شیمی درمانی یک روش قدرتمند در استفاده از دارو به منظور از بین بردن سلولهای سرطانی است. هدف اصلی در این روش جلوگیری از تقسیم و تکثیر این سلول‌ها است. در این مقاله به استفاده از داروهای شیمی درمانی در معالجه‌ی سرطان‌های مختلف و موفقیت شیمی درمانی پرداخته شده است. در واقع در این مقاله بررسی می‌کنیم که چگونه بسیاری از مبتلایان به انواع مختلف سرطان با روش شیمی درمانی تحت معالجه قرار می‌گیرند. همچنین در مورد میزان بقا برای مبتلایان به سرطان با توجه به مرحله‌ای از بیماری که در آن برای فرد تشخیص صورت گرفته، اطلاعاتی را ارائه می‌دهیم.
عوامل مؤثر بر میزان بقا و موفقیت شیمی درمانی
عوامل مختلفی می‌تواند در تعیین میزان موفقیت شیمی درمانی و بقای فرد تأثیر گذار باشد. این عوامل عبارتند از:
میزان بقای سرطان
میزان بقای سرطان معیاری است برای نشان دادن میزان تاثیر شیمی درمانی و درمان‌های دیگر. میزان بقا به درصد افرادی که بعد از تشخیص سرطان به مدت معینی زنده می‌مانند، اشاره دارد.
میزان بقا همچنین می‌تواند به افراد کمک کند تا درکی از این بیماری پیدا کنند، زیرا اطلاعاتی در مورد نتایج احتمالی در افراد مبتلا به سرطان‌های مشابه را ارائه می‌کند. البته طیف وسیعی از عوامل می‌تواند بر میزان بقا و میزان موفقیت شیمی درمانی تأثیر بگذارد. بسیاری از این عوامل در افراد مختلف، متفاوت هستند.
درجه یا گرید سرطان
درجه یا گرید سرطان، معیاری از میزان غیر طبیعی بودن سلولهای سرطانی در زیر میکروسکوپ است. سلولهای غیر طبیعی تمایل به رشد و گسترش بیشتری دارند.
مرحله سرطان
مرحله‌ی سرطان نشان دهنده‌ی سایز تومور و میزان گسترش سلولهای آن است. پزشک می‌تواند از سیستم‌های تشخیصی مختلفی برای تعیین مرحله‌ی سرطان استفاده کند.
یکی از این سیستم ها، سیستم طبقه بندی ۰ تا ۵ است، که شامل:
مرحله ۰: در این مرحله سلولهای غیر طبیعی وجود دارند اما به سلولهای مجاور گسترش نیافته‌اند.
مراحل ۱ ، ۲ و ۳: سرطان وجود دارد و هرچه مراحل بالاتر باشد، تومورهای بزرگتر و گسترده‌تری در بافت‌های اطراف دیده می‌شوند.
مرحله ۴: سرطان به مناطق دیگر بدن نیز گسترش یافته است (متاستاز).
محققانی که برای تعیین آمار سرطان اطلاعات جمع آوری می‌کنند، از اصطلاحات زیر برای توصیف مرحله سرطان استفاده می‌کنند:
درجا (In situ): سلولهای غیر طبیعی وجود دارند اما به بافت‌های اطراف گسترش نیافته‌اند.
موضعی شده (Localized): سرطان در کانون اولیه‌ی خود گسترش یافته است.
منطقه‌ای (Regional): سرطان به غده‌های لنفاوی، بافت‌ها یا اندام‌های اطراف گسترش یافته است.
دوردست (Distant): سرطان به قسمت‌های دور و مختلف بدن گسترش یافته است.
سایر عوامل
عوامل دیگری که می‌توانند در موفقیت شیمی درمانی مؤثر باشند عبارتند از:
- سن
- سلامت کلی بدن
- هر عارضه پزشکی دیگر
محاسبه نرخ موفقیت شیمی درمانی برای سرطان های مختلف
بیماران معمولاً شیمی درمانی یا دارو های دیگر را در کنار سایر روش‌های درمانی مانند جراحی و رادیوتراپی دریافت می‌کنند. به همین دلیل ممکن است برای محققان تعیین میزان تأثیر شیمی درمانی و هر یک از روش‌های درمانی دشوار باشد.
