ویتامین B12 یک ماده مغذی ضروری است که باعث حفظ عملکرد مناسب بدن می‌شود. علائم کمبود ویتامین B12 عبارت است از خستگی، احساس ناخوشی و مشکلات عصبی.
بدن انسان قادر به ساخت ویتامین B12 نیست، بنابراین افراد باید این مواد مغذی را از طریق رژیم غذایی خود دریافت کنند. این ویتامین برای ساخت DNA و گلبول‌های قرمز بسیار حیاتی است و به پشتیبانی از سیستم عصبی کمک می‌کند.
ویتامین B12 نقش مهمی در ساخت سلول‌های خونی دارد. بسیاری از علائم کمبود ویتامین B12 به علت نبود سلول‌های سالم خونی ایجاد می‌شود. بدن به تعداد قابل توجهی از این سلول‌ها نیاز دارد تا اکسیژن را از محیط اطراف دریافت کند و وضعیت سلامتی اندام‌های داخلی بدن را حفظ کند.
کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به مشکلات جسمی و روحی روانی شود. در این مقاله، ما ۱۱ نشانه کمبود ویتامین B12 را بررسی و علت وقوع این مشکلات را توضیح خواهیم داد.
در مورد کمبود ویتامین B12 چه چیزی باید بدانیم؟
کمبود ویتامین B12 ممکن است ۱.۵ تا ۱۵.۰ درصد افراد را تحت تاثیر قرار دهد.
این کمبود می‌تواند طیف وسیعی از نشانه‌هایی را که بر سلامت روحی و جسمی فرد اثر می‌گذارد، ایجاد کند.
بدن انسان قادر به ذخیره ویتامین B12 نیست، بنابراین مصرف منظم غذاهای حاوی این ویتامین حائز اهمیت است. بزرگسالان روزانه حدودا به ۲.۴ میکروگرم ویتامین B12 نیاز دارند.
این ویتامین محلول در آب بوده و در غذاهای حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ، تخم مرغ، لبنیات و ماهی موجود است.
اگر فردی از غذاهای حیوانی تغذیه نکند، باید سبزیجات و منابع گیاهی ویتامین B12 را به رژیم غذایی خود اضافه کند. این مواد شامل غلات غنی شده، شیرهای گیاهی، نان و مخمر تغذیه‌ای هستند.
از آن جایی که کمبود ویتامین B12 علائم مشترک بسیاری با سایر کمبود‌های تغذیه‌ای و مشکلات سلامتی دارد، ممکن است افراد متوجه این کمبود نشده و مشکل تشخیص داده نشود.
آگاهی از تمام علائم می‌تواند به افراد در تشخیص این کمبود و جست و جو برای راه‌های درمانی کمک کند.
در ادامه، به بررسی علائم کمبود ویتامین B12 و علل آن می‌پردازیم.
۱- مورمور شدن دست و پا
کمبود ویتامین B12 ممكن است باعث شود که در دست و پا مور مور شدن را حس کنیم. این علامت به دلیل نقش مهم ویتامین در سیستم عصبی بروز می‌یابد و نبود آن می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در هدایت عصبی یا آسیب عصبی شود.
در سیستم عصبی، ویتامین B12 به تولید ماده‌ای به نام میلین کمک می‌کند. میلین یک پوشش محافظتی است که عصب‌ها را می‌پوشاند و به آن‌ها در انتقال محرک‌ها کمک می‌کن.
در افرادی که کمبود ویتامین ۱۲B دارند ممکن است بررای پوشش اعصاب میلین به مقدار کافی تولید نشود. بدون این پوشش، اعصاب می‌توانند آسیب ببینند.
این مشکلات در اعصاب دست و پا، که اعصاب محیطی نامیده می‌شوند، رایج‌تر هستند. آسیب اعصاب محیطی ممکن است منجر به حس گزگز شدن در این قسمت از بدن شود.
۲- مشکل در راه رفتن
با گذشت زمان، آسیب عصبی محیطی ناشی از کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به مشکلات حرکتی شود.
بی‌حسی در پاها و اندام تحتانی ممکن است راه رفتن بدون پشتیبانی یا یاری دیگران را دشوار کند. همچنین این افراد ممکن است ضعف عضلانی و کاهش در رفلکس‌ها را تجربه کنند.
