دی هیدروتستوسترون یا DHT چیست و چه نقشی در ریزش مو دارد؟

آیا از ریزش موهایتان شاکی هستید اما علت آن را نمی‌دانید؟ بسیاری از افراد عوامل هورمونی را دلیل این امر می‌دانند و در این میان نام DHT به چشم می‌خورد. اما دی هیدروتستوسترون یا DHT چیست و چه نقشی در ریزوش مو دارد.

شایع‌ترین نوع ریزش مو در بین مردان، ریزش مو با الگوی مردانه یا آلوپسی آندروژنتیک (androgenetic alopecia) نام دارد. به نظر می‌رسد عوامل هورمونی به خصوص هورمون جنسی مردانه معروف به دی هیدروتستوسترون (DHT)  در بروز این مشکل نقش دارند. تقریباً نیمی از مردان بالای ۵۰ سال و حدود ۵۰ میلیون مرد در ایالات متحده به ریزش مو مبتلا هستند. DHT با ریزش مو در زنان نیز ارتباط دارد، اما در این مقاله به الگوی طاسی مردانه خواهیم پرداخت.

نکات کلیدی در مورد دی هیدروتستوسترون (DHT)

• DHT یک آندروژن است و سبب بروز صفات مردانه در مردان می‌شود.
• به عقیده‌ی محققان DHT باعث کوچک شدن فولیکول‌های مو می‌شود و این امر با الگوی ریزش موی مردانه هم‌خوانی دارد.
• احتمالا بیش از نیمی از مردان ایالات متحده ریزش مو بر اثر DHT را در ۵۰ سالگی تجربه خواهند کرد.
• درمان‌هایی که سبب مهار شدن  DHT می‌شوند، ممکن است به جلوگیری از ریزش مو کمک کنند.

DHT چیست ؟

DHT در بدن نقش‌های زیادی دارد. این هورمون علاوه بر رشد موهای جدید، در هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات نیز نقش دارد. DHT یک هورمون آندروژن و استروئید جنسی است؛ این بدان معنی است که در گنادها تولید می‌شود. آندروژن‌ها مسئول بروز صفات بیولوژیکی مردانه از جمله صدای بم تر، رشد موهای بدن و افزایش حجم عضلات هستند. در دوران رشد جنینی نیز DHT نقش مهمی در رشد آلت تناسلی و غده پروستات دارد.

آنزیم ۵-آلفا-ردوکتاز (۵-AR) سبب تبدیل تستوسترون به DHT در بیضه‌ها و پروستات می‌شود. به طور متوسط تا ۱۰ درصد تستوسترون در مردان به DHT تبدیل می‌شود. هورمون DHT از تستوسترون قوی‌تر است و به مکان‌های مشابه با محل‌های اتصال تستوسترون متصل می‌شود، اما اتصال DHT  به کیرنده‌ی مربوطه راحت‌تر بوده و اتصال آن برای مدت طولانی‌تری است.

رشد و ریزش مو

الگوی ریزش موی مردانه رایج ترین نوع ریزش مو در مردان است. موها در نواحی شقیقه و فرق سر (Temple و Crown در تصویر زیر) ابتدا به آرامی نازک می‌شوند و نهایتا از بین می‌روند.

دلیل دقیق این پدیده ناشناخته است؛ اما تصور می‌شود همه‌ی عوامل ژنتیکی، هورمونی و محیطی نقش دارند. همچنین اعتقاد بر آن است که DHT یک عامل اصلی در این زمینه است.

مراحل رشد مو

برای درک الگوی ریزش موی مردانه، باید با مراحل رشد مو آشنا شویم. رشد مو به سه مرحله تقسیم می شود: آناژن ، کاتاژن و تلوژن:

بیش‌تر بخوانید: https://virtualdr.ir/58693-why-millennials-are-losing-their-hair-earlier/

• آناژن، مرحله‌ی رشد مو است. موها به مدت ۲ تا ۶ سال در این مرحله باقی می‌مانند. هرچه موها بیش‌تر در این مرحله باقی‌ بمانند، بلندتر می‌شوند. به طور متوسط حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد موهای روی سر در این مرحله قرار دارند.
• مرحله کاتاژن فقط ۲ هفته طول می‌کشد و به فولیکول مو این اجازه را می‌دهد تا خود را تجدید کند.
• تلوژن مرحله استراحت فولیکول است. فولیکول به مدت ۱ تا ۴ ماه خاموش می‌شود. به طور معمول بین ۱۲ تا ۲۰ درصد موها در این مرحله قرار دارند.

