همانژیوم توده ای غیرسرطانی از سلول هاست که به‌علت تجمع غیرطبیعی رگ‌های خونی ظاهر می‌شود. این توده‌ها اغلب روی پوست یا اندام‌های داخلی ظاهر می‌شوند و معمولاً مادرزادی هستند؛ یعنی در بیشتر افراد قبل از تولد در هنگام رشد در رحم ظاهر می‌شوند.
همانژیوم در اولین سال پس از تولد رشد می‌کند، اما با گذر زمان از بین می‌رود. کودکی که در نوزادی دچار همانژیم بوده معمولاً رد قابل مشاهده کوچکی در ۱۰ سالگی خواهد داشت.
همانژیوم هایی که روی اندام‌های داخلی مانند کبد وجود دارند معمولا نشانه ی خاصی ندارند و تا زمان انجام آزمایشی دیگر روی اندام موردنظر کشف نمی‌شوند. درکودکان به شکل خراش های کوچکی وجود دارند که با افزایش سن بزرگ‌تر می‌شوند.
همانژیم می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شود، اما اغلب در صورت، پوست سر، سینه و پشت رشد می‌کند. این ضایعه نیازی به درمان ندارد، مگر اینکه در دید یا تنفس تداخل ایجاد کنند.
این برآمدگی ها ازهر ۱۰۰ نوزاد در ۲ نفر آن‌ها وجود دارند و بیشتر آن‌ها تا سن ۱۰ سالگی بروز پیدا می‌کنند. تا کنون هیچ راهی برای جلوگیری از همانژیوم شناخته نشده است.
نحوه‌ی شکل‌گیری همانژیوم
همانژیم پوست زمانی به وجود می‌آیند که گروهی از رگ‌های خونی جمع شده و تشکیل توده ای را می‌دهند. پزشکان علت دقیق جمع شدن این رگ‌های خونی را نمی‌دانند اما احتمال می‌دهند به علت تولید پروتئین خاصی در زمان شکل‌گیری جفت در رحم رخ می‌دهد.
همانژیومی که روی سطح پوست است، در ابتدا شبیه ماه‌گرفتگی به نظر آمده و سپس به تدریج برجسته خواهند شد. این نوع ملانژیوم می‌تواند روی خارجی ترین لایه ی پوست یا روی لایه ی چربی زیرین آن که لایه ی زیرجلدی نام دارد، شکل گیرد.
همانژیوم سطح کبد به میزان میزان استروژن بدن حساسند. در زمان یائسگی که میزان این هورمون به حداقل خود می‌رسد، بسیاری از بانوان برای کاهش مشکلاتی از قبیل گرگرفتگی، عرق کردن مکرر شبانه وتغییرات حالات روحی، استروژن را به شکل قرص یا ژل مصرف می‌کنند. این مصرف استروژن می‌تواند سبب بروز همانژیم روی سطح کبد شود.
همانژیوم ها می‌توانند در سایر نقاط بدن نظیر کلیه، شش، روده ی بزرگ و مغز نیز رشد کنند. همچنین می‌توانند در سایر حفرات بدن رشد کنند که در آن صورت همانژیم غاری (cavernous hemangiomas) نامیده می‌شوند.
علائم و نشانه‌های همانژیوم
همانژیوم ممکن است هنگام تولد ایجاد شود، اما اغلب در طول چند ماه اول زندگی ایجاد می‌شود. در ابتدا به صورت یک علامت قرمز در هر نقطه‌ای از بدن شروع می‌شود. معمولاً هر بچه تنها یک همانژیوم دارد. برخی کودکان ممکن است چندین همانژیم داشته باشند به خصوص در موارد چندقلویی.
در طول اولین سال زندگی نوزاد، علامت قرمز رنگ روی پوست به سرعت رشد کرده و به توده‌ای اسفنجی تبدیل می‌شود که از پوست برجسته می‌شود. پس از آن همانژیوم وارد فاز استراحت شده و در نهایت به آرامی ناپدید می‌شود.
در حالت نرمال، همانژیم ها در حین شکل گیری یا پس از آن علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند اما در صورتی که اندازه ی آن‌ها از حد طبیعی بیشتر شده یا در ناحیه ای از بدن چندین همانژیوم شکل بگیرند یا در صورتی که درناحیه ی بسیار حساسی در بدن رشد کنند، می‌توانند علائمی ایجاد کنند.
همانژیوم پوستی به شکل خطوط کوچک و قرمزی است که در صورت رشد می‌تواند به شکل خال های قرمزتیره ظاهرشوند. به این نوع همانژیوم، همانژیم توت فرنگی مانند (Strawberry hemangioma) نیز گفته می‌شود واحتمال بروز آن در ناحیه گردن، صورت، شانه ها و پوست‌سر بیشتر است.
تقریباً نیمی از همانژیوم‌ها تا ۵ سالگی رفع می‌شوند، و نزدیک به تمام آنان تا ۱۰ سالگی از بین می‌روند. گرچه رنگ علامت مادرزادی محو می‌شود- اما دائمی است-تغییر رنگ پوست یا پوست اضافی ممکن است باقی بماند.
همانژیوم اندام‌های داخلی نیز در حالت نرمال بدون نشانه است و در صورت بزرگ شدن یا شکل‌گیری چندین همانژیم ممکن است نشانه های زیر را داشته باشد :
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد در ناحیه ی شکم
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
تشخیص همانژیوم
آزمایش خاصی برای تشخیص همانژیم وجود ندارد. همانژیوم پوستی با معاینه‌ی بالینی پزشک قابل تشخیص است. همانژیم های داخلی نیز در تست هایی مانند MRI و CT scan قابل شناسایی هستند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
پزشک کودک وی را در طول چک آپ‌های روتین وی را بررسی خواهد کرد. اگر همانژیم شروع به خونریزی کرده، سوراخ شدخ و یا عفونت کند باید به پزشک مراجعه شود.
