دید کلی
نفروپاتی غشایی زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی کوچک کلیه (گلومرول‌ها) که در پاک کردن مواد زاید از خون نقش دارند، تخریب شده و کلفت‌تر می‌شوند. در نتیجه، پروتئین از این رگ‌های خونی آسیب دیده به ادرار تراوش می‌یابد (هماچوری). در بسیاری از افراد از دست دادن پروتئین باعث بروز علائم و نشانه‌هایی می‌شود که به آن سندروم نفروتیک گفته می‌شود.
در موارد خفیف‌تر، نفروپاتی غشایی می‌تواند خود به خودی بدون درمان بهبود یابد. با افزایش تراوش پروتئین، احتمال آسیب بلند مدت کلیه بالا می‌رود. در بسیاری از افراد در نهایت بیماری باعث نارسایی کلیه می‌شود. درمان قطعی برای نفروپاتی غشایی وجود ندارد؛ ولی درمان‌های موفقیت آمیزی می‌توانند به بهبودی از هماچوری و بهبودی بلند مدت کمک کنند.
نشانه‌ها
نفروپاتی غشایی به صورت تدریجی گسترش می‌یابد؛ در نتیجه ممکن است فرد متوجه آن نشود. با از دست دادن پروتئین خون، تورم در پاها و قوزک پا و افزایش وزن به علت تجمع مایعات اتفاق می‌افتد. بسیاری از افراد از همان ابتدای بیماری دارای تورم‌‌های متعددی هستند؛ ولی عده‌ای ممکن است تا رسیدن وضعیت کلیه به مراحل پیشرفته، هیچ نشانه‌ی مشخصی نداشته باشند.
نشانه‌ها و علائم نفروپاتی غشایی شامل موارد زیر است:
- تورم در پاها و قوزک پا
- اضافه وزن
- خستگی
- اشتهای کم
- ادراری که به شکل کف آلود دیده می‌شود
- کلسترول بالا
- پروتئین بالا در ادرار (پروتئینوری)
- کاهش پروتئین در خون؛ بخصوص آلبومین
چه موقع به پزشک مراجعه کرد
اگر دارای موارد زیر هستید به پزشک مراجعه کنید:
- وجود خون در ادرار
- تورم در پا ها و قوزک پا که بهبودی نمی‌یابد.
- افزایش فشار خون
- احساس درد ناگهانی بین قسمت بالایی شکم و قسمت میانی پشت
- تنگی ناگهانی نفس که می‌تواند ناشی از وجود لخته باشد.
علت‌ها
معمولا نفروپاتی غشایی می‌تواند ناشی فعالیت‌های خود ایمنی باشد. سیستم ایمنی بدن بافت سالم را به عنوان عامل خارجی شناسایی کرده و به کمک موادی به نام اتوآنتی بادی (آنتی بادی‌های خودی) آن را مورد حمله قرار می‌دهد. اتو آنتی بادی‌ها پروتئین‌های خاص موجود در سیستم فیلترینگ کلیه (گلومرول‌ها) را مورد هدف قرار می‌دهند. در این حالت به آن نفروپاتی غشایی اولیه گفته می‌شود.
بعضی مواقع نفروپاتی غشایی می‌تواند ناشی از علت‌های دیگری باشد. در این حالت به آن نفروپاتی غشایی ثانویه گفته می‌شود. علت‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بیماری‌های خود ایمنی؛ مانند لوپوس اریتماتوس
- عفونت با ویروس هپاتیت B، C و یا سیفلیس
- دارو‌های مخصوص؛ مانند نمک‌های طلا و دارو‌های غیر استروئیدی ضد التهابی
- تومور‌های سرطانی و سرطان خون
- نفروپاتی غشایی می‌تواند همراه بیماری‌های دیگر کلیوی؛ مانند نفروپاتی دیابتی و گلومرولونفریت به سرعت پیش رونده (هلالی شکل) نیز دیده شود.
عوامل خطر‌زا
عواملی که می‌توانند احتمال نفروپاتی غشایی را بالا ببرند، شامل موارد زیر است:
- داشتن بیماری که باعث آسیب کلیه‌ها شده است. بیماری‌های خاصی؛ مانند لوپوس و سایر بیماری‌های خود ایمنی می‌توانند احتمال نفروپاتی غشایی را بالا ببرند.
- مصرف دارو‌های خاص. دارو‌هایی مانند ضد التهاب‌های غیر استروئیدی و نمک‌های طلا می‌توانند باعث نفروپاتی غشایی شوند.
- مواجهه با بعضی از عفونت‌ها. عفونت‌هایی که می‌توانند باعث افزایش خطر نفروپاتی غشایی شوند، شامل هپاتیت B، هپاتیت C و سیفلیس است.
- زمینه‌ی ژنتیکی. فاکتورهای خاص ژنتیکی احتمال نفروپاتی غشایی را بالا می‌برند.
عوارض
عوارض مرتبط با نفروپاتی غشایی شامل موارد زیر است:
- کلسترول بالا. سطح کلسترول و تریگلیسرید در افراد مبتلا به نفروپاتی غشایی معمولا بالا است که این خطر بیماری‌های قلبی را بالا می‌برد.