پس از این مرحله، آناژن دوباره شروع می‌شود. موهای موجود با رشد موهای جدید از منافذ پوست خارج می‌شوند و به طور طبیعی ریخته می‌شوند.

ریزش مو

الگوی ریزش موی مردانه اینگونه رخ می‌دهد که فولیکول‌ها به آرامی کوچک می‌شوند، فاز آناژن کاهش می‌یابد و فاز تلوژن طولانی‌تر می‌شود. با کوتاه‌ شدن فاز رشد، موها دیگر قادر نمی‌باشند که مانند قبل رشد کنند. با گذشت زمان، فاز آناژن به قدری کوتاه می‌شود که موهای جدید حتی به سطح پوست هم نمی‌رسند. رشد مو در مرحله‌ی تلوژن کم‌تر از میزانی است که بتواند موها را حفظ و نگهداری کند و این امر به ریزش آسان‌تر موها کمک می‌کند.

همزمان با کوچک‌تر شدن فولیکول‌ها، قطر مو با هر چرخه رشد نازک‌تر می‌شود و سرانجام، موها به‌ موهای کرکی تبدیل می‌شوند. موهای کرکی موهای نرم و سبکی هستند که پوست بدن نوزاد را پوشانده و عمدتاً در دوران بلوغ در پاسخ به آندروژن‌ها از بین می‌روند.

افرادی که از داروهای استروئیدی آنابولیک استفاده می‌کنند، از جمله افرادی که پرورش اندام کار می‌کنند، سطح بالاتری از DHT داشته و اغلب به ریزش مو دچار می‌‌شوند.

اثرات DHT چیست ؟

موهای سر بدون وجود DHT قادر به رشد هستند؛ اما موهای زیر بغل، ناحیه تناسلی و ریش، بدون وجود آندروژن نمی‌توانند رشد کنند. افرادی که بیضه‌هایشان با عمل جراحی خارج شده است یا مبتلا به نقص ۵-AR هستند، الگوی طاسی مردانه را تجربه نمی‌کنند، اما در سایر قسمت‌های بدن نیز موهای بسیار کمی دارند.

DHT به دلایل ناشناخته برای رشد مو در اکثر موارد ضروری است، اما برای رشد موهای سر مضر است. تصور می‌شود که DHT به گیرنده‌های آندروژن واقع بر روی فولیکول‌های مو وصل شده و سپس از طریق یک مکانیسم ناشناخته گیرنده‌ها را تحریک به شروع کوچک سازی فولیکول‌ها می‌کند.

در سال ۱۹۹۸، محققان دریافتند که هم فولیکول آسیب‌دیده و هم پوست سر در قسمتی که طاس است، حاوی میزان بیش‌تری از گیرنده‌های آندروژن نسبت به فولیکول و پوست سر غیر طاس هستند. برخی دانشمندان معتقدند كه برخی از افراد به صورت ژنتیکی مستعد سطح غیرطبیعی آندروژن‌های در گردش به ویژه DHT هستند.

این ترکیب عوامل هورمونی و ژنتیکی می‌تواند توضیح دهد که چرا برخی از افراد نسبت به سایرین بیش‌تر مستعد ریزش مو هستند.

چرا DHT در افراد مختلف اثرات متفاوتی دارد؟

DHT در افراد مختلف اثرات متفاوتی دارد که ممکن است به دلایل زیر باشد:

• افزایش تعداد گیرنده‌های DHT در فولیکول
• افزایش تولید موضعی DHT
• حساسیت بیش‌تر گیرنده آندروژن
• تولید بیش‌تر DHT در هر جایی از بدن و افزایش سطح آن در گردش خون
• افرایش تستوسترون گردش خون که به عنوان پیش‌ساز برای DHT عمل می‌کند

تمایل DHT برای اتصال به گیرنده‌های فولیکول پنج برابر بیش‌تر از تستوسترون است؛ اما میزان DHT در ناحیه سر در مقایسه با مقادیر موجود در پروستات بسیار کم است. چگونگی کنترل سطح هورمون‌ها و دلیل تغییر آنها هنوز به طور کامل مشخص نشده است.

