یک‌بار مصرف نیست و می‌تواند چندین بار برای مبارزه با سرطان مورد استفاده قرار گیرد.
JPC11 در بدن با دوز غیرسمی سدیم فرمات فعال می‌شود. سدیم فرمات ترکیبی طبیعی است که در مورچه‌ها و گیاه گزنه یافت می‌شود.
JPC11 با مداخله در فرآیندهای متابولیک حیاتی، سلول‌های سرطانی را تخریب می‌کند. سلول‌های سرطانی برای تقسیم سریع به انرژی نیاز دارند و این انرژی را از پیرووات استخراج می‌کنند. JPC11 پیرووات را به یک لاکتات غیرطبیعی تبدیل می‌کند و سلول‌های سرطانی نمی‌توانند از آن استفاده کنند؛ به این ترتیب به طور موثری باعث کشتن سلول‌های سرطانی می‌شود.
از آن جایی که JPC11 به صورت سینگل دوز (دوز آن یک مقدار ثابت و مشخص است و برای کودکان و بزرگسالان فرقی ندارد) می‌تواند بارها و بارها با سرطان مبارزه کند، امید است که این تکنولوژی منجر به درمانی شود که دوز کلی آن کمتر است و در نتیجه عوارض جانبی کم‌تری به همراه دارد.
علاوه بر درمان سنتی، مزیت دیگر JPC11 این است که به طور اختصاصی بر سلول‌های سرطانی اثر می‌گذارد و باعث می‌شود بافت‌های سالم نسبتا دست‌نخورده باقی بمانند.
دکتر James Coverdale از دپارتمان شیمی دانشگاه Warwick می‌گوید:
این کشفیات یک گام مهم در مبارزه با سرطان است. دست‌کاری و استفاده از شیمی پایدار در یک زمینه بیولوژیکی، یک استراتژی بسیار اختصاصی را برای کشتن سلول‌های سرطانی فراهم می‌کند. ما دریافته‌ایم که کاتالیزور شیمیایی JPC11 یک مکانیزم عمل منحصر به فرد دارد و ما امیدواریم این یافته‌ها منجر به درمان‌هایی اختصاصی‌تر، موثرتر و ایمن‌تر در آینده شود.
اهمیت دست‌وار بودن (آینه‌ای بودن) مولکول
JPC11 از طریق مداخله در تقارن مولکولی باعث کشتن سلول‌های سرطانی می‌شود. در صورت از بین رفتن تقارن مولکولی، بحث کایرالیته (دست‌وار بودن) مطرح می‌شود.
دو مولکول شیمیایی می‌توانند شکل‌های یکسان و اتم‌های یکسان داشته باشند ولی تصویر آینه‌ای هم باشند؛ در نتیجه در موقعیت‌های شیمیایی مختلف، پاسخ‌های متفاوتی می‌دهند.
نمونه‌ای از یک مولکول دست‌وار در یک آمینواسید عمومی
تعدادی از ترکیبات بیولوژیکی مثل آنزیم‌ها، پروتئین‌ها و DNA دست‌وار هستند و فقط ایزومر فضایی صحیح در موقعیتی مشخص عملکرد صحیح دارد. همان‌طور که یک دستکش دست راست در دست چپ قرار نمی‌گیرد، دست‌وار بودن مولکول ویژگی‌های آن را تغییر می‌دهد.
هنگامی که سدیم فرمات، ترکیب موجود در گزنه، با JPC11 برهم‌کنش می‌دهد، مولکولی با یک ایزومر فضایی خاص ایجاد می‌کند و در نتیجه روند رشد سلول‌های سرطانی تغییر می‌کند.
دکتر James Coverdale می‌گوید:
دست‌وار بودن مولکول در بدن بسیار حیاتی و مهم است. دست‌های ما تقریبا یکسان و شبیه به هم هستند؛ ولی تصویر آینه‌ای یکدیگرند.
او در ادامه می‌گوید:
همین امر (دست‌وار بودن) می‌تواند برای مولکول‌ها صدق کند. در برخی موارد، ایزومر فضایی نادرست می‌تواند پیامدهای بیولوژیکی عمیقی را به دنبال داشته باشد. ما معتقدیم دست‌کاری در کایرالیته‌ی مولکول‌ها در سلول‌ها می‌تواند روشی جدید برای مبارزه با بیماری‌ها فراهم کند.
همانند هر داروی تجربی، قبل از اینکه بتوان آن را در بیماران مورد استفاده قرار داد، باید کارها و آزمایش‌های زیادی صورت گیرد. پروفسور Peter Sadler اطمینان دارد که تیم دانشگاه Warwick به خوبی می‌تواند در این زمینه به جلو حرکت کند.
او یادداشت می‌کند:
برای رسیدن از آزمایشگاه به بالین زمان لازم است؛ ولی ما خوشبختیم که یک تیم با استعداد، مشتاق و بین‌المللی با کارمندانمان در مرکز تحقیقات سرطان Warwick در کنار مرزهای علوم شیمی، سلول، سیستم‌های بیولوژی و سرطان‌درمانی داریم که مصمم به موفقیت هستند.
هرگونه پیشرفتی در زمینه‌ی انکولوژی (سرطان‌شناسی) منجر به ایجاد انگیزه در کل جامعه‌ی پزشکی می‌شود. این تیم پژوهشی امیدوار است با دست‌کاری در کایرالیته‌ی مولکول، روشی کاملا جدید برای مبارزه با بیماری‌ها ایجاد شود.
