چسبندگی روده چیست؟
چسبندگی روده نوارهایی از بافت اسکارمانندی هستند که در شکم تشکیل می‌شوند. این نوارها بین دو یا چند ارگان و یا بین ارگان‌ها و دیواره‌ی شکم تشکیل می‌شوند. به طور معمول در حین حرکت، سطح ارگان‌ها به دیواره‌ی شکم نمی‌چسبد؛ اما در چسبندگی روده، ممکن است این اتفاق بیافتد.
چسبندگی روده میتواند باعث پیچ‌خوردگی و فشار و تنش در روده‌ها یا سایر ارگان‌های داخل شکمی شود و علائمی مانند انسداد روده ایجاد کند.
چسبندگی روده چقدر رایج است؟
چسبندگی روده رایج است و اغلب بعد از جراحی شکم رخ می‌دهد. در جراحی شکم، جراحان از طریق یک برش کوچک یا بریدگی شکمی به احشا دسترسی پیدا می‌کنند. جراحی شکمی ممکن است به صورت لاپاراسکوپیک یا جراحی باز باشد. در جراحی لاپاراسکوپیک که رایج‌تر است؛ با برش کوچکی در شکم، ابزارهای خاصی را برای مشاهده، خارج کردن و اصلاح بافت‌ها و ارگان‌ها وارد شکم می‌کنند. جراحی باز با برش بزرگی در شکم صورت می‌گیرد. چسبندگی روده در بیشتر از نه نفر از هر ده نفر که جراحی باز انجام می‌دهند، صورت می‌گیرد.
احتمال چسبندگی روده در چه افرادی بالاتر است؟
احتمال چسبندگی روده در افرادی که جراحی شکمی داشته‌اند، بالاتر است. در میان افرادی که جراحی شکمی داشته‌اند، احتمال چسبندگی و عوارض بعدی آن در موارد جراحی اورژانسی شکم و جراحی لگن و قسمت تحتانی دستگاه گوارش مانند کولون و رکتوم بالاتر است.
عوارض چسبندگی روده چیست؟
چسبندگی روده میتواند باعث انسداد روده و نازایی زنان شود. در انسداد روده حرکت مواد غذایی و مایعات و هوا و مدفوع دچار اختلال می‌شود. انسداد روده میتواند منجر به موارد زیر شود:
کاهش خونرسانی به محل انسداد و مرگ بافت، پریتونیت که به معنای التهاب لایه‌ی پوشاننده‌ی حفره‌ی شکمی است. انسداد روده در افرادی که علائم انسداد را به طور کامل نشان می‌دهند، میتواند تهدیدگر زندگی باشد؛ این علائم شامل درد شکم بدون خروج هیچ مایع و مدفوع و هوایی از رکتوم
در زنان چسبندگی شکم در لگن یا داخل رحم میتواند باعث انسداد بخش‌هایی از سیستم تناسلی شده و باعث نازایی شود.
علائم چسبندگی روده چیست؟
در بیشتر موارد، چسبندگی روده علائمی ایجاد نمی‌کند. در صورت ایجاد علائم، درد شکم مزمن رایج‌ترین علامت است. چسبندگی روده ممکن است باعث انسداد روده شود که تهدید کننده‌ی زندگی می‌باشد. علائم انسداد روده شامل:
- درد شکم
- یبوست
- نفخ
- عدم عبور گاز
- تنوع
- استفراغ
اگر انسداد روده باعث قطع جریان خون به بخشی از روده شود یا منجر به پریتونیت گردد، ممکن است علائمی مانند تب و افزایش ضربان قلب را نیز نشان دهید.
عوامل ایجاد کننده‌ی چسبندگی روده چیست؟
جراحی شکم رایج‌ترین علت چسبندگی روده می‌باشد و بیشتر ازعلل دیگر در بروز علائم نقش دارد.
علائم می‌توانند در هر زمانی حتی سال‌ها بعد از جراحی بروز یابند. وضعیتی که باعث عفونت و التهاب در شکم شود نیز میتواند چسبندگی روده ایجاد کند؛ مانند بیماری کرون، بیماری دیورتیکول، اندومتریوزیس، بیماری التهابی لگن و پریتونیت علل دیگر چسبندگی روده شامل دیالیز طولانی مدت و رادیوتراپی برای درمان سرطان است. در بعضی موارد چسبندگی شکم از بدو تولد وجود دارد.
روش‌های تشخیص چسبندگی روده چیست؟
پزشک با استفاده از شرح حال و معاینه‌ی فیزیکی و تست خون و عکس‌برداری و گاهی جراحی، چسبندگی روده را تشخیص می‌دهد.
