وقتی افراد در مورد افسردگی فکر می‌کنند، اغلب آن را به یکی از این دو گروه تقسیم می‌کنند؛ ۱- افسردگی بالینی که نیاز به درمان دارد یا ۲- افسردگی معمول که تقریباً هر کسی می‌تواند آن را تجربه کند. اما انواع افسردگی محدود به موارد ذکر شده نیست. به عنوان یک بیماری، افسردگی می‌تواند مفهوم دشوار داشته باشد. زیرا ما از آن به عنوان علامت یک بیماری و خود یک بیماری یاد می‌کنیم. در این مقاله با انواع افسردگی و علائم آن آشنا خواهید شد.
از نظر پزشکی، افسردگی به عنوان یک اختلال خلقی تعریف می‌شود که باعث احساس مداوم حزن و اندوه همراه است و غالباً فرد علاقه و اشتیاق خود را نسبت به کارها و مواردی که از آن‌ها لذت می‌برد از دست می‌دهد.
این بیماری بر نحوه احساس، افکار و رفتار شما تأثیر می‌گذارد و می‌تواند در توانایی عملکرد و ادامه زندگی شما در زندگی روزانه تداخل ایجاد کند. دلایل مختلفی برای افسردگی وجود دارد که برخی از آن‌ها کاملاً شناخته نشده‌اند. در این مقاله به شرح هفت نوع از رایج‌ترین موارد افسردگی می‌پردازیم.
۱- اختلال افسردگی ماژور یا عمده
(Major Depressive Disorder MDD)
هنگامی که افراد از اصطلاح افسردگی بالینی استفاده می‌کنند، عموماً اختلال افسردگی ماژور (MDD) را در نظر دارند. این نوع افسردگی با نام‌های افسردگی تک قطبی یا افسردگی کلاسیک نیز شناخته می‌شود. اختلال افسردگی عمده یکی از انواع افسردگی است که با تعدادی از علائم کلیدی زیر مشخص می‌شود:
- حالت افسردگی
- عدم علاقه به فعالیت‌هایی که به طور معمول فرد از آن لذت می‌برد
- تغییر در وزن
- تغییر در خواب
- خستگی مفرط
- احساس بی ارزش بودن و گناه
- مشکل در تمرکز
- فکر به مرگ و خودکشی
اگر فردی بیشتر از بیش از یک دوره‌ی دو هفته‌ای بیشتر این علائم را تجربه کند، اغلب با بیماری MDD تشخیص داده می‌شود. .
۲- کج خلقی یا افسرده خویی
(Persistent Depressive Disorder)
دیستایمیا، که امروزه به عنوان کج خلقی یا افسرده خویی شناخته می‌شود، نوعی افسردگی مزمن است که حداقل برای دو سال وجود داشته باشد. این اختلال ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشد. با این که شدت این نوع از افسردگی مانند اختلال افسردگی ماژور وخیم نیست اما می‌تواند روابط بین شخصی افراد را تحت تاثیر قرار دهد.
ممکن است افراد دوره‌های کوتاهی احساس افسردگی نداشته باشند، اما این تسکین علائم دو ماه یا کمتر به طول می‌انجامد. با این که علائم این اختلال افسردگی به اندازه اختلال افسردگی ماژور شدید نیست، اما فراگیرتر و ماندگارتر است. علائم این اختلال:
- احساس غم و اندوه
- از دست دادن علاقه و لذت
- عصبانیت و تحریک پذیری
- احساس گناه
- عزت نفس پایین
- مشکل در به خواب رفتن یا درخواب ماندن
- خواب زیاد
- احساس ناامیدی
- خستگی مفرط و کمبود انرژی
- تغییر در اشتها
- مشکل در تمرکز
درمان کج خلقی اغلب استفاده از دار‌وها و روان درمانی را شامل می‌شود.
طبق آمار انستیتوی ملی بهداشت روانی، ۱.۵ درصد از بزرگسالان در ایالات متحده در سال گذشته دچار این نوع اختلال افسردگی بوده‌اند. این اختلال بیش از مردان (۱٪)، زنان را (۱.۹%) تحت تأثیر قرار می‌دهد و محققان تخمین می‌زنند كه حدود ۱.۳ درصد از كل بزرگسالان آمریكا در بعضی از دوره‌های زندگی خود دچار این اختلال از انواع افسردگی می‌شوند.
