نیش زدن پشه‌ها در تابستان ممکن است به یک کابوس بزرگی بدل گردد اما چه چیزی باعث می‌شود که این نیش‌ها خارش‌دار شوند؟
هنگامی که نیش پشه وارد بدن ما می‌شود، سیستم ایمنی بدن ما در برابر این تهاجم ورودی به بدن واکنش نشان می‌دهد. این واکنش شبیه یک واکنش آلرژیک است که سبب بروز التهاب می‌گردد.
در این مقاله چرایی خارش و التهاب نیش پشه همراه با چگونگی درمان آن بحث خواهد شد. با ما همراه باشید.
چرا نیش پشه خارش دارد؟
هنگامی که نیش پشه پوست بدن را می‌شکافد، بدن فرد بزاق پشه را به عنوان یک ماده‌ی خارجی تشخیص می‌دهد. همین عامل موجب بروز پاسخ سیستم ایمنی بدن می‌شود که هدف آن خلع سلاح ماده‌ی نفوذی است.
تورم اطراف ناحیه‌ی نیش حشره در نتیجه‌ی هستامینی می‌باشد که سیستم ایمنی بدن تولید می‌کند. هیستامین موجب افزایش جریان خون و تعداد گلبول‌های سفید اطراف منطقه‌ی آسیب دیده می‌شود که نتیجه‌ی آن التهاب یا تورم می‌باشد. نیش پشه خارش دارد چراکه هیستامین سیگنالی را به اعصاب اطراف نیش نیز می‌فرستد.
وقتی فردی برای اولین مورد نیش پشه قرار می‌گیرد، بدن او ممکن است به این طریق واکنش نشان ندهد. پاسخ سیستم ایمنی چیزی است که بدن پس از قرار گرفتن در معرض مواد خارجی آن را می‌آموزد. بعضی از مردم ممکن است هرگز نسبت به نیش پشه واکنش نشان ندهند. برخی از افراد نیز ممکن است در طول زمان به ماده‌ای که در بزاق پشه وجود دارد عادت کنند. برای بسیاری، همین واکنش باقی می‌ماند و نیش‌های پشه همچنان ناراحت کننده ادامه می‌یابد.
چرا پشه‌ها ما را نیش می‌زنند؟
پشه‌ها انسان را برای نوشیدن خونش نیش می‌زنند! مواد مغذی موجود در خون انسان به پشه‌های ماده کمک می‌کند تا تخم‌هایی که نیاز دارند دوباره تولید کنند. فقط پشه‌های ماده هستند که نیش می‌زنند.
پشه از نوک تیز دهان مانند خود برای سوراخ کردن پوست ما استفاده می‌کند. رگ خونیِ ناحیه‌ی مربوطه را پیدا کرده و با استفاده از آن خون را می‌مکد. همانطوری که این کار را انجام می دهد، بزاقش که حاوی یک ماده‌ی ضد انعقاد می‌باشد به بدن فرد تزریق می‌کند. این ماده از لخته شدن خون فرد جلوگیری می‌کند. در صورتیکه خون اطراف دهان پشه لخته شود، پشه چسبیده به بدن باقی می‌ماند.
آیا خاراندن آن را بدتر می‌کند؟
خاراندن نیش پشه ممکن است باعث بدتر شدن التهاب شود. خارش نیش پشه بخاطر التهاب می‌باشد که با خاراندن بجای تسکین، میزان این التهاب افزایش می‌یابد؛ بدین ترتیب بالطبع میزان خارش هم فزونی می‌یابد.
خاراندن همچنین ریسک عفونت محل نیش را افزایش می‌دهد. در صورتیکه ناحیه، آلوده و عفونی شود خارش آن بسیار شدیدتر و طول دوره‌ی درمان و بهبودی نیز افزایش خواهد یافت.
درمان
درمان‌های زیر ممکن است به کاهش تورم و خارش نیش پشه کمک کند:
آنتی هیستامین‌ها
آنتی هیستامین‌ها داروهای بدون نسخه‌ای می‌باشند که به کاهش التهاب و خارش کمک می‌کنند. این داروها روش موثری در درمان نیش پشه محسوب می‌شوند.
اعمال حرارت
اعمال حرارت به محل نیش حشرات ممکن است به کاهش التهاب و خارش موضع کمک کند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۱ انجام شد نشان داد که دادن حرارت موضعی موجب تسکین سریع خارش و التهاب محل نیش می‌شود.
