آیا تاکنون نام سندرم یا تومور کارسیدوئید به گوشتان خورده است؟ احتمالاً برای بیشتر افراد نام سندرم کارسینوئید آشنا نباشد زیرا این سندرم، عارضه مراحل پایانی یک تومور سرطانی نادر به نام تومور کارسینوئید است. طی سندرم کارسینوئید مواد شیمیایی خاصی به جریان خون بیمار ترشح می‌شود که علائم و نشانه‌های خاصی را در پی خواهد داشت. تومور کارسینوئید بیشتر در دستگاه گوارش یا در ریه‌ها ایجاد می‌شود. درمان این سندرم نیز همانند روش‌های درمان سرطان است؛ اما از آن جایی که بیشتر تومورهای کارسینوئید تا پیش پیشرفت زیاد، علائم سندرم کارسیدوئید را از خوذ نشان نمی‌دهند، ممکن است امکان درمان موثر فراهم نباشد. در چنین مواردی، استفاده از برخی داروها ممکن است علائم سندرم را تسکین داده و موجب راحتی فرد شود. در این مقاله به بررسی بیشتر نشانگان کارسینوئید و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت.
علائم سندرم کارسینوئید
نشانه‌ها و علائم سندرم کارسینوئید بسته به مواد شیمیایی ترشح شده از تومور، متفاوت است. شایع‌ترین نشانه‌ها وعلائم سندرم کارسینوئیدعبارتند از:
- گرگرفتگی پوست. در این حالت، فرد در پوست صورت و بخش فوقانی سینه احساس گرمی می‌کند و متوجه تغییر رنگ پوست، از صورتی تا بنفش، نیز می‌شود. گرگرفتگی‌ها ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت یا بیشتر طول بکشد.
گرگرفتگی گاه بدون هیچ دلیل واضحی ممکن است بروز یابد، از جمله در شرایط استرس زا، هنگام ورزش یا نوشیدن الکل.
- ضایعات پوستی صورت. رگه‌های عنکبوتی شکل بنفش مانند ممکن است در نواحی بینی و لب فوقانی بیمار ظاهر شود.
- اسهال. مدفوع آبکی که گاهی همراه با گرفتگی شکم است، ممکن است در افراد مبتلا به سندرم کارسینوئید ظاهر شود.
- مشکلات تنفسی. نشانه‌ها و علائم شبیه به آسم مانند خس خس سینه و تنگی نفس ممکن است همزمان با گرگرفتگی پوست احساس شود.
- افزایش ضربان قلب. دوره‌هایی از افزایش ضربان قلب می‌تواند نشانه سندرم کارسینوئید باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
با مشاهده علائم و نشانه‌های نگران کننده، فرد باید به پزشک مراجعه کند.
علت سندرم کارسینوئید
سندرم کارسینوئید در اثر رشد تومور کارسینوئید که سروتونین یا سایر مواد شیمیایی را به جریان خون بیمار آزاد می‌کند، بروز می‌یابد. تومورهای کارسینوئید بیشتر در ریه یا دستگاه گوارش فرد از جمله معده، روده کوچک، آپاندیکس، روده بزرگ و رکتوم رشد می‌کند.
تنها درصد کمی از تومورهای کارسینوئید با ترشح مواد شیمیایی باعث ایجاد سندرم کارسینوئید می‌شوند. هنگامی که این تومورها مواد شیمیایی را ترشح می‌کنند، معمولاً کبد مواد شیمیایی را پیش از گردش در سراسر بدن و ایجاد علائم، خنثی می‌کند.
اما هنگامی که تومور پیشرفته به درون کبد متاستاز دهد، ممکن است مواد شیمیایی ترشح شود که پیش از رسیدن به جریان خون خنثی نشده باشند. بیشتر افرادی که نشانگان کارسینوئید را تجربه می‌کنند، از سرطان پیشرفته که به کبد گسترش یافته است، رنج می‌برند.
برخی از تومورهای کارسینوئید برای ایجاد سندرم کارسینوئید نیازی به پیشرفت ندارند. به عنوان مثال، تومور کارسینوئید ریه که مواد شیمیایی را بدون این که امکان پردازش و ارزیابی کبد فراهم باشد، به درون خون ترشح می‌کند.
از طرف دیگر خونی که مواد شیمیایی تومورهای کارسینوئید روده به آن ترشح می‌شود، ابتدا از کبد عبور می‌کند. در این حالت کبد خون را تصفیه کرده و اثرات این مواد شیمیایی خنثی می‌شوند.
علت ایجاد تومورهای کارسینوئید نیز مشخص نیست.