۳- اختلال دو قطبی
(Bipolar Disorder)
یکی دیگر از انواع افسردگی ، اختلال دوقطبی نوعی اختلال خلقی است که با دوره‌هایی از خلق و خوی غیر طبیعی بالا همراه است که به عنوان دوره‌ی شیدایی شناخته می‌شود. این دوره‌ها می‌تواند خفیف باشد (هیپومانیا) و یا آنقدر شدید باشد که باعث اختلال قابل توجه در زندگی شخص شده، نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد و یا بر احساس واقعیت شخص تأثیر بگذارد. اکثریت قریب به اتفاق کسانی که به بیماری دو قطبی مبتلا هستند، از درجاتی از اختلال افسردگی عمده نیز رنج می‌برند.
علاوه بر روحیه افسرده و کاهش چشمگیر علاقه فرد به فعالیت‌ها، افراد مبتلا به افسردگی اغلب طیف وسیعی از علائم جسمی و عاطفی را نیز تجربه می‌کنند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی مفرط، بی خوابی و بی حالی
- درد، رنج و تحریکات روانی غیر قابل توضیح
- ناامیدی و از بین رفتن عزت نفس
- تحریک پذیری و اضطراب
- بی احتیاطی و بی نظمی
- افکار خودکشی
علائم فاز مانیا شامل موارد زیر است:
- انرژی بالا
- کاهش خواب
- تحریک پذیری
- تفکرات رقابتی و پرحرفی
- تفکران و هذیان خود بزرگ بینی
- افزایش اعتماد به نفس
- رفتار‌های غیرمعمول، پرخطر خود مخرب
- احساس سرخوشی، نشاط و شعف
خطر خودکشی در بیماران دو قطبی تقریبا ۱۵ برابر بیشتر از جمعیت عمومی است. روان پریشی (از جمله توهم و هذیان) نیز ممکن است در موارد شدید رخ دهد. در برخی از دوره‌ها ممکن است هر دو علایم مانیا و افسردگی دیده شود.
۴- افسردگی پس از زایمان
(PDD Postpartum Depression)
بارداری می‌تواند موجب تغییرات هورمونی قابل توجهی شود که اغلب می‌تواند بر روحیه و خلق خانم باردار تأثیر بگذارد. این مدل از انواع افسردگی ممکن است در دوران بارداری یا به دنبال تولد فرزند آغاز شود.
این بیماری که در حال حاضر به عنوان افسردگی‌ای که در حوالی زایمان رخ می‌دهد طبقه بندی می‌شود و تها یک حالت کاهش خلق پس از بارداری نیست.
تغییرات روحی، اضطراب، تحریک پذیری و سایر علائم پس از زایمان غیر معمولی نیستند و اغلب تا دو هفته ادامه دارند. اما علائم PPD شدیدتر و ماندگارتر می‌باشند. این علانم شامل:
- خلق و خوی پایین، احساس غم و اندوه
- نوسانات شدید خلفی
- کناره گیری اجتماعی
- مشکل در پیوند با کودک
- تغییر اشتها
- احساس درماندگی و ناامیدی
- از دست دادن حس علاقه و اشتیاق به چیزهایی که قبلاً فرد از آن‌ها لذت می‌برد
- احساس ناکافی یا بی ارزش بودن
- اضطراب و حملات ترس
- افکار صدمه زدن به خود یا کودک
- افکار خودکشی
PPD می‌تواند از بی حسی و غم و اندوه مداوم، که به معالجات پزشکی نیاز دارد به جنون پس از زایمان برسد. شرایطی که شرایط خلقی با سردرگمی، توهم یا هذیان همراه است.
در صورت عدم درمان، این شرایط می‌تواند تا یک سال ادامه یابد. خوشبختانه تحقیقات نشان داده است که روش‌های درمانی مانند داروهای ضد افسردگی، مشاوره و هورمون درمانی می‌توانند مؤثر باشند.