شرح حال: پزشک درباره‌ی علائم و سابقه‌ی بیماری شما سوال خواهد کرد و این سوالات شامل جراحی شکم و سایر وضعیت‌هایی که می‌توانند چسبندگی شکم ایجاد کنند، می‌شود. همچنین پزشک سوالاتی درباره‌ی سایر بیماری‌ها و اختلالاتی که می‌توانند علائمی شبیه چسبندگی روده ایجاد کنند، می‌پرسد.
معاینه‌ی فیزیکی: در طی معاینه‌ی فیزیکی پزشک ممکن است با ضربه به شکم شما سفتی و درد را بسنجد و با استفاده از استتوسکوپ به صدای شکم شما گوش کند.
تست خون:اگرچه تست خون برای تشخیص چسبندگی روده کاربرد ندارد اما پزشک ممکن است برای رد سایر علل آن را درخواست کند. اگر شما علائم انسداد روده را نشان دهید، تست خون میتواند در درک شدت انسداد به پزشک کمک کند.
عکس‌برداری: این روش در اغلب موارد به تشخیص چسبندگی روده کمکی نمی‌کند اما در تشخیص انسداد روده اهمیت دارد. همچنین پزشک برای رد سایر علل نیز میتواند از این روش استفاده کند.
روش‌های عکس‌برداری شامل:
سی تی اسکن: این نوع عکس برداری ترکیبی از استفاده از اشعه‌ی ایکس و تکنولوژی کامپیوتری است. سی تی اسکن در تشخیص انسداد روده، محل انسداد و شدت و علل آن نقش دارد.
اشعه‌ی ایکس: با استفاده از تعدادی از پرتوها از داخل شکم عکس‌برداری صورت می‌گیرد. عکس برداری با این روش با استفاده از کنتراست محلول برای عکس برداری از دستگاه گوارش صورت می‌گیرد. در صورت انسداد ناشی از چسبندگی روده، این روش به پزشک برای تصمیم‌گیری جهت ضرورت انجام جراحی، کمک می‌کند.
جراحی: در بعضی موارد پزشک برای بررسی شکم و چسبندگی روده نیاز به انجام جراحی دارد. این جراحی ممکن است به صورت لاپاراسکوپیک یا جراحی باز صورت گیرد. در بعضی موارد جراحی در طی پروسه میتواند زمینه‌ی درمان را فراهم آورد.
درمان چسبندگی روده به چه طریقی صورت می‌گیرد؟
اگر چسبندگی روده علائمی را ایجاد نکند، نیازی به درمان نیست. در صورت بروز علائم، پزشک با جراحی باز یا لاپاراسکوپیک میتواند چسبندگی را برطرف کند. اما جراحی برای درمان چسبندگی، میتواند خود باعث ایجاد چسبندگی جدید شود. در صورت داشتن چسبندگی روده درباره‌ی خطرات و فواید احتمالی با پزشک خود صحبت کنید. اگر چسبندگی روده باعث انسداد روده شود به درمان در بیمارستان نیاز خواهید داشت. پزشک ممکن است برای ضرورت انجام جراحی، تست‌هایی درخواست کند. در صورت جراحی، با برطرف شدن چسبندگی روده انسداد روده نیز برطرف خواهد شد. اگر نیاز به جراحی فوری نداشته باشید، پزشک ممکن است بدون نیاز به جراحی، شما را درمان کند. پزشک مایعات داخل وریدی تجویز خواهد کرد و با وارد کردن تیوبی از طریق بینی یا معده‌ی شما، محتوای دستگاه گوارش را در محل بالاتر از انسداد روده، تخلیه خواهد کرد. اگر انسداد برطرف نشود، پزشک با جراحی چسبندگی، انسداد را نیز برطرف خواهد کرد.
آیا می‌توان جلوی چسبندگی روده را گرفت؟
در حین جراحی شکم پزشک باید تلاش کند تا ریسک ایجاد چسبندگی روده و موارد مرتبط با آن را کاهش دهد. برای مثال پزشک میتواند موارد زیر را انجام دهد:
- در صورت امکان به جای جراحی باز، لاپاراسکوپیک کند.
- برای جلوگیری از آسیب، بافت‌ها را به آرامی کنترل کنند.
- تلاش کنند تا ابزار خارجی را بیرون از شکم نگه دارند.
- بافت آسیب دیده در شکم را با یک مانع فیلم مانند در پایان جراحی پوشش دهند. این مانع بافت را تا زمان بهبودی جدا نگه میدارد و سپس توسط بدن جذب می‌شود.