اگر همانژیوم با بینایی، تنفس و شنوایی کودک تداخل کند باید فوراً به اورژانس مراجعه شود.
درمان همانژیوم
همانژیوم کوچک و منفرد معمولا نیاز به درمان خاصی ندارد و پس از مدتی خود به خود از بین می‌رود اما در برخی موارد همانژیم به درمان نیاز دارد.
همانژیوم پوستی
در صورتی که همانژیم منجر به ایجاد زخم یا ضایعه در محل شود نیاز به درمان است. راه های معمول درمان آن عبارت‌اند از:
- مصرف داروهای کورتیکواستروئید: باعث کاهش رشد و از بین رفتن التهاب در محل می‌شوند.
- برداشتن توده با عمل جراحی یا لیزر: در صورتی که همانژیوم بسیار بزرگ باشد یا در نقطه ای حساس مانند چشم رشد یافته باشد، استفاده از عمل جراحی ضروری است.
- استفاده از ژل های مخصوص: بکاپلرمین (becaplermin) برای درمان زخم های سطحی ایجاد شده توسط همانژیوم کاربرد دارد و تاثیری روی خود همانژیم ندارد.
همانژیوم داخلی
در صورتی که این نوع همانژیوم بزرگ شود یا باعث درد و مشکلاتی دیگر شود به درمان نیاز دارد. راه های مختلف درمان این نوع همانژیم عبارت‌اند از:
- برداشتن با عمل جراحی
- برداشتن قسمتی از ارگان یا ناحیه‌ی آسیب دیده
- مسدود کردن عروق خونی تغذیه کننده‌ی همانژیم
مشکلات ناشی از این بیماری بیشتر از جنبه ی زیبایی مدنظراند و دربیشتر موارد، نیاز به درمان خاصی وجود ندارد. در صورتی که هرگونه نگرانی درقبیل پیشرفت آن دارید توصیه می‌شود با پزشک متخصص مشورت کنید.
سؤال: نوزاد من یک همانژیوم برجسته روی صورت دارد. بهترین راه درمان آن کدام است؟
قبول داریم که داشتن یک علامت مادرزادی روی صورت فرزند دلبند شما می‌تواند ناراحت کننده باشد و ناراحت‌کننده‌تر، رشد روزافزون آن است؛ که چنین هم هست و همانژیوماهای در اکثر موارد رشد می‌کنند. بد ماجرا هم این جاست که همانژیوم‌ها اغلب در جاهایی از بدن ایجاد می‌گردند که بسیاری از پدر و مادرها مجبور می‌شوند به دنبال درمان همانژیوم صورت با طب سنتی بگردند.
همانژیوم ضایعه‌ای نسبتاً شایع، متشکل از عروق خونی زیر پوست است که بین ۴ و ۱۰ درصد از نوزادان نژاد قفقازی و سه برابر بیشتر در دخترها به آن دچار می‌شوند. بسیاری از مردم ایران نژاد قفقازی دارند.
با این که بیشتر همانژیوم‌ها بدون درمان همانژیوم به روش سنتی از بین می‌روند، اما این روند تقریباً پس از یک سال رشد مداوم شروع شده و معمولاً ۵ تا ۱۰ سال طول خواهد کشید (که با ورود کودک به مدرسه دشوار خواهد شد). جای بد داستان این جاست که حتی بعد از ناپدید شدن کامل همانژیوم، باز هم جای آن به صورت یک تکه پوست شل و ول مثل بادکنکی که بادش خالی شده می‌ماند. به همین دلایل به طور روزافزونی پزشکان توصیه می‌کنند که همانژِیوم‌ها، مخصوصاً انواع بزرگ آن‌ها هر چه زودتر درمان شود.
طیفی از درمان‌ها برای همانژیوم وجود دارد. استروئیدهای خوراکی، موضعی روی پوست، یا تزریقی به داخل همانژِیوم و داروهایی مثل اینترفرون امتحان شده‌اند که رشد آن را کند می‌نمایند. یک سری لیزدرمانی هم برای از بین بردن همانژیوم وجود دارد.
اگر استروئید، داروها و لیزر جلوی رشد همانژیوم را نگرفت، یا رشد همانژیوم روی بینایی و تنفس کودک تأثیر گذاشت، معمولاً جراحی انجام می‌شود. اسکار ناشی از جراحی در بسیاری از بچه‌ها بسیار بهتر از جای همانژیومی که خودش از بین رفته تحمل می‌شود.
زمان شروع درمان بسیار مهم است تا جلوی رشد همانژیوم گرفته شود؛ بنابراین تشخیص زودهنگام حیاتی است. متأسفانه با این حال، نه بسیاری از پزشکان و نه حتی بسیاری از متخصصین پوست با همانژیوم آشنایی دارند که بتوانند زود جلوی آن را بگیرند. به همین دلیل مراجعه به پزشکی که علاوه بر تخصص پوست، در امور همانژیوم‌ها نیز ماهر باشد، اهمیت دارد.
سلام ،یه پسر ۵ساله دارم که آذر ۹۶به تشخیص پزشک ،همانژیوم کف پای چپش عمل شد ،دکتر گفت احتمالا بازم رشد کنه ،میخواستم بدونم چندبار دیگه ممکنه رشد کنه ؟
و این تکرار باعث بدخیم شدن میشه یا نه ؟
ممنون از شما ،
فقط چطوری باید جواب سوال مورد بگیرم ؟به ایمیل ارسال میشه؟