مطلبی که در ادامه می‌خوانید در تاریخ ۲۴ام سپتامبر ۲۰۱۵ منتشر شده است.
دانشمندان وزارت دفاع آمريكا، نوعی ايمپلنت مغزی (Brain Implant) طراحی کرده‌اند كه می‌تواند حافظه را تقويت كند.
آن دسته از افرادی که به دلیل فراموش‌کاری همواره در استرس به سر می‌برند، دیگر نگران نباشند؛ چرا که طرح انقلابی “سازمان پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته‌ی دفاعی” و یا به اختصار دارپا (DARPA)، به زودی خواهد توانست خاطرات مدفون در عمیق‌ترین بخش‌های ذهن را نیز احیا کند (البته در آینده‌ی نه چندان دور همیشگی‌مان).
طرح وسوسه‌برانگیز دارپا اساسا افراد داراش مشکلات جدی – نظیر بیماران مبتلا به ترومای مغزی – هدف گرفته بود، ولی دور از انتظار نیست اگر معضلات بسیار ساده‌ای – نظیر فراموش‌کردن به همراه داشتن کلید منزل – نیز مشمول آن شود؛ چرا که فناوری هیچ‌گاه در یک نقطه توقف نمی‌کند.
ولی بیایید قبل از بحث جدی، نگاهی به انگیزش اصلی مدیر این برنامه، جاستین سانچز (Justin Sanchez)، داشته باشیم:
هر کسی [برای یک بار هم که شده] دشواری‌های به خاطر سپردن فهرستی بلندبالا از عناوین و یا یک آدرس دشوار و پیچ‌درپیچ را تجربه کرده است. امروز ما می‌توانیم کاربرد [به غایت] سودمند عصب‌فناوری‌های قابل کاشت در تقویت عملکرد حافظه را در خشت خام ببینیم.
البته ایده‌ی فوق لزوما قرار نیست برای همگان تازگی داشته باشد، چرا که توسعه‌ی یک فناوری جهت بهبود عملکرد حافظه، ایده‌ای نیست که صرفا و انحصارا به ذهن جمعیت معدودی از دانشمندان خطور کند؛ و اکثر ما (اگر نگویم همه) چنین ایده‌ی را یک‌بار در ذهن‌مان پرورانده‌ایم. اما مسئله‌ای كه پروژه‌ی این جديد را نوآورانه (و حتی نوآورانه‌تر) مي‌كند، نحوه‌ی فراخوانی فرآيندهای عصبی موجود در مغز است؛ كه می‌تواند نشان دهد افكار ما چگونه شكل می‌گيرند و يا خاطرات به چه طریقی بازيابی می‌شوند.
تیم دارپا طی مطالعاتی که داشته است، الکترودهایی را در مجاورت بخش‌هایی از مغز – که احتمالا مسئول شکل‌دهی به حافظه‌ی آشکار، حافظه‌ی فضایی و جهت‌یابی هستند – تعبیه نمود. حافظه‌ی آشکار (Explicit Memory) نوعی از حافظه است که وظیفه‌ی به خاطرسپاری اطلاعات ساده و کوتاه را بر عهده دارد، نظیر: فهرست‌ها. حافظه‌ی فضایی (Spatial Memory) نیز همان‌طور که از اسمش برمی‌آید، مسئول ذخیره‌سازی جزئیات محیط پیرامون فرد می‌باشد.
داوطلبین شرکت‌کننده در این مطالعه لزوما از مشکلات مربوط به حافظه رنج نمی‌بردند، ولی با این حال قرار بوده – بنا به هر دلیلی – تحت عمل جراحی مغز قرار بگیرند. علی‌رغم نبود هرگونه مشکل در به یادآوری وقایع، هنگامی که داوطلبین مورد ارزیابی قرار گرفتند، بهبودهایی در عملکرد حافظه‌شان مشاهده شد.
متاسفانه جزئیات دقیق مطالعه‌ی فوق – به دلیل عدم انتشار نتایج مطالعه در زمان نوشتار این مطلب – در دسترس نیست.
دانشمندان DARPA به دنبال راه‌هایی هستند كه بتوانند ظرفیت یادگیری مغز را نیز – در کنار حافظه – تقویت کنند. در حال حاضر می‌دانیم که مرور یک توانایی خاص در ذهن (تصویرسازی ذهنی) به یادگیری بهتر آن توانایی کمک می‌کند. تیم دارپا درصدد ترسیم فرآیندهای دخیل در عمل بازسازی ذهنی مهارت‌ها نیز می‌باشد، که احتمالا سال بعد شاهد نتایج آن خواهیم بود.
به روزسانی تیر ۱۳۹۶
کم‌تر از دو سال قبل بود که ایده‌ی ایمپلنت مغزی دارپا شکلی واقعی‌تر به خود گرفت و در آزمایشگاه بر روی داوطلبین در انتظار جراحی تست گردید. نتایج به‌دست آمده نیز ناامیدکننده نبود. از همین رو، آن‌ها نیز نخواستند فناوری در یک نقطه متوقف شود.
این ایده می‌توانست گسترش بیابد. برای مثال، اگر بتوانیم به طریقی مغز انسان را به واسطه‌ی ایمپلنت‌های با کارکرد بالا (High-Functioning) به رایانه ارتباط دهیم؛ قادر خواهیم بود از طریق رایانه‌ی مبدا، اطلاعات سمعی و بصری را از محیط پیرامون در اختیار افراد ناشنوا و نابینا قرار دهیم. این فناوری حتی اگر نتواند این دست از محدودیت‌های حسی را تماما برطرف کند، قاعدتا خواهد توانست بخش عظیمی از آن را مرتفع سازد. حال بیایید یک قدم از حواس پنج‌گانه فراتر رفته و افرادی را در نظر بگیرید که دچار معلولیت‌های چشمانی – مانند قطع عضو – هستند. مثلث رایانه-ایمپلنت-مغز قادر است حس و حال جدیدی به اعضای مصنوعی (پروتز) ببخشد و فرد چنان تصور کند که عضو مصنوعی دریافتی بخش جداناپذیری از بدن خود بوده و در حقیقت چیزی را از دست نداده است. آیا چنین رویایی واقعا امکان‌پذیر است؟
Defense Advanced Research Project Agency چندی پیش اعلام نمود که در نظر دارد روی رویای مذکور سرمایه‌گذاری کند. سرمایه‌ای بالغ بر ۶۵ میلیون دلار در اختیار ۵ سازمان تحقیقاتی و یک شرکت خصوصی قرار داده شده و گروهی متخصص جهت ساخت ایمپلنتی که بتواند حواس به اصطلاح پنج‌گانه را به افراد دارای محدودیت بازگرداند، بسیج شده است.
چهار پروژه بر روی بینایی تمرکز خواهد داشت و دو تای دیگر نیز روی ابعاد مختلف شنوایی و تکلم زوم خواهند کرد. محققان دارپا امیدوارند تا پایان یک دوره‌ی چهار ساله بتوانند پروتوتایپ‌هایی (نمونه اولیه) از ایمپلنت‌های لینک‌دهنده‌ی مغز به رایانه بسازند. البته انتظار نمی‌رود در خط زمانی مذکور، چنین ایمپلنت‌های وارد بازار مصرف شوند.
برای مطالعه‌ی متن اصلی این خبر در دکتر مجازی به مقاله‌ی مربوطه مراجعه کنید: استفاده از ایمپلنت‌های عصبی برای بازیابی حواس
منایع:
۱. خبر اصلی: Science Alert
۲. به روز رسانی: Newsweek