درنتیجه ارائه دادن آمار میزان موفقیت شیمی درمانی به طور جداگانه، ممکن نیست. مثال‌های زیر میزان بقای کلی افراد مبتلا به انواع مختلف سرطان را به همراه درصد افرادی که تحت شیمی درمانی بودند را نشان می‌دهد.
آمار زیر توسط انجمن سرطان آمریکا در سال ۲۰۱۶-۲۰۱۷ در مورد درمان سرطان و بقا افراد گزارش شده است. این آمار مربوط به مردم ایالات متحده است.
در این گزارش از میزان بقاء نسبی ۵ ساله استفاده شده است، که بیان‌گر درصد افرادی است که حداقل ۵ سال پس از تشخیص سرطان زنده مانده‌اند.
۱. سرطان پستان
اکثر مبتلایان به مرحله ۱ ، ۲ یا ۳ سرطان پستان تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. برخی از افراد ممکن است ماستکتومی انجام دهند، که در آن جراح، پستان فرد را تخلیه می‌کند. برخی دیگر ممکن است جراحی محافظت از پستان (BCS) یا لاپکتومی را انجام دهند که شامل برداشتن تومور و مقداری از بافت سالم اطراف آن است.
افراد مبتلا ممکن است روش شیمی درمانی را همراه با جراحی و یا به جای جراحی دریافت کنند. براساس برآوردهای اخیر، جدول زیر درصد زنان مبتلا به سرطان پستان را که تحت معالجه با شیمی درمانی بودند، نشان می‌دهد.
| روش درمانی | مرحله ۱ و ۲ | مرحله ۳ | مرحله ۴ |
| BSC همراه با شیمی درمانی | ۲% | ۲% | ۲% |
| BSC همراه با رادیوتراپی و شیمی درمانی | ۱۷% | ۱۵% | ۲% |
| ماستکتومی همراه با شیمی درمانی | ۱۲% | ۱۳% | ۷% |
| ماستکتومی همراه با شیمی درمانی و رادیوتراپی | ۶% | ۴۸% | ۷% |
| رادیوتراپی و/یا شیمی درمانی بدون جراحی | ۱% | ۴% | ۴۸% |
| نتایج کلی | ۳۸% | ۸۲% | ۶۶% |
بقای سرطان پستان
جدول زیر بسته به مرحله‌ای که در آن تشخیص صورت گرفته، میزان بقا را در بین زنان مبتلا به سرطان پستان نشان می‌دهد.
| مرحله سرطان سینه | موضعی | منطقه‌ای | دوردست |
| درصد افرادی که هنگام تشخیص این مرحله سرطان را سپری می‌کردند | ۶۱% | ۳۲% | ۶% |
| میزان بقای ۵ ساله | ۹۹% | ۸۵% | ۲۶% |
۲. سرطان روده بزرگ و راست روده یا کلورکتال
این نوع سرطان به درگیری روده بزرگ و راست روده مربوط است. انواع جراحی برای سرطان روده بزرگ شامل موارد زیر است:
- کولکتومی: برداشتن بخشی یا کل کولون.
- پروکتکتومی: برداشتن بخشی یا تمام رکتوم.
- پروکتوکولکتومی: برداشتن رکتوم و تمام یا بخشی از کولون.
سرطان کولون یا روده بزرگ
جدول زیر درصد افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ که تحت معالجه شیمی درمانی قرار گرفته‌اند را نشان می‌دهد.
| روش درمانی | مرحله ۱ و ۲ | مرحله ۳ | مرحله ۴ |
| کولکتومی و شیمی درمانی | ۱۰% | ۶۷% | ۴۰% |
| شیمی درمانی | کمتر از ۱% | کمتر از ۱% | ۲۶% |
| نتایج کلی | تقریباً ۱۱% | تقریباً ۶۸% | ۶۶% |
سرطان رکتال
جدول زیر درصد افراد مبتلا به سرطان رکتوم که تحت معالجه با شیمی درمانی قرار دارند را نشان می‌دهد.
