سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در میان زنان است و درمان آن به چهار گروه کلی جراحی، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و هورمون‌تراپی تقسیم می‌شود.
جراحی
برداشتن توده یا پستان یکی از معمول‌ترین روش‌های درمانی سرطان پستان است. نوع جراحی بستگی به مرحله‌ی سرطان، اندازه‌ی تومور، اندازه‌ی پستان و تمایل و احساسات شما نسبت به گزینه‌های پیش رو مثل برداشتن کل پستان دارد.
جراحی حفظ پستان (BCS)/لامپکتومی
- جراح تنها سرطان پستان و کمی از بافت اطراف آن را برخواهد داشت.
- پستان باقی می‌ماند و اسکار جراحی و کمی تغییرات در اندازه و شکل آن قابل مشاهده خواهد بود.
- روز بعد ترخیص خواهید شد.
- در صورت تشحیص سلولهای سرطانی در اطراف ناحیه جراحی شده، جراحی دوم در انتظار خواهد بود. این حالت در ۱۰ الی ۱۵ درصد از بیماران مشاهده می‌شود.
- برای از میان بردن تمام سلولهای سرطانی باقی‌مانده، به مدت ۴ الی ۶ هفته (طی ۵ روز کاری) رادیوتراپی خواهید شد.
بیوپسی غده لنفاوی نگهبان (SLNB)
- در صورتی که سرطان پستان در مراحل اولیه باشد، غدد لنفاوی زیر بغل سرطانی نشده‌اند و نیازی به SLNB نیست.
- تعدادی از این غدد لنفاوی (غده‌ی لنفاوی نگهبان SLN) در زیر بغل قرار دارند که لنف ناحیه پستان توسط عروق لنفاوی به آن‌ها می‌ریزد؛ این غدد در طول جراحی برداشته شده و به کمک میکروسکوپ آزمایش می‌شوند.
- این جراحی تحت بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود و احتمال سرطانی شدن SLN بررسی خواهد شد.
- برای تشخیص SLN، پیش از جراحی، رنگ آبی یا ماده رادیواکتیو اطراف ناحیه‌ی سرطانی یا نوک پستان تزریق خواهد شد. رنگ آبی در طول جراحی و ماده‌ی رادیواکتیو پیش از جراحی در دپارتمان طب هسته‌ای تزریق می‌شود.
- در صورت تشخیص سرطان در SLN، غدد لنفاوی زیر بغل برداشته می‌شوند؛ اما اگر SLN سرطانی نشده باشند نیازی به جراحی بعدی نیست.
- نتایج بافت‌شناسی نهایی ۱ هفته پس از جراحی مشخص خواهند شد.
- در ۲ تا ۳ درصد از موارد نتایج نهایی بافت‌شناسی با نتایج اولیه‌ی بررسی میکروسکوپی SLN متفاوت است و جراحی دوم لازم خواهد بود.
- در صورتی که رنگ یا ماده‌ی رادیواکتیو نتواند SLN را تشخیص دهد، پزشک باید پاک‌سازی زیربغل را انجام دهد.
پاک‌سازی آگزیلای (زیربغل)
- شامل برداشتن تمامی غدد لنفاوی زیربغل است.
- این در حالتی است که سلولهای سرطانی در غدد لنفاوی یافت شوند.
- عوارض جانبی: ۱-سفتی شانه ۲-تورم بازو (۱۵ الی ۲۰ درصد) ۳-بی‌حسی قسمت داخلی بازو
مقاله‌ی مرتبط: آیا استرس موجب گسترش سرطان پستان می‌شود؟
جراحی انکوپلاستیک حفظ پستان
جراحی ماموپلاستی حفظ پستان (BCS)
تمام نکات لازم در این ارتباط در صفحات قبل اشاره شد. در این حالت، پس از برداشتن بافت سرطانی، شکل پستان بازسازی خواهد شد. این جراحی بدشکلی پستان را کاهش داده و نمای نهایی پستان را پس از برداشتن بافت سرطانی بهتر خواهد بود. اما اگر سرطان بخش زیادی از پستان را درگیر کرده باشد، حجم نهایی پستان کوچک‌تر خواهد بود. جهت حفظ شکل قرینه در هر دو پستان، پستان دیگر نیز همان روز یا بعدتر جراحی می‌شود. برای آگاهی از جرئیات بیشتر با جراح خود صحبت کنید.
بازسازی پستان (جایگزینی حجم) با استفاده از بافت بدن
در این جراحی، فضای خالی ایجاد شده به کمک بافت چربی اطراف پستان جایگزین خواهد شد؛ در این حالت شکل بافت بازسازی شده و بدشکلی پستان کمتر می‌شود. برای آگاهی از جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.
برداشتن پستان (ماستکتومی)
در این حالت طی جراحی کل پستان برداشته می‌شود و در نهایت پس از جراحی قفسه‌ی سینه مسطح و اسکار آن دیده خواهد شد. طی عمل یک لوله در ناحیه جراحی شده قرار می‌دهند تا خون و مایعات تجمع‌یافته در آن ناحیه را به درون ظرفی تخلیه کند؛ در صورتی که پس از ۱ الی ۲ هفته، ترشحات کمتر از ۳۰ میلی‌لیتر در ۲۴ ساعت باشد لوله برداشته می‌شود و در طول این مدت چگونگی مراقبت به شما آموزش داده می‌شود.
ماستکتومی به همراه بازسازی پستان
- آنی. در همان طی جراحی ماستکتومی، جراح تصمیم به بازسازی می‌گیرد
- حفظ پوست پستان: بخش زیادی از پوست پستان حفظ می‌شود.
