اگزمای آلرژیک که با عنوان درماتیت تماسی نیز شناخته می‌شود، نوعی بیماری پوستی است که در مواقعی که پوست فردی در تماس با یک آلرژن قرار می‌گیرد، رخ می‌دهد.
اگزمای آلرژیک دانه‌هایی قرمز و خارش‌دار بر روی پوست را که با تأخیر درمان دردناک و عفونی می‌شوند، به وجود می‌آورد. در این مقاله به دلایل و نشانه‌های اگزمای آلرژیک و نیز گزینه‌های درمان آن اشاره می‌شود.
اگزمای آلرژیک چیست؟
اگزمای آلرژیک شکلی از اگزما می‌باشد که در واکنش به تماس با آلرژن رخ می‌دهد. آلرژن ماده‌ای است که ممکن است یک فرد نسبت به آن آلرژی داشته باشد. این عارضه به طور معمول درماتیت تماسی نامیده می‌شود.
نشانه‌های اولیه‌ی اگزمای آلرژیک و سایر انواع اگزماها خشکی و خارش است. برخی از اگزماها ممکن است دردناک بوده و باعث تاول شود.
محققان به طور دقیق نمی‌دانند چرا اگزما در برخی از افراد به وقوع می‌پیوندد و در برخی نه! با این حال محرک‌های خاص محیطی وجود داشته و احتمال اینکه ژنتیک در آن نقش داشته باشد وجود دارد.
دلایل
هر فردی می‌تواند پس از لمس یک آلرژن، مصرف چیزی که نسبت به آن آلرژی دارند یا قرار گرفتن در معرض آلرژن‌هایی که در هوا منتقل می‌شوند، مثل گرده‌ها، اگزمای آلرژیک را تجربه نماید.
برخی از دلایل رایج درماتیت تماسی عبارتند از:
- کوکامیدوپروپیل بتائین؛ ماده‌ای است که به منظور افزایش کف شامپوها، لوسیون‌ها و صابون‌ها تولید می‌شود.
- عطرها
- فلزاتی مثل کروم، کبالت و نیکل
- پارافنیلین دی آمین (PPD)؛ ماده‌ای شیمیایی که در رنگ موها یافت می‌شود.
- مواد نگهدارنده مثل فرمالدهید
- پمادهای آنتی‌باکتریال، شامل نئومیسین وباسیتراسین
- محصولات ضدقارچی و ضدباکتریایی مثل؛ متیل ایزوتیازولینون
قرار گرفتن در معرض این آلرژن‌ها در بیشتر افراد باعث اگزما نمی‌شود اما می‌تواند در افراد مستعد باعث رخداد واکنش شود.
مقالۀ مرتبط: اگزما
نشانه‌ها
علائم اگزمای آلرژیک معمولا فقط در ناحیه‌ای که پوست در تماس با آلرژن قرار می‌گیرد، دیده می‌شوند. با این حال، افرادی که در آن‌ها واکنش شدید رخ می‌دهد، می‌توانند علائم را در جاهای دیگری نیز مشاهده کنند.
رایج‌ترین علائم اگزمای آلرژیک شامل موارد زیر می‌شود:
- تاول
- خارش
- سوزش
- دانه‌هایی روی پوست
- قرمزی
- ورم
دست‌ها معمولاً نسبت به نشانه‌های اگزمای آلرژیک آسیب پذیرترند چرا که دست‌ها بیشتر در احتمال تماس با مواردی هستند که می‌تواند واکنش آلرژیک را ایجاد کند.
انواع
مطابق نظر انجمن ملی اگزما، اغلب سه نوع درماتیت تماسی رخ می‌دهد:
- درماتیت تماسی آلرژیک: این شرایط هنگامی به وجود می‌آید که پوست فرد در معرض تماس با یک آلرژن مانند نیکل، رنگ، رنگ مو و یا گل‌ها قرار می‌گیرد. ممکن است واکنش تا ۴۸ الی ۹۶ ساعت بعد از تماس به وقوع نپیوندد.
- کهیر تماسی: این عارضه باعث ورم و قرمزی قابل توجهی معمولاً بلافاصله پس از تماس با آلرژن می‌شود. یک فرد مبتلا به کهیر تماسی حتی واکنش آنافیلاکتیک، نوعی واکنش شدید که مشکلات تنفسی را ایجاد می‌کند، را تجربه کند.
- درماتیت تماسی محرک: این عارضه زمانی که پوست در تماس با محرک‌هایی مثل صابون، سایش یا گرما قرار می‌گیرد، باعث التهاب پوستی می‌شود. شخصی که یک زخم یا درماتیت آتوپیک دارد، احتمال بیشتری در تجربه‌ی درماتیت تماسی محرک دارد.