| روش درمانی | مرحله ۱ | مرحله ۲ و ۳ | مرحله ۴ |
| برداشتن تومور یا نابود کردن تومور همراه با شیمی درمانی و/یا رادیوتراپی | ۴% | ۲% | ۱% |
| پروکتکتومی/پروکتوکولکتومی همراه با شیمی درمانی و/یا رادیوتراپی | ۲۸% | ۶۷% | ۳۱% |
| شیمی درمانی و/یا رادیوتراپی بدون جراحی | ۴% | ۱۳% | ۴۹% |
| نتایج کلی | ۴۶% | ۸۲% | ۸۰% |
بقای سرطان ها کولورکتال
جدول زیر اطلاعات مربوط به میزان بقا برای مبتلایان به سرطان های کولورکتال را با توجه به مرحله تشخیص آن نشان می‌دهد.
| مرحله سرطان کولورکتال | موضعی | منطقه‌ای | دوردست |
| درصد افرادی که هنگام تشخیص این مرحله سرطان را سپری می‌کردند | ۳۹% | ۳۶% | ۲۰% |
| میزان بقای ۵ ساله | ۹۰% | ۷۱% | ۱۳% |
۳. لنفوم غیر هوچکین
لنفوم غیر هوچکین نوعی سرطان است که در لنفوسیت‌ها شروع می‌شود. لنفوسیت‌ها سلولهای سیستم ایمنی هستند که به بدن در مبارزه با عفونت کمک می‌کنند.
حدود ۶۹٪ از مبتلایان به لنفوم غیر هوچکین تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند. در بین آن‌ها، ۵۸٪ به تنهایی شیمی درمانی دریافت کردند، در حالی که ۱۱٪ از ترکیب شیمی درمانی و رادیوتراپی استفاده کردند.
بقای لنفوم غیر هوچکین
جدول زیر اطلاعات مربوط به میزان بقا برای افراد مبتلا به لنفوم غیر هوچکینی، با توجه به مرحله تشخیص آن، ارائه می‌دهد.
| مرحله سرطان غیر هوچکین | موضعی | منطقه‌ای | دوردست |
| درصد افرادی که هنگام تشخیص این مرحله سرطان را سپری می‌کردند | ۲۸% | ۱۵% | ۵۰% |
| میزان بقای ۵ ساله | ۸۲% | ۷۴% | ۶۲% |
۴. سرطان ریه
دو نوع سرطان ریه وجود دارد:
سرطان ریه سلول کوچک (small-cell) و سرطان ریه غیر کوچک سلول (N-SC).
حدود ۱۳٪ از سرطان‌های ریه از نوع سلول کوچک هستند. بیشتر افراد مبتلا به این نوع از سرطان ریه، تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند.
تقریبا ۸۳٪ از سرطان‌های ریه از نوع N-SC هستند. ۳٪ باقی مانده مشخص نیستند.
جدول زیر اطلاعاتی در مورد انواع درمانی که افراد مبتلا به سرطان ریه N-SC دریافت می‌کنند را ارائه می‌دهد.
| روش درمانی | مراحل اولیه (۱ و ۲) | مراحل آخر (۳ و ۴) |
| جراحی همراه با ششیمی درمانی و/یا رادیوتراپی | ۱۶% | ۷% |
| شیمی درمانی | ۱% | ۱۸% |
| رادیوتراپی همراه با شیمی درمانی بدون جراحی | ۶% | ۳۵% |
| نتایج کلی | ۲۴% | ۶۰% |
بقای سرطان ریه
جدول زیر میزان بقا مبتلایان به سرطان ریه از نوع غیر کوچک سلول را با توجه به مرحله تشخیص نشان می‌دهد.
| مرحله سرطان ریه | موضعی | منطقه‌ای | دوردست |
| درصد افرادی که هنگام تشخیص این مرحله سرطان را سپری می‌کردند | ۱۶% | ۲۲% | ۵۷% |
| میزان بقای ۵ ساله | ۵۵% | ۲۷% | ۴% |
۵. سرطان بیضه
سرطان بیضه عبارت است از سرطان در یک یا هر دو بیضه. تقریباً ۹۷٪ از سرطان‌های بیضه از سلولهای زایشی منشا می‌گیرند. این سلول‌ها بعدها به اسپرم تبدیل خواهند شد.