۳- رنگ پریدگی پوست
پوست رنگ پریده یا زرد، که زردی نامیده می‌شود، ممکن است نشانه‌ای از کمبود ویتامین B12 باشد.
زردی هنگامی ایجاد می‌شود که بدن یک فرد قادر به تولید گلبول‌های قرمز به مقدار کافی نیست. گلبول‌های قرمز در حال گردش خون در زیر پوست، باعث ظاهر شدن رنگ طبیعی پوست می‌شود. بدون وجود تعداد کافی از این سلول‌ها، پوست ممکن است کم رنگ باشد.
ویتامین B12 نقش مهمی در تولید گلبول‌های قرمز دارد. کمبود ویتامین B12 می‌تواند سبب کمبود گلبول قرمز یا کم خونی مگالوبلاستیک شود که خود با زردی مرتبط است.
این نوع کم خونی همچنین می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را تضعیف کند، که پس از آن بدن سریع‌تر این سلول‌ها را تجزیه می‌کند. وقتی کبد گلبول‌های قرمز را تجزیه می‌کند، بیلی روبین آزاد می‌شود. بیلی روبین ماده‌ای قهوه ای است که رنگ پوست را متمایل به زرد می‌کند که مشخصه زردی است.
۴- خستگی
کم خونی مگالوبلاستیک به علت کمبود ویتامین B12 ممکن است منجر به احساس خستگی در فرد شود. بدون وجود تعداد کافی گلبول‌های قرمز برای حمل اکسیژن در سراسر بدن، فرد احساس خستگی می‌کند.
۵- افزایش ضربان قلب
افزایش سرعت ضربان قلب ممکن است نشانه کمبود ویتامین B12 باشد. قلب ممکن است برای جبران کاهش تعداد گلبول‌های قرمز در بدن سریع‌تر تلمبه بزند.
کم خونی به قلب فشار می‌آورد تا حجم بیشتری از خون را در سراسر بدن به جریان درآورد و این کار را سریع‌تر انجام دهد. این پاسخ، روشی است که بدن به وسیله آن اطمینان حاصل می‌کند که اکسیژن کافی از طریق گردش خون به تمام سیستم‌های بدن و به تمامی اعضای بدن منتقل می‌شود.
۶- تنگی نفس
کم خونی که ناشی از کمبود ویتامین B12 می‌باشد باعث می‌شود فرد کمی احساس تنگی نفس داشته باشد. ممکن است این مشکل با کمبود گلبول قرمز و ضربان سریع قلب مرتبط باشد.
هر کسی که تنگی نفس را تجربه، باید سریعا به پزشک مراجعه کند.
۷- درد دهان
ویتامین B12 بر سلامت دهان تاثیر می‌گذارد. در نتیجه کمبود ویتامین B12 ممکن است باعث مشکلات دهانی زیر شود:
- گلوسیت یا التهاب زبان، که موجب تورم، نرمی و قرمزی زبان می‌شود.
- زخم‌های دهان
- احساس سوزش در دهان
این علائم به دلیل کمبود ویتامین B12 که خود باعث کاهش تولید گلبول قرمز می‌شود، ایجاد می‌شود در نتیجه اکسیژن کمتری به زبان می‌رسد.
۸- مشکلات در تفکر یا واکنش نشان دادن
کمبود ویتامین B12 ممكن است باعث مشکل در تفکر شود كه پزشکان به عنوان اختلال شناختی از آن یاد می‌کنند. این عارضه شامل مشکل در تفکر و استدلال و یا واکنش نشان دادن و از دست دادن حافظه می‌شود.
یک مطالعه حتی ارتباط سطح پایین ویتامین B12 را با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، دمانس عروقی و بیماری پارکینسون مرتبط می‌داند.
کاهش میزان اکسیژن رسیده به مغز ممکن است علت مشکلات تفکری و واکنش نشان دادن باشد.
۹- تحریک پذیری
کمبود ویتامین B12 ممکن است بر روی خلق و خوی فرد تاثیر بگذارد و موجب تحریک پذیری یا افسردگی شود.
در خصوص ارتباط بین ویتامین B12 و سلامت روانی به تحقیقات بیشتری نیاز است. یکی از فرضیه‌ها این است که ویتامین B12 به شکستن یک ماده شیمیایی در مغز به نام هموسیستئین کمک می‌کند. مقادیر بالای هموسيستئين در مغز ممکن است سبب بروز مشکلات سلامت روان در فرد شود.