- لخته‌های خونی. پروتئینوری باعث می‌شود، پروتئین‌هایی که از لخته شدن خون و ورود به ادرار جلوگیری می‌کنند، کاهش یابند. این شما را مستعد داشتن لخته‌ی خونی در ورید‌های عمقی و یا حرکت لخته به ریه‌ها می‌کنند.
- فشار خون بالا. جمع شدن مواد زاید در خون (اورمی) و تجمع نمک‌ها می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود.
- عفونت‌ها. وقتی پروتئینوری باعث از دست دادن پروتئین‌های مربوط به سیستم ایمنی (آنتی بادی‌ها) می‌شود، فرد مستعد انواع عفونت‌ها می‌شود.
- سندرم نفروتیک سطح بالای پروتئین در ادرار، کاهش سطح پروتئین در خون، سطح بالای کلسترول خون، تورم پلک، پاها و شکم در این سندروم اتفاق می‌افتد.
- نارسایی حاد کلیوی. در موارد آسیب شدید به واحد فیلتر در کلیه یا گلومرول‌ها، مواد زاید به سرعت در خون جمع می‌شوند. ممکن است برای پاک سازی مواد زاید و مایعات اضافی از خون به دیالیز اورژانسی نیاز باشد.
- بیماری مزمن کلیه. ممکن است کلیه به تدریج عملکرد خود را از دست دهد تا جایی که به دیالیز یا ۱یوند کلیه نیاز باشد.
تشخیص
نفروپاتی غشایی ممکن است هیچ علائم و نشانه‌ای نداشته باشد. معمولا زمانی تشخیص داده می‌شود که در تست روتین ادرار که به اهداف دیگری انجام شده است، سطح بالای پروتئین دیده شود. (پروتئینوری)
اگر علائم وجود پروتئین در ادرار دیده شود، پزشک در مورد سابقه‌ی بیماری پرسش می‌کند و معاینه‌ی کامل انجام می‌دهد. فشار خون نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.
خون، ادرار و عکس برداری‌ها می‌توانند نحوه‌ی عملکرد کلیه‌ها را نشان دهند و در تشخیص نفروپاتی غشایی کمک کنند. این روش‌ها حتی در شناسایی سایر علت‌های مربوطه می‌توانند موثر واقع شوند.
تست‌هایی که انجام می‌شوند شام موارد زیر است:
- تست ادرار(سنجش ادرار). معمولا نمونه‌ی ادراری برای بررسی وجود خون در ادرار، از طرف پزشک در خواست می‌شود.
- تست‌های مربوط به خون. تست خون می‌تواند در شناسایی سطح بالای کلسترول، سطح بالای تریگلیسرید، قند خون بالا و سایر فاکتور‌هایی که به کلیه‌ها اثر می‌گذارند، کمک کند. تست کراتینین می‌تواند به بررسی نحوه‌ی عملکرد کلیه کمک کند. سایر تست‌های خونی به منظور بررسی بیماری‌های خود ایمنی یا عفونت‌های ویروسی؛ مانند هپاتیت B و C که باعث آسیب کلیه‌ها می‌شود، انجام می‌شود.
- بررسی میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR). تست GFR نحوه‌ی عملکرد کلیه را نشان می‌دهد و به پزشک درتعیین سطح بیماری کلیوی کمک می‌کند.
- بررسی آنتی بادی‌های ضد هسته‌ای (ANA). در این تست به دنبال آنتی بادی‌های آنتی نوکلئار می‌گردند. این آنتی بادی‌ها بافت‌های خودی را مورد حمله قرار می‌دهند. سطح بالای این آنتی بادی نشاندهنده‌ی بیماری خود ایمنی است.
- اولتراسوند کلیه یا توموگرافی کامپیوتری (CT). این تصاویر به پزشک در بررسی ساختار کلیه و مجاری ادراری کمک می‌کنند.
- بیوپسی از کلیه. پزشک بخش کوچکی از کلیه را به منظور بررسی میکروسکوپی خارج می‌کند. این نمونه برداری برای تایید تشخیص الزامی است. بیوپسی می‌تواند در شناسایی نوع بیماری کلیوی، میزان آسیب کلیوی و در شناسایی بهترین درمان به پزشک کمک کند.
- تست آنتی بادی ضد PLA2R. این تست‌های جدید خونی به دنبال محصولات سیستم ایمنی مرتبط با نفروپاتی غشایی می‌گردد. زمانی بیوپسی قابل انجام نیست، برای تایید تشخیص از این تست استفاده می‌شود. سطح بالای این آنتی بادی‌ها نشاندهنده‌ی بیماری است. آن‌ها با خطر بالای اختلال عملکرد کلیه مرتبط هستند.
درمان
درمان نفروپاتی غشایی، بر روی شناسایی علت بیماری و رهایی از علائم بیماری متمرکز است. درمان ویژه‌ای برای آن وجود ندارد.
با این حال، بعد از پنج سال بدون کمک درمان، علائم در سه نفر از هر ده نفر مبتلا به نفروپاتی غشایی، بهبودی می‌یابند. ۲۵ تا ۴۰ درصد بهبودی نسبی می‌یابند.
در مواقعی که نفروپاتی غشایی در اثر مصرف دارو یا سایر بیماری‌ها ایجاد می‌شود، قطع مصرف دارو و کنترل دیگر بیماری‌ها می‌تواند به بهبودی وضعیت کمک کند.
