ریسک فاکتور سرطان معده : با اصلی‌ترین عوامل خطر آشنا شوید

ریسک فاکتور هر عاملی است که بر احتمال ابتلا به یک بیماری مثل سرطان اثر می‌گذارد. سرطان‌های مختلف، ریسک فاکتورهای متفاوتی نیز دارند. بعضی از آن‌ها مثل سیگار کشیدن قابل تغییر است و بعضی دیگر مثل سن یا سابقه خانوادگی غیرقابل تغییر. البته داشتن یک ریسک فاکتور و حتی چندین ریسک فاکتور به این معنا نیست که شما به آن بیماری مبتلا خواهید شد. و البته افرادی هستند که با وجود نداشتن هیچگونه ریسک فاکتوری، به این بیماری‌ها مبتلا می‌شوند. دانشمندان در مطالعات خود به عوامل خطری که می‌توانند به عنوان ریسک فاکتور سرطان معده عمل کنند، دست یافته‌اند.

ریسک فاکتور سرطان معده

۱. جنسیت

سرطان معده در مردان شایع‌تر از خانوم‌هاست.

۲. سن

در افراد بالای ۵۰ سال، نرخ سرطان به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. در بیشتر افراد سرطان معده بین سنین ۶۰ تا ۸۰ سال تشخیص داده می‌شود.

۳. نژاد

نژاد یکی دیگر از ریسک فاکتورهای سرطان معده است. به طور مثال در ایالات متحده، سرطان معده بین آمریکایی-اسپانیایی‌ها، آمریکایی-آفریقایی‌ها، بومیان آمریکا و شرق آسیایی‌ها بیشتر است تا سفیدپوستان غیراسپانیایی.

۴. جغرافیا

به صورت کلی، سرطان معده در ژاپن، چین، اروپای شرقی و جنوبی و آمریکای لاتین شایع‌تر از دیگر نقاط جهان است. در عین حال این بیماری در آفریقای شمالی و غربی، آسیای میانه (خاورمیانه) و آمریکای شمالی کمتر دیده می‌شود.

۵. عفونت هلیکوباکتر پیلوری

آلوده شدن به باکتری هلیکوباکتر پیلوری شاید مهم‌ترین ریسک فاکتور سرطان معده به خصوص در نواحی پایین‌تر معده است. در صورتی که فرد به مدت طولانی آلوده به این باکتری باشد، ممکن است باعث ایجاد التهاب (آتروفی مزمن معده) و تغییرات پیش سرطان در نواحی داخلی دیواره معده بشود.

در افرادی که مبتلا به سرطان معده هستند، میزان عفونت هلیکوباکتر نسبت به افرادی که این سرطان را ندارند، بیشتر است. هم‌چنین عفونت این باکتری می‌تواند با ابتلا به انواعی از لنفوم معده مرتبط باشد. البته لازم به ذکر است که بسیاری از افراد این باکتری را در معده خود حمل می‌کنند اما به سرطان معده مبتلا نمی‌شوند.

۶. لنفوم معده

نوع خاصی از لنفوم مربوط به معده، mocusa-associated lymphoid tissue (MALT) lymphoma نام دارد. افرادی که این لنفوم را دارند ریسک ابتلا به سرطان غدد ترشحی (adenocarcinoma) معدی بیشتری دارند. علت این واقعه احتمالا این است که باکتری H. pylori، لنفوم MALT را ایجاد می‌کند.

۷. رژیم غذایی

در افرادی که میزان زیادی غذاهای دودی‌شده، ماهی و گوشت در نمک خوابانده و سبزیجات ترشی‌شده مصرف می‌کنند، خطر بروز سرطان معده بالتر می‌رود. نیترات‌ها و نیتریت‌هایی که در این غذاها یافت می‌شود، می‌تواند توسط باکتری‌هایی مثل H. pylori تغییر پیدا کرده و به ترکیباتی تبدیل شوند که منجر به سرطان معده شود. در عوض، مشاهده شده است که مصرف بالای میوه و سبزیجات تازه شانس ابتلا به سرطان معده را کاهش می‌دهد.

