به نظر میرسد که جنین قبل از تولد، بیشتر از یک موجود در حال در رشد در رحم مادر نباشد، با این حال مطالعه اخیر که در ژورنال “Current Biology” چاپ شده است نشان میدهد که در سه ماهه سوم بارداری، جنین دارای قابلیتهای بینایی است؛ خیلی بیشتر از چیزی که قبلا ما فکر میکردیم. و آنها میتوانند تصمیم بگیرند که میخواهند به چه چیزی نگاه کنند.
محققین در دانشگاه لنکستر در انگلستان مشتاق بودند که بفهمند که قابلیتهای بینایی جنین تا چه حدی است. چرا که سرپرست تیم تحقیقات پروفسور فیزیولوژی Vincent Reid میگوید:
ما تا قبل از این قادر بودیم که تمام حسهای جنین را بررسی کنیم به جز بینایی. ما اطلاعات زیادی در مورد بینایی نوزادان تازه به دنیا آمده داریم ولی تقریبا هیچ اطلاعی از جنین قبل از تولد نداریم. نوزادان چهرهها را خیلی خوب پردازش میکنند و ترجیح میدهند که که به صورتها نگاه کنند و اشکال دیگر غیر صورت برایشان جذابیتی ندارد، پس منطقی به نظر میرسد که این مسئله را بررسی کنیم که ببینیم که این تکامل در ترجیح چهره چگونه رخ داده است.
در مجموع ۳۹ جنین مورد آزمایش قرار گرفتند. (البته این تعداد در ابتدا بیشتر بودند، ولی بعضی از بچهها در خواب عمیقی بودند و برخی دیگرشان کیفیت بینایی پایینی داشتند.) سن حدودی این جنینها در حدود ۲۳۱ الی ۲۵۲ روز بارداری بوده است و همه آنها تک قلو بودهاند.
مشخصا، زمانی که این تحقیق در حال انجام بود، جنینها در رحم مادرشان در حال رشد بودهاند. بنابراین محققین متوصل به روشهای غیرتهاجمی شدند برای بررسی و ارزیابی قابلیت بینایی آنها. برای این کار، دانشمندان نوری را از طریق بافت مادری به سمت آنها تاباندند. این نور شامل سه نقطه بوده است. این سه نقطه به شکل ۲ نقطه برای چشمها و یکی برای دهان بودند، نوزادان ترجیح میدهند که به این حالت نورانی نگاه کنند تا حالات دیگر. بنابراین ما به جنین چهره نشان ندادیم بلکه به آنها تابش نورانیای “مشابه چهره” نشان دادیم.
محققین از روش اولتراسونی ۴ بعدی برای اندازهگیری میزان پاسخ جنین به این محرک استفاده کردند. آنها همچنین به جنین یک مدل سه نقطهای دیگر نیز نشان دادند، البته به صورت برعکس (به شکلی که دیگر ترکیب این سه نقطه به حالت چهره نباشد.). زمانی که این تابش انجام شد، نقطههای غیر حالت چهره توجه جنین را جلب نکرد و این حالت نورانی دیگر برای جنین جذاب نبود.
این مسئله که جنین به سمت حالت چهرهمانند نورانی جذب شده است، تغییر بزرگی در درک ما از تکامل بینایی انسان ایجاد کرد، چرا که این بدان معنی است که این ترجیح در انسان، قبل از تولد هم وجود دارد که ممکن است ناشی از تجربههایی باشد که قبل از تولد جنین بدست آورده است یا این که ترجیحی ذاتی یا ژنتیکی در جنین است.
یافته بزرگ دیگری که از این تحقیق بدست آمد این است که ما فهمیدیم که بینایی انسان زودتر از تولد شروع میشود و در زمان جنینی شروع میشود. ما میدانیم که جنین به شکل فعالی جذب اطلاعات بینایی میشود. حرکت سر به شکل حساب شدهای است و به سمت محرکها سوق داده میشود و این بدین معنی است که ما میتوانیم به بینایی جنینی از جهات دیگری هم نگاه کنیم.
در واقع، این مطالعه پایهای برای مطالعات آینده بر روی قدرت بینایی جنین است چرا که ما از قدرت بینایی جنین اطلاعات کمی داریم و هیچکسی سابقاً به مطالعه بینایی جنین نپرداخته بود. نوزاد یک هفتهای تمرکز بینایی کمی دارد و دیدش حالت تار دارد. ممکن است که این حالت برای جنین چند هفته قبل از تولد نیز وجود داشته باشد. ما میدانیم که نوزادان زودرس میتوانند اشکال، نورها و برخی از جزئیات را ببینند و درک کنند. ولی این مربوط به زمانی است که نوزاد متولد شده باشد و ممکن است که این توانایی در جنین نباشد چرا که محیط قبل از تولد خیلی متفاوت با بعد از آن است. برای فهم این مطلب باید مطالعات بیشتری انجام شود.
گروه Reid در برنامه دارند که به بررسی این بپردازند که آیا جنین میتواند به تمایز بین کیفیت و تعداد بپردازد یا نه، کاری که نوزادان میتوانند انجام دهند. و اگر جنین بتواند این کار را بکند اطلاعات زیادی در مورد قابلیتهای ذهنی جنین در اختیار ما میگذارد. ما همچنین به دنبال این هستیم که ببینیم که آیا جنین میتواند حرکت را نیز ببیند، چرا که نوزادان علاقهمند هستند که به تصویرهای متحرک نگاه کنند. اگر جنین این ترجیح را داشته باشد، این را میتوان بدین سبب داشتن تجربههای قبلی دانست که جنین به سمت بدن خودش جذب میشود و حرکات خود را دنبال میکند و بدین شکل این ترجیح در او ایجاد میشود.