عوارض سندرم کارسینوئید
ابتلا به سندرم کارسینوئید می تواند عوارض زیر را در پی داشته باشد:
- بیماری کارسینوئید قلبی. نشانگان کارسینوئید باعث ضخیم شدن دریچه‌های قلب می‌شوند و در نتیجه در عملکرد دریچه‌ها اختلال ایجاد می‌شود. در این حالت احتمال نشت خون وجود دارد.
علائم و نشانه‌های سندرم کارسینوئید قلبی عبارت است از خستگی و تنگی نفس در حین فعالیت بدنی. بیماری قلبی کارسینوئید در نهایت می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
پزشک ممکن است برای درمان عوارض قلبی داروهایی را تجویز کند. ترمیم جراحی دریچه‌های قلب آسیب دیده می‌تواند جزو گزینه‌های درمان باشد.
- انسداد روده. سرطانی که به غدد لنفاوی کناری روده کوچک گسترش یابد، می‌تواند باعث تنگی و پیچیدگی روده و در نهایت انسداد روده شود.
علائم و نشانه های انسداد روده عبارتند از درد شدید، گرفتگی شکم و استفراغ. برای درمان انسداد روده ممکن است انجام عمل جراحی ضرورت داشته باشد.
- بحران کارسینوئید. بحران کارسینوئید باعث ایجاد دوره‌های شدید گرگرفتگی، کاهش فشار خون، گیجی و مشکلات تنفسی شود.
بحران کارسینوئید در افراد مبتلا به تومورهای کارسینوئیدی هنگام مواجهه با محرک‌های مخصوص مانند بی حسی حین عمل بروز یابد. بحران کارسینوئید می‌تواند کشنده باشد. پزشک ممکن است پیش از عمل برای کاهش خطر بروز بحران کارسینوئید داروهایی را تجویز کند.
تشخیص سندرم کارسینوئید
پزشک نشانه‌ها و علائم سندرم کارسینوئید را برای رد سایر علت گرگرفتگی پوست و اسهال ارزیابی خواهد کرد. اگر هیچ علت دیگری پیدا نشد، پزشک ممکن است به سندرم کارسینوئید شک کند.
برای تأیید تشخیص، پزشک ممکن است انجام آزمایشات دیگری را نیز توصیه کند، از جمله:
- آزمایش ادرار. ادرار بیمار ممکن است حاوی مواد حاصل از تجزیه سروتونین در بدن باشد. مقدار اضافی این ماده می‌تواند نشان دهنده وجود سروتونین اضافی باشد.
- آزمایش خون. خون بیمار ممکن است حاوی مقادیر بالایی از برخی مواد مخصوص، از جمله پروتئین کروموگرانین A باشد که توسط برخی تومورهای کارسینوئید در خون رها می‌شود.
- تست‌های تصویربرداری. آزمایشات تصویربرداری نیز می‌توانند در تشخیص یافتن تومور کارسینوئید اولیه و تعیین میزان شیوع آن مورد استفاده قرار گیرد. پزشک در مرحله اول سی تی اسکن شکمی انجام می‌دهد زیرا بیشتر تومورهای کارسینوئید در دستگاه گوارش مستقر هستند. اسکن‌های دیگر مانند MRI یا اسکن‌های پزشکی هسته‌ای ممکن است در موارد خاصی مفید باشند.
درمان سندرم کارسینوئید
درمان نشانگان کارسینوئید همان درمان خود تومور است. برای کنترل علائم و نشانه‌های بیماری نیز استفاده از داروهای خاصی توصیه می‌شود.
روش‌های درمان شامل موارد زیر است:
عمل جراحی. جراحی برای از بین بردن تومور کارسینوئید ممکن است گزینه مناسبی باشد.
داروهایی برای جلوگیری از ترشح مواد شیمیایی از سلول‌های سرطانی. تزریق داروهای اکتروتاید (سندوستاتین) و لانرئوتید ممکن است نشانه‌ها و علائم سندرم کارسینوئید از جمله گرگرفتگی پوستی و اسهال را کاهش دهد. اکتروتاید همچنین ممکن است رشد تومورهای کارسینوئید را کندتر کند.
عوارض جانبی اکتروتاید و لانرئوتید عبارتند از اسهال، درد شکم و نفخ که ممکن است با گذشت زمان فروکش کند.
برای کنترل اسهال ناشی از نشانگان کارسینوئید می‌توان از یک داروی جدیدتر به نام تلوتریستات (زرملو) در ترکیب با داروهای دیگر استفاده شود. عوارض جانبی این داروها شامل تهوع و افسردگی است.