شاید این مطاب نیز برای شما مفید باشد: ۱۵ نشانه سرطان که باید بدانید

۸. مصرف تنباکو

سیگار کشیدن به عنوان یکی از ریسک فاکتورهای سرطان معده می‌تواند منجر به سرطان معده به خصوص در نواحی بالایی نزدیک به مری شود. نرخ ابتلا به سرطان معده در افراد سیگاری دو برابر است.

۹. اضافه وزن و چاقی

اضافه وزن می‌تواند شانس ابتلا به سرطان کاردیا (بالاترین بخش معده کنار مری) را افزایش دهد. البته ارتباط عجیب این دو موضوع هنوز کامل مشخص نیست.

۱۰. سابقه جراحی معده

سرطان معده در افرادی که به دلایلی غیر از سرطان مثل زخم معده، جراحی معده داشته‌اند و بخشی از معده‌شان را برداشته‌اند، بیشتر دیده شده است. احتمالاً دلیل آن این است که پس از جراحی معده اسید کمتری تولید و در نتیجه نیتریت بیشتری در اختیار هلیکوباکتر قرار می‌گیرد. به علاوه پس زدن صفرا از روده کوچک به معده نیز می‌تواند به عنوان ریسک فاکتور سرطان معده ، خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. البته سرطان چندین سال پس از جراحی ممکن است ایجاد شود.

۱۱. آنمی کشنده یا پرنیشیوز

سلول‌های مشخصی در دیواره معده مسئول ساختن فاکتور داخلی معده هستند. فاکتور داخلی معده برای جذب ویتامین B12 موجود در غذاها ضروری است. افرادی که کمبود فاکتور داخلی معده دارند، دچار کمبود ویتامین B12 می‌شوند. در نتیجه گلبول‌های قرمز خون که نیاز به ویتامین B12 دارند، کمتر ساخته شده و دچار کم‌خونی کشنده می‌شوند. آنمی کشنده، احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد.

۱۲. بیماری منتریر یا گاستروپاتی هایپرتروفیک

در این بیماری بافت دیواره معده بیش از حد رشد می‌کند. در نتیجه شیارهای بزرگ در دیواره معده ایجاد شده و تولیداسید معده کاهش می‌یابد. از آن‌جایی که این بیماری بسیار نادر است، به طور دقیق مشخص نیست که چقدر می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش می‌دهد.

۱۳. گروه خونی A

گروه خونی هر فرد بستگی به پروتئین‌هایی دارد که به طور طبیعی بر سطح گلبول‌های قرمز وجود دارند. به دلایل نامشخص افرادی که دارای گروه خونی A هستند بیشتر از سایر افراد در معرض خطر سرطان معده قرار دارند.

۱۴. سندرم‌های ارثی سرطان

بعضی شرایط ارثی می‌تواند به عنوان عامل خطر ساز سرطان معده ، ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش دهند.

۱۵. سرطان معده ارثی

این سندرم ارثی به شدت می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد. این شریط به ندرت دیده می‌شود اما احتمال ابتلا به سرطان معده در طول زندگی فرد را ۷۰-۸۰% افزایش می‌دهد. در خانوم‌های مبتلا به این سندرم، ریسک ابتلا به نوعی از سرطان سینه نیز به میزان بیشتری افزایش می‌یابد. این سندرم با جهش در ژن CDH1 ایجاد می‌شود.

۱۶. سندرم لینچ یا سرطان کولورکتال غیرپولیپوماتوز ارثی (HNPCC)

سندرم لینچ (یا همان HNPCC) یک اختلال ژنتیکی ارثی است که می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان کولورکتال، معده و دیگر سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. در بیشتر موارد این اختلال به دلیل اختلال در ژن MLH1 یا MLH2 ایجاد می‌شود؛ البته ژن‌های دیگری مثل MLH3 ، MSH6 ، TGFBR2 ، PMS1 و PMS2 نیز می‌توانند دخیل باشند.