۱۰- تهوع، استفراغ و اسهال
کمبود ویتامین B12 می‌تواند دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد. کمبود گلبول‌های قرمز به این معنی است که اکسیژن به اندازه کافی به روده نمی‌رسد. اکسیژن ناکافی در این قسمت ممکن است منجر شود فرد هم احساس ناخوشی کند و هم بیمار شود. همچنین بروز اسهال نیز محتمل است.
۱۱- کاهش اشتها و کاهش وزن
در نتیجه مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع، افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12 ممکن است اشتهای خود را از دست بدهند. کاهش اشتها در دراز مدت می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.
دلایل
حتی اگر یک فرد به اندازه کافی ویتامین B12 از طریق رژیم غذایی خود به دست بیاورد، برخی از مشکلات بهداشتی زمینه‌ای ممکن است جذب ویتامین B12را در روده تحت تاثیر قرار دهد.
این مشکلات شامل:
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- گاستریت آتروفیک
- آنمی پرنیشیوز
عوامل زیر باعث می‌شود که فرد به احتمال زیاد با کمبود ویتامین B12مواجه شود:
- بالا رفتن سن، زیرا فرد هر چه پیرتر می‌شود توانایی بدن وی نیز در جذب ویتامین کاهش می‌یابد.
- خوردن سبزیجات یا رژیم گیاه خواری
- مصرف داروهای ضد اسید به مدت طولانی
- جراحی برای کاهش وزن یا سایر عمل جراحی معده که می‌تواند برنحوه جذب ویتامین B12 از دستگاه گوارش اثر بگذارد.
درمان و پیشگیری
اکثر مردم می‌توانند مقدار کافی ویتامین B12 را از منابع غذایی دریافت کنند. برای کسانی که نمی‌توانند، پزشک ممکن است مکمل‌های B12 را تجویز یا توصیه کند. افراد همچنین می‌توانند مکمل‌های B12 را از فروشگاه‌های دارویی تهیه کنند یا از بین برند‌های مختلف به صورت آنلاین انتخاب کنند.
اکثر مولتی ویتامین‌ها حاوی ویتامین B12 هستند. افراد می‌توانند مکمل‌های B12 را به صورت قرص‌های خوراکی، قرص‌های زیرزبانی که زیر زبان حل می‌شوند و یا به طریقه تزریق دریافت کنند. پزشک می‌تواند در مورد دوز مناسب این ویتامین فرد راهنمایی کند.
افرادی که مشکل در جذب ویتامین B12 دارند ممکن است برای درمان کمبود به تزریق نیاز داشته باشند.
یک پزشک می‌تواند بهترین روش برای جلوگیری از کمبود ویتامین B12 را به افراد بسته به گزینه‌های انتخابی رژیم غذایی و سلامت آن‌ها توصیه کند.
چشم انداز
بدن انسان برای انجام طیف وسیعی عملکرد‌های خود که ساخت گلبول‌های قرمز را نیز شامل می‌شود، به ویتامین B12 نیاز دارد. کمبود ویتامین B12 علایم جسمی و روانی را به همراه دارد، از جمله مشکلات عصبی، خستگی و مشکل در تفکر.
بیشتر علائم کمبود ویتامین B12 ناشی از کمبود گلبول قرمز است، به این معنی که بدن اکسیژن کافی به دست نمی‌آورد. تامین اکسیژن بدن برای بسیاری از جنبه‌های سلامتی فرد بسیار مهم است.
همانند سایر مواد مغذی، برای بیشتر افراد بهترین راه برای دریافت ویتامین B12 رژیم غذایی است. اگر فرد نتواند از رژیم معمولی خود به اندازه کافی ویتامین دریافت کند، غذاهای غنی شده و سایر مکمل‌های غذایی ممکن است کمک ککنده باشند.
در اغلب موارد، پزشکان می‌توانند کمبود ویتامین B12 را درمان کنند. با این حال، افرادی که طولانی مدت کمبود ویتامین را تجربه کرده‌اند ممکن است اثرات طولانی مدت مانند آسیب عصبی داشته باشند.
تشخیص زود هنگام نشانه‌های کمبود ویتامین B12 و درمان مناسب می‌تواند چشم انداز فرد را بهبود بخشد.