- حفظ نوک پستان: در صورتی که در بافت زیر نوک پستان سلول سرطانی یافت نشود، نوک پستان حفظ می‌شود. اما اگر پس از عمل، در نتایج نهایی بافت‌شناسی در نوک پستان سلولهای سرطانی مشاهده شود توصیه خواهد شد تا طی یک جراحی ساده این جزء نیز برداشته شود.
- تأخیری. بازسازی پستان در مراحل نهایی جدا از روند اولیه‌ی جراحی انجام می‌شود.
مراقبت‌های پس از جراحی
جراحی گسترده – ماستکتومی به همراه پاک‌سازی آگزیلاری
در صورت انجام جراحی گسترده‌ی ماستکتومی به همراه برداشتن غدد لنفاوی زیربغل، مدت زمان بستری پس از جراحی معمولا ۱ الی ۲ روز است. بنابراین بسیار مهم است تا چگونگی مراقبت از خود در خانه را بیاموزید.
شیمی‌درمانی
در این روش از داروهای ضد سرطان برای نابودی سلولهای سرطانی استفاده می‌شود. این داروها از رشد و تکثیر سلولهای سرطانی جلوگیری می‌کنند و می‌توانند به صورت خوراکی یا تزریقی (از طریق جریان خون وارد بدن می‌شود.) استفاده شوند. با توجه به مرحله‌ی سرطان به تنهایی یا برای افزایش تأثیرگذاری توام با جراحی یا رادیوتراپی استفاده می‌شوند.
شیمی‌درمانی به صورت چرخه‌ای است. هر چرخه شامل یک دوره‌ی درمانی و در ادامه یک دوره‌ی استراحت یا بازتوانی خواهد بود. از آن جایی که داروهای شیمی‌درمانی بر روی سلولهای سالم بدن نیز تأثیرگذار هستند در طول دوره‌ی استراحت بدن پیش از شروع چرخه‌ی درمان به ترمیم بدن خواهد پرداخت.
عوارض جانبی
- ریزش مو
- تهوع و استفراغ
- از دست دادن اشتها
- زخم دهانی
- عفونت
با این حال تمام این‌ها موقتی هستند و راه‌های مختلفی برای جلوگیری یا کاهش آن‌ها وجود دارد.
رادیوتراپی
برای کشتن سلولهای سرطانی یا جلوگیری از رشد آن‌ها، از امواج با انرژی بالا استفاده می‌شود. با وجود این‌که رادیوتراپی علاوه بر سلولهای سرطانی، سلولهای طبیعی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما هدف از این درمان تنها سلولهای سرطانی بوده و تلاش بر این است که حداکثر تعداد سلولهای سالم حفظ شود. رادیوتراپی برای پستان سرطانی پس از عمل لامپکتومی تجویز می‌شود. در برخی شرایط، پس از ماستکتومی کل قفسه‌ی سینه رادیوتراپی می‌شود. این درمان به مدت ۵ الی ۶ هفته در طول ۵ روز در هفته به طول می‌انجامد.
عوارض جانبی
رادیوتراپی در برخی از افراد عوارض جانبی را موجب می‌شود. یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی قرمزی و خشکی پوست است و رنگ آن تیره‌تر شده و ضخامتش افزایش می‌یابد. پستان متورم می‌شود و حساسیت آن افزایش یا کاهش می‌یابد. معمولا این عوارض همزمان با هم پس از اتمام دوره‌ی درمان بروز می‌یابند.
مقاله‌ی مرتبط: علائم عود سرطان پستان چیست؟
هورمون‌تراپی
رشد برخی از سرطان‌های پستان وابسته به هورمون‌ها است. بیمارانی که دارای هر دو رسپتور استروژن (ER) و پروژسترون (PR) هستند، بهتر از بقیه به هورمون‌تراپی پاسخ خواهند داد. هدف هورمون‌تراپی استروژن است این هورمون برای رشد سرطان ضروری است. در برخی از زنان مبتلا به سطوح اولیه سرطان، درمان هورمونی به عنوان جلوگیری از عود سرطان می‌تواند استفاده شود. هورمون‌تراپی عوارض جانبی مختلفی دارد و بستگی به بیمار و داروی مصرفی خواهد داشت.
تاموکسیفن یکی از معمول‌ترین داروهای مصرفی در این نوع درمان است. این دارو مانع عملکرد استروژن در بدن می‌شود اما تولید این هومون هم‌چنان ادامه می‌یابد. تاموکسیفن باعث گر گرفتگی، نامنظم شدن قاعدگی و گاهی یائسگی می‌شود. عوارض جانبی شدید نادر هستند اما تاموکسیفن ممکن است باعث تشکیل لخته در وریدها به خصوص در پا شود و در تعداد کمی از زنان، موجب سرطان بافت پوششی رحم خواهد شد. هر گونه خون‌ریزی غیرطبیعی باید به پزشک اطلاع داده شود. به این منظور معمولا به متخصص زنان ارجاع داده خواهید شد.
مهارکننده‌های آروماتاز (AI) در زنان یائسه استفاده می‌شود. مهارکننده‌های آروماتاز با بلوک آنزیم سازنده‌ی استروژن به نام آروماتاز، عمل خواهند کرد. AIهای معمول مثل آناستروزول، لتروزول و اگزمستان (آروماسین) به خوبی تحمل می‌شوند و در سرطان‌های مراحل اولیه و پیشرفته استفاده می‌شوند. عوارض جانبی این دست از داروها شامل گرگرفتگی، تغییرات خلقی، تهوع، خشکی واژن، درد و سفتی مفاصل، خستگی، لتارژی و پوکی استخوان (در مقایسه با تاموکسیفن احتمال شکستگی بیشتر است) هستند.