۱۷. پولیپوتیز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)

در FAP افراد دچار پولیپ‌های بسیاری در کولون خود می‌شوند. هم‌چنین ممکن است در معده و روده کوچک آن‌ها نیز رخ دهد. این بیماری به دلیل جهش در ژن APC ایجاد می‌شود و به شکل قابل توجهی ریسک ابتلا به سرطان کلورکتال و تا حدی معده را افزایش می‌دهد.

۱۸. ژن BRCA1 و BRCA2

افرادی دچار جهش در ژن‌های مربوط به سرطان سینه هستند، به عنوان ریسک فاکتور سرطان معده ، در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار دارند.

۱۹. سندرم Li-Fraumeni

ایجاد جهش در ژن TP53 موجب این سندرم شده که می‌تواند به عنوان ریسک فاکتور سرطان معده عمل کند.

۲۰. سندرم پوتز-جگر (PJS)

افرادی که مبتلا به این سندرم هستند، در معده و روده کوچک خود و همچنین در نواحی مثل بینی، راه‌های هوایی ریه و مثانه دارای پولیپ هستند. پولیپ‌های موجود در معده و روده کوچک نوع خاصی هستند که هامارتوم نامیده می‌شوند. این پولیپ‌ها می‌توانند موجب خونریزی یا مسدود شدن روده کوچک شوند. این سندرم نیز می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان‌های سینه، کولون، پانکراس، معده و بسیاری از ارگان‌های دیگر را افزایش دهد. این سندرم به دلیل جهش در ژن STK1 ایجاد می‌شود.

۲۱. سابقه خانوادگی سرطان معده

افرادی که دارای سابقه سرطان معده در اقوام درجه یک هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.

۲۲. بعضی از انواع پولیپ‌های معده

پولیپ‌ها می‌توانند بدون ایجاد سرطان در دیواره معده رشد کنند. به نظر می‌رسد که بیشتر این پولیپ‌ها ریسک فاکتور سرطان معده محسوب نمی‌شوند؛ اما پولیپ‌های موجود در غدد معدی که آدنوما نامیده می‌شوند، گاهی ممکن است به سرطان معده منجر شوند.

۲۳. عفونت با ویروس EBV

ویروس EBV می‌تواند موجب عفونتی یکپارچه شود. تقریبا تمامی بزرگسالان، کودکان و نوجوانان در زندگی خود چندبار به این ویروس مبتلا می‌شوند. EBV می‌تواند با بروز برخی از انواع لنفوم در ارتباط باشد. هم‌چنین در سلول‌های معده ۵-۱۰% افراد مبتلا به سرطان معده نیز یافت می‌شوند. در این افراد سرطان تمایل به رشد آهسته‌تر و تهاجم کمتری دارد و پراکندگی کمتر سرطان در بدن نیز دیده می‌شود. EBV در برخی از سلول‌های سرطانی معده یافت شده است، اما ریسک فاکتور سرطان معده بودن این ویروس هنوز مشخص نیست.

۲۴. مشاغل خاص

به نظر می‌رسد که در کارگران صنایع زغال سنگ، فلز و لاستیک احتمال بروز سرطان معده نسبت به دیگران بیشتر است.

۲۵. نقص ایمنی متغیر متداول (CVID)

مبتلایان به CVID بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان معده هستند. سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا به CVID نمی‌تواند آنتی بادی لازم را در پاسخ به میکروب‌ها بسازد. مبتلایان به CVID مستعد عفونت‌های مکرر و همچنین سایر مشکلات از جمله گاستریت آتروفیک و کم خونی احتقانی هستند. همچنین احتمال ابتلا به لنفوم و سرطان معده بیشتر است.