نقش ۵-آلفا ردوکتاز

آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز (۵-AR) تستوسترون را به DHT تبدیل می‌کند که آندروژن بسیار قوی‌تری است. اگر سطح ۵-AR افزایش یابد، تستوسترون بیش‌تری به DHT تبدیل شده و درنتیجه ریزش مو بیش‌تر خواهد شد. دو نوع آنزیم ۵-AR وجود دارد: نوع ۱ و نوع ۲.

• نوع ۱ غالباً در غدد سباسه وجود دارد که روان کننده طبیعی پوست تحت عنوان سبوم را تولید می‌کنند.
• نوع ۲ بیشتر در مجاریتناسلی و فولیکول‌های مو قرار دارد.

آنزیم نوع ۲ در روند ریزش مو از اهمیت بیش‌تری برخوردار است.

درمان ریزش مو

ریزش مو با الگوی مردانه می‌تواند بر اعتماد به نفس مردان تأثیر منفی بگذارد. برای رفع این مشکل، چندین روش درمانی در دسترس می‌باشند.

فیناستراید یا پروپشیا در سال ۱۹۹۷ موفق به کسب تاییدیه‌ی کارآیی و ایمنی توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) شد. این دارو مهارکننده‌ی انتخایی ۵-AR نوع دو بوده و به نظر می‌رسد با اثر بر ۵-AR فولیکول‌های مو، تولید DHT را مهار می‌کند.

مطالعات درباره میزان اثربخشی این دارو ظاهراً نتایج چشمگیری به همراه داشته است، اما سوال این است که تا چه حد موثر می‌باشد.تحقیقات نشان داده است که این دارو می‌تواند جلوی پیشرفت طاسی را بگیرد و در برخی موارد سبب رشد مجدد موها می‌شود. با این حال، تعداد موهایی که طی ۵ سال تحت تاثیر این دارو با موفقیت در یک اینچ مربع از پوست سر رشد کردند ۲۲۷ عدد بود. در حالی که میانگین تعداد موهای یک اینچ مربع تقریباً برابر ۲۲۰۰عدد می‌باشد.

فیناستراید می‌تواند به صورت خوراکی با دوز ۱ میلی گرم در روز و یا به صورت تزریقی مصرف شود. اگر مصرف دارو متوقف شود، ریزش مو ادامه خواهد یافت. عوارض جانبی این دارو شامل از بین رفتن میل جنسی، کاهش توانایی در ایجاد و حفظ نعوظ و کاهش انزال می‌باشد.

سایر علل ریزش مو

نظریه دیگری که برای توضیح الگوی ریزش موی مردانه پیشنهاد شده است، توضیح می‌دهد که با افزایش سن، خود فولیکول‌ها تحت فشار فزاینده‌ای از جانب پوست سر قرار می‌گیرند. در افراد جوان‌تر، فولیکول‎ها توسط بافت چربی زیر پوست حفظ می‌شوند. پوست جوان بیش‌تر می‌تواند حالت هیدراته خود را حفظ کند. با افزایش سن و دهیدراته شدن پوست، پوست سر به فولیکول‌ها فشار می‌آورد و باعث کوچک‌تر شدن آن‌ها می‌شود.

تستوسترون همچنین در کاهش بافت چربی نقش دارد، بنابراین سطح بالاتری از تستوسترون ممکن است باعث کاهش توانایی پوست سر در حفظ فولیکول‌های مو شود.

برخی دانشمندان بیان می‌کنند در حالی که فولیکول‌ها سعی در حفظ وضعیت خود دارند،افزایش فعالیت آنزیم در محل رخ می‌دهد. درنتیجه تستوسترون بیشتری به DHT تبدیل می‌شود که منجر به فرسایش بیش‌تر و ریزش بیش‌تر مو می‌گردد.

تحقیقات بیش‌تر در مورد DHT و الگوی ریزش موی مردانه ممکن است روزی دانشمندان را قادر سازد که نهایتا معمای الگوی طاسی مردانه را حل کنند. در حال حاضر ، این مسئله به‌صورت یک معمای حل‌نشده باقی مانده است.