۵- اختلال ناخوشی پیش قاعدگی
(Premenstrual Dysphoric Disorder PMDD)
یکی دیگر از اختلالاتی که می‌توان آن را جزئی از انواع افسردگی طبقه‌بندی کرد، سندرم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است. علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) تحریک پذیری، خستگی مفرط، اضطراب، تغییرات خلقی، نفخ، افزایش اشتها، ویار غذایی، درد و حساسیت به پستان است.
اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) علائم مشابهی ایجاد می‌کند، اما موارد مربوط به خلقی برجسته‌تر هستند. از جمله:
- خستگی شدید
- احساس غم، ناامید یا انتقاد از خود
- احساس شدید استرس یا اضطراب
- نوسانات روحی، اغلب اوقات همراه با گریه
- تحریک پذیری
- عدم توانایی در تمرکز
- هوس غذا یا زیاده روی در خوردن و آشامیدن
- مشکل در خواب
اگر با اختلال سندرم پیش از قاعدگی مواجه هستید پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ای که درباره‌ی درمان این سندرم در دکتر مجازی نگارش شده است را مطالعه کنید: درمان سندرم پیش از قاعدگی
۶- اختلال عاطفی فصلی
(Seasonal Affective Disorder SAD)
اگر در ماه‌های زمستان احساس افسردگی، خواب آلودگی و افزایش وزن را دارید اما در بهار احساس خوبی دارید، ممکن است شما از اختلال عاطفی فصلی (SAD) رنج ببرید که در حال حاضر تحت عنوان اختلال افسردگی عمده با الگوی فصلی شناخته می‌شود. بروز این اختلال محدود به فصل خاصی نیست اما برای بیشتر افراد در فصفصل زمستان رخ می‌دهد. علایم رایج اختلال افسردگی فصلی:
- دوری اجتماعی
- افزایش نیاز فرد به خواب
- افزایش وزن
- احساس غم، ناامیدی یا بی هدفی روزانه
اعتقاد بر این است که SAD با اختلال در ریتم شبانه روزی طبیعی بدن ایجاد می‌شود. ورود نور از طریق چشم‌ها بر روی این ریتم تأثیر می‌گذارد و هرگونه تغییر فصلی در الگوی شبانه روز می‌تواند باعث اختلال شده و موجب افسردگی شود.
تشخيص ميزان شيوع اختلال عاطفی فصلی بسيار دشوار است، زيرا اين بيماري غالباً بدون تشخيص و گزارش باقی می‌ماند. بیشتر در مناطقی دور از استوا رایج است. به عنوان مثال، برآوردها نشان می‌دهد كه SAD یک درصد از جمعیت فلوریدا را تحت تأثیر قرار می‌دهد در حالی که این رقم در آلاسكا به ۹٪ افزایش می‌یابد.
SAD در نواحی بسیار شمالی یا دورافتاده جنوبی سیاره شایع‌تر است و غالباً می‌توان با نور درمانی به منظور جبران کمبود فصلی نور روز درمان شود.
۷- افسردگی آتیپیک یا غیر معمول
(Atypical Depression)
آیا از علائم افسردگی (مانند پرخوری، خواب زیاد یا حساسیت شدید به رد شدن) را تجربه می‌کنید اما در صورت بروز یک اتفاق مثبت خود را ناگهان حالت روحی شما تغییر می‌کند؟
براساس این علائم، ممکن است شما به افسردگی آتیپیک مبتلا باشید، (اصطلاح فعلی به اختلال افسردگی با ویژگی‌های غیر معمول اشاره دارد). این اختلال نوعی افسردگی است که از ویژگی‌های “عادی” افسردگی پیروی نمی‌کند. افسردگی آتیپیک با مجموعه خاصی از علائم مربوط به موارد زیر مشخص می‌شود:
- بیش از حد غذا خوردن یا افزایش وزن
- خواب بیش از حد
- خستگی مفرط، ضعف و حس سنگینی کردن
- حساسیت شدید به رد شدن
- حالات واکنشی شدید
در واقع برخلاف نام این توع از انواع افسردگی ، اختلالی بسیار رایج است. برخلاف اشکال دیگر افسردگی، افراد مبتلا به افسردگی آتیپیک ممکن است به نوعی از داروهای ضد افسردگی معروف به مهار کننده مونوآمین اکسیداز (MAO) پاسخ بهتری دهند.