استفاده از عسل
عسل ضد باکتری می‌باشد و ممکن است باعث بهبودی زخم شود. مطالعه‌ی سال ۲۰۱۱ نشان داد که عسل طبیعی می‌تواند التهاب را کاهش و مانع عفونت شود. به همین علت، وقتی عسل طبیعی را در موضع مورد نظر بکار می‌گیریم علائم نیش پشه برطرف می‌شود. قبل از رفتن به بیرون منزل، بسیار مهم است که عسل روی محل را بشوریم چراکه می‌تواند باعث تجمع حشرات و زنبورهای فراوان دیگری شود.
مقاله‌ی مرتبط: عسل استرالیایی همتای خواص ضد باکتریایی عسل بسیار کمیاب مانوکا!
کرم‌های کورتیکواستروئیدی
کرم‌های کورتیکواستروئیدی می‌تواند التهاب و خارش را کاهش دهد. از آن‌جایی که مبنای این کرم‌ها استروئید می‌باشد، مردم باید از آن‌ها به اندازه‌ی مورد نیاز خود استفاده کنند و نباید آن‌ها را برای زخم باز مورد استفاده قرار دهند. این کرم‌ها همچنین می‌توانند در صورت استفاده‌ی مکرر، پوست را از بین ببرند.
آلوئه ورا
مطالعه‌ای نشان داد که گونه‌ای از آلوئه، به نام Aloe littoralis، باعث کاهش التهاب و تقویت عمل بهبود زخم در مطالعات حیوانی شده است. استفاده از ژل آلوئه ورا در موضع نیش پشه ممکن است به کاهش التهاب و خارش کمک کند.
روغن ریحان
تحقیقی در سال ۲۰۱۳ در مورد حیوانات نشان داد که روغن ریحان باعث کاهش التهاب آرتریت می‌شود. خواص ضد التهابی روغن ریحان نشان می‌دهد که این روغن می‌تواند به کاهش التهاب محل نیش پشه نیز کمک کند.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد؟
محل نیش پشه ممکن است عفونی شود؛ بدین معنی که زمان بیشتری برای بهبودی نیاز است. پس چه بهتر که با پزشک در مورد هر عفونت مشکوک صحبت کنیم.
برخی از افراد به نیش پشه بسیار حساسیت دارند. در این گونه افراد ذره‌ای از نیش می‌تواند شوک آنافیلاکتیک در فرد ایجاد کند. علائم چنین شوکی حالتی عبارتنداز:
- مشکلات تنفسی
- ادم صورت
- کهیر
اگر فردی دچار شوک آنافیلاکتیک شود به درمان اضطراری و فوری نیازمند است. معمولا برای درمان چنین حالتی به فرد اپی نفرین تزریق می‌شود.
نیش پشه همچنین ممکن است علائم زیر را در برخی افراد ایجاد کند:
- تب شدید
- مفاصل متورم شده
- تاول
- زخم
- کهیر
اگر فردی چنین علائمی را در خود مشاهده کرد باید به پزشک مراجعه کند. پزشک نیز معمولا برای مداوا در ابتدا از آنتی هیستامین استفاده می‌کند.
نیش گونه‌هایی از پشه به نام‌های Aedes aegypti یا Aedes albopictus با تعدادی از بیماری‌ها مرتبط هستند؛ همچون زیکا، تب دنگی، و Chikungunya
مقالات مرتبط:
خطر ابتلا به بیماری توسط پشه‌ها در ایالات متحده کم است.
اگر فردی قصد سفر به کشوری دارد که در آن پشه‌ها ممکن است حامل بیماری باشند حتما باید با یک پزشک مشورت کند. پزشک می‌تواند بهترین راه حفظ ایمنی و کاهش خطر عفونت را به فرد توصیه کند.
پیشگیری
برای کاهش خطر نیش پشه‌ها فرد باید:
- استفاده کردن از دافع پشه‌ها
- پوشیدن لباس‌های آستین بلند و شلوار بلند
- شستشوی مکرر؛ بوی عرق ممکن است باعث جذب پشه‌ها شود.
- اجتناب از مصرف الکل؛ چراکه احتمال نیش زدن حشرات را افزایش می‌دهد.
چشم انداز
نیش پشه‌ها معمولا در عرض چند روزه بهبود می‌یابد. برای کاهش زمان بهبودی از خاراندن محل نیش خودداری کنید. اگر فردی دارای پوست حساسی باشد، ممکن است تغییراتی در رنگ پوست اطراف محل نیش مشاهده کند. استفاده از کرم‌های حاوی ویتامین E و کرم‌های ضد آفتاب می‌تواند به جلوگیری از بروز چنین امری کمک کند.