- درمان بیولوژیک. یک داروی تزریقی به نام اینترفرون آلفا، که باعث تحریک سیستم ایمنی بدن به منظور کارکرد بهتر می‌شود، گاهی می‌تواند برای کندتر کردن رشد تومور کارسینوئید و تسکین علائم استفاده شود. اینترفرون آلفا می‌تواند عوارض جانبی قابل توجهی از جمله خستگی و علائم شبیه به آنفولانزا ایجاد کند.
- متوقف کردن خون رسانی به تومورهای کبدی. در روشی به نام آمبولیزاسیون شریان کبدی، پزشک سوند را از طریق یک سوزن در نزدیکی کشاله ران، وارد بدن کرده و آن را تا شریان اصلی که وظیفه خون رسانی به کبد را بر عهده دارد، پیش می‌برد.
پزشک مواد خاصی را برای انسداد شریان کبدی و قطع خون رسانی به سلول‌های سرطانی که به کبد تزریق می‌کند. سلول‌های سالم کبد به وسیله خون رسانی با سایر رگ‌های خونی زنده می‌مانند.
آمبولیزاسیون شریان کبدی روش خطرناکی است و معمولاً تنها در مراکز تخصصی پزشکی انجام می‌شود. در مورد مزایا و خطرات بالقوه این روش باید با پزشک صحبت کرد.
- از بین بردن سلول‌های سرطانی در کبد با گرما یا سرما. ابلیشن با امواج رادیویی گرما را از طریق یک سوزن به سلول‌های سرطانی کبد منتقل کرده و باعث از بین رفتن سلول‌ها می‌شود. در کرایوتراپی نیز از انجماد تومور استفاده می‌شود.
ابلیشن با امواج رادیویی و کرایوتراپی به طور کلی بی خطر هستند، اما اندکی خطر از نظر از دست دادن خون و بروز عفونت وجود دارد.
- شیمی درمانی. داروهای شیمی درمانی می‌توانند تومورهای کارسینوئید را کوچک‌تر کنند. عوارض جانبی شیمی درمانی بسته به نوع داروی مصرفی متفاوت خواهد بود. در مورد رژیم مخصوص شیمی درمانی نیز باید با پزشک صحبت کرد.
سبک زندگی و داروهای خانگی
در مورد اقدامات خودمراقبتی که ممکن است در بهبود نشانه ها و علائم سندرم کارسینوئید موثر است، با پزشک خود صحبت کنید. این دسته از اقدامات نمی‌تواند جایگزین درمان شوند، اما ممکن است همراه با روش درمانی می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. در مورد موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:
- از مواردی که باعث گرگرفتگی پوست می‌شود، خودداری کنید. برخی از مواد یا شرایط خاص مانند مصرف الکل یا خوردن وعده‌های غذایی سنگین می‌توانند باعث تشدید گرگرفتگی شوند. برخی نیز در شرایط استرس زا یا هنگام ناراحتی احساس گرگرفتگی خواهند داشت. این عوامل را شناسایی کرده و از آن‌ها دوری کنید.
- مصرف مولتی ویتامین. اسهال مزمن، در دریافت ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود در غذاها اشکال ایجاد می‌کند. در مورد مصرف مولتی ویتامین‌ها با پزشک خود صحبت کنید.
مقابله با شرایط موجود و دریافت حمایت لازم
البته که شما می‌خواهید با مشخص شدن علت علائم خود، آسودگی تقربی داشته شاید اما، تشخیص یک بیماری نادر مانند سندرم کارسینوئید می‌تواند بسیار استرس زا باشد. همزمان با این که روش مقابله و مطابقت با شرایط موجود را فرا می‌گیرید، با تیم مراقبت های بهداشتی خود در مورد احساسات خود صحبت کنید و انجام کارهای زیر را در برنامه خود در نظر داشته باشید:
- درمورد نشانگان کارسینوئید اطلاعات کافی داشته باشید تا در مورد مراقبت‌های خود بتوانید تصمیم صحیح را بگیرید. در مورد شرایط خود با پزشک صحبت کنید. از اعضای تیم مراقبت‌های بهداشتی خود بخواهید منابعی را برای کسب اطلاعات بیشتر در اختیار شما قرار دهید.
آگاهی از شرایط موجود به شما کمک می‌کند تا در تصمیم گیری‌های مراقبتی خود مشارکت بهتری داشته باشید.
- با سایر افراد مبتلا به سندرم کارسینوئید صحبت کنید. ارتباط با گروه‌های حمایتی مبتلایان به نشانگان کارسینوئید که شرایط و چالش‌های مشابه را دارند، به شما در مدیریت بهتر بیماری کمک می‌کند.