درمان
بهترین درمان اگزمای آلرژیک پیشگیری است، که به معنای اجتناب از محرک‌هایی است که ایجاد واکنش می‌کند. هرچند دوری از آلرژن‌ها می‌تواند دشوار باشد، مخصوصاً اگر افراد به اقتضای شغل‌شان در معرض آن‌ها قرار بگیرند.
سایر درمان‌ها برای اگزمای آلرژیک عبارتند از:
- استفاده از کرم‌های هیدروکورتیزون برای کاهش خارش
- مرطوب کردن پوست حداقل دو بار در روز با مرطوب کننده‌های بدون رایحه
- استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها
- حمام با جو دو سر
- پوشیدن لباس محافظ و دستکش هنگام تماس با آلرژن
اگر شخصی مبتلا به واکنش شدید اگزمای آلرژیک می‌باشد، که ممکن است همراه با تورم شدید و خارش باشد، باید به پزشک مراجعه نماید. پزشک می‌تواند آنتی‌بیوتیکی خوراکی یا موضعی برای پیشگیری از عفونت تجویز کند.
مقالۀ مرتبط: اگزما؛ بایدها و نبایدهای رژیم‌غذایی
درمان رایج دیگری که برای اگزمای آلرژیک وجود دارد، نورتراپی یا فوتوتراپی است. تحقیقات نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض انواع خاصی از نورها می‌تواند علائم اگرما را در برخی از افراد کاهش دهد. اگرچه استفاده از فتوتراپی باید تحت نظر و تجویز پزشک باشد.
شرایط مرتبط:
انواع مختلفی از اگزما وجود دارد. علاوه بر آلرژیک یا درماتیت تماسی، انواع دیگر اگزما عبارتند از:
- درماتیت آتوپیک: درماتیت آتوپیک یک بیماری مزمن پوست است که اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود. این بیماری باعث خشکی، قرمزی، خارش و ترک خوردن پوست می‌شود. افرادی که در خانواده‌ی خود سابقه‌ی آسم یا تب یونجه دارند، احتمال بیشتری در مبتلا به درماتیت آتوپیک دارند.
- اگزمای دیس‌هیدروتیک: این نوع از اگزما باعث تاول‌های کوچک معمولاً بر روی انگشتان دست و پا، کف دست‌ها و پاها می‌شود. زنان بیشتر از مردان احتمال مبتلا به این نوع از اگزما را دارند. اگزمای دیس‌هیدروتیک گاهی اوقات به دلیل استرس، رطوبت یا قرار گرفتن طولانی مدت در معرض فلزهای خاص یا نمک‌های کروم ایجاد می‌شود.
- اگزمای نومولار: اگزمای نومولار باعث گسترش نقاط سکه شکل، خارش‌دار و زبر روی پوست می‌شود. برخی اوقات نواحی آسیب‌دیده، به زخم‌های باز تبدیل می‌شوند. این عارضه معمولاً پس از نیش حشرات روی می‌دهد.
- اگزمای سبورئیک: این نوع از اگزما در نواحی دارای غدد عرق که غدد چربی نیز نامیده می‌شود، روی می‌دهد. شوره سر، پوست سر خشک و پوسته پوسته شده از شکل‌های رایج اگزمای سبورئیک می‌باشد. افراد می‌توانند این عارضه را بر روی صورت، پشت، و قسمت بالای قفسه‌ی سینه مشاهده کنند.
- اگزمای استاز: این نوع از اگزما، اگزمای ونوس نیز نامیده می‌شود. اگزمای استاز زمانی که گردش خون ضعیفی در نواحی پایینی ساق پا وجود دارد، ایجاد می‌شود. این رویداد باعث می‌شود مایع اضافی از وریدها نشت کرده و موجب تورم، خارش، پوسته پوسته شدن و درد می‌شود.
مقالۀ مرتبط: درمان اگزما
نکته‌ی پایانی
اگزمای آلرژیک یا درماتیت تماسی یک بیماری پوستی که پس از قرار گرفتن در معرض مواد آلرژنی رخ می‌دهد. این واکنش می‌تواند به صورت فوری بوده و یا با تأخیر روی دهد. علاوه بر اجتناب از آلرژن، می‌توان از کرم‌های بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک شامل هیدروکورتیزون موضعی در درمان اگزما استفاده کرد.
در صورتی که در فردی واکنش شدیدی ایجاد شده یا زخم‌های باز دیده شود، باید برای درمان تجویزی به پزشک مراجعه گردد.
