مرور کلی
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس بکتری می‌باشد که منجر به توبرکلوزیس ( سل ) در انسان می‌شود. توبرکلوزیس بیماری است که تاثیرات اولیه‌ی آن در ریه‌ها ظاهر می‌شود، هرچند می‌تواند قسمت‌های مختلف بدن را نیز درگیر بکند. این بیماری می‌تواند همانند آنفولانزا و سرماخوردگی از طریق ذرات هوای خارج شده از فرد مبتلا به سل گسترش یابد. زمانیکه فرد نفس می‌کشد این باکتری می‌تواند در ریه‌ها مستقر می‌شود و در این محل شروع به رشد می‌کند. اگر این فرد درمان نشود می‌تواند به قسمت‌های دیگر بدن مثل کلیه‌ها، ستون مهره و مغز گسترش یابد. این بیماری می‌تواند تهدید کننده‌ی حیات باشد.طبق مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها بیش از ۹۰۰۰ مورد جدید در سال ۲۰۱۷ در آمریکا گزارش شده‌است.
چه چیزی باعث بیماری می‌شود؟
طبق مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) میلیون‌ها نفر ناقل باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس هستند که یک‍چهارم جمعیت جهان حامل مایکوباکتریوم هستند اما همه‌ی آن‌ها دچار بیماری نمی‌شوند. درحقیقت ۵-۱۰% از این افراد ناقل در طول زندگی خود دچار بیماری فعال و مسری سل می‌شوند. این بیماری به طور نرمال معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که ریه توسط بیماری‌هایی نظیر بیماری مزمن انسدادی ریه ( COPD ) و سیستیک فیبروزیس یا در اثر مصرف سیگار دچار آسیب شده‌باشند.
زمانیکه سیستم ایمنی ضعیف می‌شود،افراد راحت‌تر بیماری را گسترش می‌دهند. به عنوان مثال افرادیکه سرطان دارند و تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند یا افراد مبتلا به HIV سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند. طبق گزارش‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها سل منجربه مرگ در افراد مبتلا به HIV می‌شود.
تفاوت مایکوباکتریوم توبرکلوزیس با مایکوباکتریوم آویوم پیچیده (MAC)
با این که این دو باکتری هردو باعث ایجاد بیماری در ریه می‌شود و اغلب علائم یکسانی دارند اما کاملا شبیه هم نیستند. مایکوباکتریوم توبرکلوزیس باعث بیماری سل می‌شود درحالیکه MAC ممکن است بعضی اوقات منجربه بیماری در ریه شود اما باعث ایجاد سل نمی‌شود. این باکتری جزء باکتری‌های NTM (nontuberculous mycobacteria) می‌باشد. مایکوباکتریوم توبرکلوزیس از طریق ذرات هوا پخش می‌شود درحالیکه MAC از جمله باکتری‌هایی می‌باشد که در خاک و هوا یافت می‌شود. شما ممکن است هنگامیکه آب می‌خورید یا با آب آلوده شستشو انجام می‌دهید یا هنگامیکه خاک را لمس می‌کنید یا غذایی می‌خورید که حاوی ذرات چسبیده‌ی آلوده به MAC باشد، به این باکتری آلوده شوید.
انتقال و علائم
شما ممکن است هنگامیکه تنفس می‌کنید باکتری را از فرد مبتلا به عفونت فعال سل دریافت کنید. علائم بیماری شامل:
- سرفه‌ی بد و طولانی مدت
- سرفه‌ی حاوی خلط خونی
- درد قفسه‌ی سینه
- تب
- خستگی
- تعریق شبانه
- کاهش وزن
فرد مي‌تواند با باکتری آلوده باشد اما هیچ علائمی نداشته باشد، در اینگونه موارد بیماری مسری نمی‌باشد به به این نوع عفونت، سل نهفته می‌گویند. طبق مطالعه‌ی انجام شده در سال ۲۰۱۶، ۹۸٪ از افراد مبتلا شده، بیماری را از طریق سرفه‌ی افراد آلوده‌ی فعال دریافت می‌کنند. این بیماری همچنین می‌تواند از طریق ذرات آلوده در هنگام عطسه و صحبت کردن منتقل شود. با این‌حال، انتقال بیماری به این سادگی‌ها هم نمی‌باشد. طبق گزارش CDC بیماری از طریق دست دادان، استفاده از لیوان مشترک، یا از طریق سرفه‌ی فرد دارای بیماری فعال منتقل نمی‌شود. معمولا بیماری از طریق تماس طولانی مدت مثل بودن در یک خانه یا بودن در یک ماشین بمدت طولانی با فرد مبتلا به بیماری فعال سل انتقال پیدا می‌کند.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟
درحالیکه بیماری سل در آمریکا در حال کم شدن می‌باشد با این حال مدت زیادی نیاز است تا بطور کامل ریشه‌کن شود. داشتن ایمنی ضعیف یا آسیب ریوی از عوامل خطری هستند که باعث گسترش سل می‌شوند. از عوامل خطر مواجهه‌ی اخیر با فرد مبتلا می‌باشد. طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، ۱۳ درصد از افراد مبتلا در آمریکا باعث سرایت بیماری شده‌اند. طبق گزارش CDC کسانیکه اخیرا با این موارد مواجهه داشته‌اند در معرض ابتلا هستند:
- تماس نزدیک با فرد آلوده
- فردی که با افراد دارای ریسک بالای ابتلا زندگی یا کار می‌کند ( افرادیکه در بیمارستان، مرکز نگهداری از بی‌خانمان‌ها یا در زندان‌‌ها کار می‌کنند.)