- از خود مراقبت کنید. برای داشتن یک سبک زندگی سالم، هر کاری که ممکن است را انجام دهید. یک رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات داشتهب اشید. هنگامی که احساس رضایت داشته باشید، انجام تمرین روزانه را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
استرس اضافی را از زندگی خود حذف کنید. به مقدار کافی بخوابید تا هنگام بیدار شدن احساس آرامش کنید. از بدن و ذهن خود مراقبت کنید تا بهتر بتوانید به برنامه درمانی خود پایبند باشید.
آمادگی برای قرار ویزیت پزشک
در صورت بروز نشانه‌ها و علائم سندرم کارسینوئید ممکن است در ابتدا به پزشک خانواده خود مراجعه کنید. بسته به یافته‌ها، ممکن است پزشک شما را به پزشک انکولوژیست، متخصص بیماری‌ها غدد درون ریز یا جراح ارجاع دهد.
از آن جایی که زمان ویزیت پزشک محدود است و موارد زیادی وجود دارد که باید در مورد آن صحبت شود، بهتر است آمادگی‌های لازم را داشته باشید. در ادامه اطلاعاتی برای امادگی ویزیت پزشک و سوالاتی که می‌توانید بپرسید، آورده شده است.
شما چه کاری می‌توانید انجام دهید
- از محدودیت‌های پیش از قرار ملاقات اطلاع داشته باشید. زمان تعیین قرار ویزیت، در مورد کارهایی که پیش از ویزیت باید انجام دهید، مانند محدودیت‌های رژیم غذایی سوال کنید.
- علائمی خود را یادداشت کنید. حتی مواردی که ممکن است به علت ملاقات شما ارتباطی نداشته باشد.
- تهیه لیستی از اطلاعات شخصی مهم از جمله استرس‌ها یا تغییرات مهم اخیر در زندگی
- لیستی از تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را تهیه کنید.
- از یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود بخواهید تا همراه شما باشند. گاهی اوقات یادآوری تمام اطلاعات گفته شده در ویزیت دشوار است. همراهی با شخص دیگر به شما کمک می‌کند تا موارد فراموش شده را به یاد آورید.
- سوالاتت خود را بنویسید.
زمان شما با پزشک محدود است، بنابراین تهیه کردن لیستی از سوالات می‌تواند به شما کمک کند تا بیشترین استفاده را از وقت خود داشته باشید. سوالات خود را از مهم‌ترین تا کم اهمیت‌ترین لیست کنید. برخی از سوالاتی که می‌توانید بپرسید عبارتند از:
- چه علتی ممکن است باعث علائم یا وضعیت من شود؟
- علاوه بر نشانگان کارسینوئید، چه علل احتمالی دیگری برای توضیح علایم من وجود دارد؟
- به چه نوع تست‌هایی نیاز دارم؟
- آیا شرایط من موقتی است یا مزمن؟
- بهترین درمان ممکن چیست؟
- گزینه‌های جایگزین دیگر درمان چیست؟
- من بیماری دیگری نیز دارم (نام بردن بیماری). چگونه می‌توانم به بهترین حالت هر دو این بیماری‌ها را مدیریت کنم؟
- آیا محدودیت‌های خاصی وجود دارد که باید آن‌ها را دنبال کنم؟
- آیا باید به متخصص دیگر مراجعه کنم؟ چه هزینه‌ای دارد و آیا بیمه ان را تأمین خواهد کرد؟
- آیا دارویی جایگزینی دارویی دیگری برای تجویز وجود دارد؟
- آیا منابعی وجود دراد که بتوانم با مطالعه آن‌ها اطلاعات بیشتری کسب کنم؟ چه وب سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
- چه مواردی را باید در تعیین ویزیت بعدی در نظر داشته باشم؟
علاوه بر این سوالات، اگر در طول ویزیت نیز سوالاتی به ذهنتان رسید، از پرسیدن آن اجتناب نکنید.
چه انتظاری از پزشک خواهید داشت
پزشک احتمالاً سوالاتی را از شما خواهد پرسید. با آماده بودن برای پاسخ گویی به این سوالات، می‌توانید از قرار ویزیت حداکثر استفاده را ببرید و سمت و سو صحبت را به مواردی که در ذهن خود داریدف معطوف سازید. پزشک ممکن است سوالات زیر را بپرسد:
- چه زمانی علائم آغاز شدند؟
- آیا علائم به طور مداوم را داشتید یا گاه به گاه بوده‌اند؟
- شدت علائم چقدر است؟
- چه مواردی باعث بهبود علائم شما می‌شوند؟
- چه مواردی باعث تشدید علائم شما می‌شوند؟