۸- افسردگی وضعیتی
(Situational Depression)
افسردگی وضعیتی، که از نظر بالینی به عنوان نوعی اختلال سازگاری (adjustment disorder) همراه با خلق و خوی افسرده شناخته می‌شود، از بسیاری از جهات شبیه افسردگی ماژور است. اما پس از وقوع اتفاقی ناگوار یا تحت موقعست‌هایی مشخص رخ می‌دهد. از جمله:
- مرگ یکی از عزیزان
- یک بیماری خطرناک یا پس یک واقعه تهدید کننده حیات
- در پی مشکلات مربوط به طلاق یا حضانت فرزندان
- تجربه روابطی که فرد از نظر عاطفی یا جسمی مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد
- اخراج شدن یا مشکلات مالی جدی
- درگیری با مشکلات حقوقی جدی
البته طبیعی است که در در صورت وقوع اتفاق‌هایی ار این دست، احساس غم و اضطراب کنید. اما افسردگی وضعیتی زمانی بروز می‌یابد که با وجود محرک، این احساسات غیر قابل کنترل شوند و در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کنند.
علائم افسردگی وضعیتی در طی سه ماه پس از رخداد حادثه مذکور آغاز شده و مانند دیگر انواع افسردگی می‌تواند علایم زیر را نشان دهد:
- گریه مکرر
- غم و ناامیدی
- اضطراب
- تغییرات اشتها
- مشکل در بخواب رفتن
- درد بدن
- کمبود انرژی و خستگی
- عدم توانایی در تمرکز
- دوری اجتماعی
۹- افسردگی سایکوتیک
(depression Psychotic)
افراد مبتلا به افسردگی سایکوتیک از علائم افسردگی ماژور همراه با برخی از علائم روانی و سایکوز رنج می‌برند مانند:
- توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند)
- هذیان (باورهای غلط)
- پارانویا (به اشتباه باور داشتن به این که دیگران در تلاشند تا به فرد آسیب برساند)
ترکیبی از داروهای ضد افسردگی و ضد جنون می تواند در درمان افسردگی سایکوتیک از انواع افسردگی موثر باشد. ECT یا درمان با الکتروشوک ممکن است گزینه مناسبی محسوب شود.
آیا من نیز از یکی از انواع افسردگی رنج می‌برم؟
اگر فکر می‌کنید ممکن است مبتلا به یکی از انواع افسردگی هستید، پیگیری ای مورد با پزشک ضروری است. همه انواع افسردگی مورد بحث در این مقاله قابل درمان هستند، اگرچه ممکن است یافتن درمان مناسب برای هر فرد اندکی زمان بر باشد.
اگر پیش از این سابقه افسردگی داشته‌اید و احتمال عود دوباره آن را می‌دهید، فوراً به روان پزشک یا دیگر متخصصان سلامت روان مراجعه کنید.
اگر پیش از این سابقه‌ی ابتلا به افسردگی نداشته‌اید، با پزشک مراقبت‌های اولیه خود مشورت کنید. برخی از علائم افسردگی می‌توانند مربوط به یک مشکل جسمی اساسی باشد که تشخیص این مورد اهمیت دارد.
سعی کنید تا حد امکان درمورد علائم خود به پزشک توضیح دهید. در صورت امکان، موارد زیر را ذکر نمایید:
- چه زمانی برای اولین بار متوجه علایم شدید.
- این علایم چه تاثیری بر زندگی روزمره شما داشته است.
- در صورت وجود هر مشکل دیگر مربوط به سلامت روان، آن را قید کنید.
- اطلاعاتی در مورد سابقه بیماری روانی در خانواده شما
- نام بردن تمام داروهای تجویزی پزشک و بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید، از جمله مکمل‌ها و گیاهان دارویی
منابع: healthline و verywellmind و webmd