- فردی که از منطقه‌ی دارای شیوع زیاد بیماری مهاجرت کرده‌است.
- کودک با سن کمتر از ۵ سال با تست سل مثبت
نحوه‌ی تشخیص بیماری
اگر شما علائم یا عوامل خطرساز بیماری را داشته‌باشید پزشک شما ممکن است درخواست تست بکند تا بداند مواجهه‌ی اخیر با این باکتری داشته‌اید یا نه. این تست‌ها شامل:
- تست پوستی توبرکلین (TST) :پروتئینی به نام توبرکلین به صورت زیرپوستی به بازو تزریق می‌شود. اگر شما با این باکتری آلوده شده‌باشید عکس العملی طی ۷۲ ساعت بعد ار تزریق در پوست مشاهده می‌شود.
- تست خون: این تست واکنش سیستم ایمنی شما به این باکتری را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
این تست‌ها فقط موجهه‌ی شما با این باکتری را نشان می‌دهد نه اینکه این بیماری را بصروت فعال دارید. برای تشخصی پزشک شما موارد زیر را درخوست می‌کند:
- عکس ساده‌ی قفسه‌ی سینه: این درخواست به پزشک شما کمک می‌کند تا انواع تغییرات قفسه‌ی سینه را دراثر این بیماری مشاهده کند.
- کشت خلط: خلط یک نمونه‌ی بافتی و بزاقی می‌باشد که در هنگام سرفه از ریه‌ها خارج می‌شود.
چه کارهایی باید انجام دهیم تا مواجهه را کم کنیم؟
افراد دارای عطسه یا سرفه یا حتی افرادی که در سلامتی کامل هستند برای کاهش خطر ابتلا به بیماری سل و همچنین تعداد زیادی از ویروس‌ها و باکتری‌های دیگر این دستوالعمل را دنبال کنند:
- مواظبت از سلامتی: داشتن رژیم غذایی مغذی و متعادل، خواب هفت تا هشت ساعت در شبانه‌روز در شب، ورزش منظم
- داشتن تهویه‌ی مناسب در خانه و محل کار: این روش می‌تواند به پراکندگی ذرات آلوده‌ی خارج شده کمک بکند و مانع تجمع در یک محل شود.
- سرفه و عطسه به داخل یک بافت: دیگران را نیز به این کار آموزش دهید.
همچنین در مورد گرفتن واکسن با پزشک خود مشورت کنید. واکسن BCG بمنظور محافظت در برابر جذب توبرکلوز و جلوگیری از انتشار توبرکلوز در کسانیکه در معرض این باکتری قرار گرفته‌اند کمک می‌کند. اما میزام کارآمدی این واکسن متغییر می‌باشد و در بسیاری از کشورهای پیشرفته ، مکان‌هایی که بیماری شایع نمی‌باشد، هیچ دلیلی برای تزریق این واکسن وجود ندارد. با دکتر خود در مورد فواید و معایب آن صحبت کنید. اگر درحال مسافرت به منطقه‌ای با شیوع بالا هستید یا بطور مداوم با این بیماری مواجهه دارید تزریق واکسن ممکن است منطقی باشد.
در نتیجه
طبق گزارشات CDC بیماری سل یک نفر از هر هفت نفر را در آمریکا و اروپا در اوایل دهه‌ی ۱۹۰۰ کشته‌است. خوشبختانه این روند تغییر کرده‌است و امروزه عفونت با این باکتری درافراد سالم در آمریکا نادر است. آلودگی با این بیماری خطر جدی برای کسانیکه ضعف سیستم ایمنی یا مشکل ریوی دارند یا دچار آسیب‌های محیطی شده‌اند بیشتر است. کارکنان مراکز بهداشتی تیز در معرض خطر بالایی قرار دارند. این باکتری معمولا از شخص به شخص و توسط قطرات آلوده با تنفس انتقال می‌یابد. همچنین باکتری می‌تواند از طریق زخم باز پوست یا مخاطات منتقل شود.
این بیماری که باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس باعث انتقال آن می‌شود، می‌تواند منجربه مرگ شود. اما اکنون مداوای بهتر مثل آنتی‌بیوتیک‌هایی نظیر ایزونیازید و ریفامپین درمان موثرتری هستند.
