توصیف
ریواروکسابان یک ضدانعقاد است. این دارو نخستین مهارکننده‌ی مستقیم فاکتور Xa است که با مصرف خوراکی فعال می‌شود. در استفاده از این دارو پیگیری آزمایشگاهی INR ضروری نیست (برخلاف وارفارین). در هر حال هیچ پادزهری برای خونریزی‌های ماژور وجود ندارد. فقط ۱۰ میلی‌گرم قرص را می‌توان بدون نیاز به غذا استفاده کرد. قرص‌های ۱۵ و ۲۰ میلی‌گرمی باید همراه غذا مصرف شوند. این دارو در ۱ ژوئیه سال ۲۰۱۱ تاییدیه‌ی FDA را دریافت کرده است.
ساختار
فرمول شیمیایی
C۱۹H۱۸ClN۳O۵S
اندیکاسون
ریواروکسابان برای پیشگیری از حوادث ترومبوآمبولیک وریدی (VTE) در بیمارانی که تحت عملی جراحی تعویض کامل مفصل ران و تعویض کامل مفصل زانو قرار می‌گیرند استفاده می‌شود. همچنین در موارد دیگری نیز استفاده می‌شود مانند: پیشگیری از سکته و آمبولی‌های سیستمیک در بیمارانی که فیبریلاسیون دهلیزی غیردریچه‌ای دارند؛ درمان ترومبوز (لخته) وریدهای عمقی (DVT) و آمبولی ریه (PE)؛ کاهش خطر DVT و/یا PE. ریواروکسابان همچنین برای کاهش خطر وقایع قلبی-عروقی ماژور در بیماران مبتلا به بیماری مزمن شرایین کرونری یا بیماری شریان‌های محیطی، همراه با آسپرین استفاده می‌شود. به علت کمبود مطالعات درباره ایمنی دارو، استفاده از ریواروکسابان در افراد زیر ۱۸ ساله توصیه نمی‌شود. همچنین استفاده از این دارو در افراد دارای اختلال شدید کلیوی (کمتر از ۳۰ میلی‌لیتر در دقیقه) توصیه نمی‌شود.
فارماکودینامیک
ریواروکسابان ضد انعقادی است که مستقیما به فاکتور Xa متصل می‌شود. پس از آن، به صورت موثری آبشار انعقادی را مسدود می‌کند و از تشکیل لخته جلوگیری می‌کند. ریواروکسابان به دو علت یک ضد انعقاد خاص است. اول این که برای الای اثرات ضد انعقادی خود آنتی‌ترومبین III ندارد. دوم این که این دارو خوراکی است و این درحالی است که هپارین غیرفراکشنه و هپارین‌های دارای وزن مولکولی کم باید فقط به‌صورت پارنترال مصرف شوند. aPTT و HepTest (تست سنجش وزن مولکولی هپارین) در روش‌های وابسته به دوز مستلزم صرف وقت زیادی هستند و هیچکدام برای سنجش اثرات فارماکودینامیک ریواروکسابان توصیه نمی‌شوند. نظارت و پیگیری فعالیت ضد Xa و مهار فعالیت Xa نیز علی‌رغم قرار گرفتن تحت تاثیر ریواروکسابان توصیه نمی‌شود.
مکانیسم عمل
ریواروکسابان فاکتور Xa آزاد و متصل به لخته را به‌صورت رقابتی مهار می‌کند. وجود فاکتور Xa برای فعال کردن پروترومبین (فاکتور II) و تبدیل آن به ترومبین (فاکتور IIa) ضروری است. ترومبین یک سرین پروتئاز می‌باشد که برای تبدیل شدن فیبرینوژن به فیبرین موردنیاز است. فیبرین شبکه توری ضعیفی برای تکمیل روند تشکیل لخته ایجاد می‌کند. درحالی که یک مولکول از فاکتور Xa می‌تواند بیش‌از ۱۰۰۰ مولکول ترومبین تولید کند، مهارکننده‌های انتخابی فاکتور Xa به شدت در پایان دادن به بسط تولید ترومبین کمک کننده هستند. عمل ریواروکسابان برگشت ناپذیر است.
جذب
پس از مصرف خوراکی قرص، ریواروکسابان به سرعت جذب شده و در ۲-۴ ساعت به حداکثر غلظت پلاسمایی خود می‌رسد. زیست‌فراهمی دوز ۱۰ میلی‌گرمی قرص بیش از ۸۰ درصد است. درحالی که دوز ۱۵-۲۰ میلی‌گرمی درصورت مصرف ناشتا زیست‌فراهمی کمتری دارند و بنابراین باید با غذا مصرف شوند.
بیشتر بخوانید:
اتصال به پروتئین
اتصال به پروتئین پلاسما در حدود ۹۲ تا ۹۵ درصد.
متابولیسم
نزدیک به دو سوم دوز مصرفی متابولیزه می‌شود. متابولیزه شدن به وسیله‌ی CYP3A4، CYP3A5، CYP2J2 و مکانیسم‌های غیروابسته به CYP انجام می‌گیرد.
مسیر دفع
نزدیک به دو سوم ریواروکسابان با ترشح فعال توبولی به داخل ادرار دفع می‌شود. در این ترشح فعال حدوداً ۳۶ درصد داروی تغییر نیافته و ۳۰ درصد داروی غیرفعال شده به وسیله‌ی متابولیزه شدن وجود دارد. یک سوم باقی‌مانده نیز با مدفوع از بدن دفع خواهد شد به طوری که ۷ درصد داروی تغییر نیافته و ۲۱ درصد داروی متابولیزه شده در آن وجود خواهد داشت.
نیمه عمر
نیمه عمر آن در بزرگسالان ۵-۹ ساعت و در سالمندان ۱۱-۱۳ ساعت می‌باشد.
کلیرانس
کلیرانس سیستمیک حدوداً ۱۰ L/h می‌باشد. در واقع ریواروکسابان دارویی با کلیرانس پایین است. کلیرانس کلیوی نزدیک به ۳-۴ L/h می‌باشد.
سمیت
خونریزی بیش از حد. اوردوز باید با استفاده از شارکول فعال و اقدامات حمایتی مانند فشرده‌سازی مکانیکی و پشتیبانی همودینامیک درمان شود. درصورتی که خونریزی کنترل نشود، پروکوآگولانت‌های زیر را می‌توان استفاده کرد: کنسانتره‌ی کمپلکس پروترومبین فعال شده و فاکتور VIIa نوترکیب. همچنین در مقایسه با enoxaparin، خطر خونریزی پس از چراحی در ریواروکسابان بالاتر است (۱.۵۵ درصد دربرابر ۱.۳۹ درصد).