تومورهایی که از سلولهای زایشی منشا می‌گیرند، تومورهای زایشی بیضه (testicular germ cell tumors) نامیده می‌شوند که به دو نوع مختلف تقسیم می‌شوند: تومور سلولهای سمینوماتیک که تمایل به رشد آهسته دارند و تومور سلولهای غیر سمینوماتیک که معمولاً با سرعت بیشتری رشد می‌کنند.
تومورهای سمینوماتیک
در جدول زیر درصد مردانی که تحت معالجه با شیمی درمانی برای تومور سلولهای سمینوماتیک در مراحل ابتدایی و نهایی قرار گرفته‌اند نشان داده شده است.
| روش درمانی | مراحل اولیه (۱ و ۲) | مراحل آخر (۳ و ۴) |
| جراحی همراه با شیمی درمانی | ۲۲% | ۶۶% |
| جراحی همراه با شیمی درمانی و رادیوتراپی | کمتر از ۱% | ۴% |
| شیمی درمانی و/یا رادیوتراپی بدون جراحی | ۱% | ۲۱% |
| نتایج کلی | تقریباً ۲۴% | ۹۱% |
تومور سلول های غیر سمینوماتیک
جدول زیر درصد مردانی که مبتلا به این نوع از تومورهای سلول زایشی در مراحل اولیه یا انتهایی‌اند و تحت معالجه شیمی درمانی قرار گرفته‌اند را نشان می‌دهد. همچنین درصد كسانی كه تحت عمل جراحی به نام (retroperitoneal lymph node dissection (RPLND یا برداشتن غده‌های لنفاوی پشت صفاقی قرار گرفته‌اند نیز، بیان شده است.
| روش درمانی | مراحل اولیه (۱ و ۲) | مراحل آخر (۳ و ۴) |
| جراحی و شیمی درمانی | ۳۵% | ۶۷% |
| جراحی، شیمی درمانی و RPLND | ۹% | ۱۸% |
| شیمی درمانی و/یا رادیوتراپی بدون جراحی | کمتر از ۱% | ۸% |
| نتایج کلی | تقریباً ۴۵% | ۹۳% |
بقای سرطان بیضه
در جدول زیر، اطلاعات مربوط به میزان بقا در مردان مبتلا به سرطان بیضه را با توجه به مرحله تشخیص آن نشان می‌دهد. این ارقام داده‌های افراد با هر نوع تومور را شامل می‌شود.
| مرحله سرطان بیضه | موضعی | منطقه‌ای | دوردست |
| درصد افرادی که هنگام تشخیص این مرحله سرطان را سپری می‌کردند | ۶۸% | ۱۸% | ۱۲% |
| میزان بقای ۵ ساله | ۹۹% | ۹۶% | ۷۴% |
۶. سرطان مثانه
اکثر مبتلایان به سرطان مثانه یکی از انواع جراحی‌های زیر را انجام می‌دهند:
- برداشتن تومور مثانه از طریق مجرای ادراری: یک روش با کمترین اثر تهاجمی که شامل از بین بردن تومور مثانه از مجرای ادراری است.
- سیستکتومی: شامل از بین بردن تمام یا بخشی از مثانه و همچنین بافت چربی اطراف و غدد لنفاوی.
حدود ۵۲٪ از افراد مبتلا به سرطان مثانه انواعی از شیمی درمانی‌ها را دریافت می‌کنند که در میان آن‌ها:
- ۲۰ درصد تحت سیستکتومی به علاوه شیمی درمانی، رادیوتراپی یا هر دو قرار دارند.
- ۲۰ درصد تحت عمل جراحی برداشتن تومور از طریق مجرای ادراری به علاوه‌ی شیمی درمانی یا رادیوتراپی قرار دارند.
- ۹ درصد تحت عمل جراحی برداشتن تومور از طریق مجرای ادراری به علاوه شیمی درمانی و رادیوتراپی قرار دارند.
- ۳ درصد تحت شیمی درمانی، رادیوتراپی یا هردو قرار می‌گیرند اما جراحی نمی‌شوند.
میزان بقا در سرطان مثانه
میزان بقای نسبی ۵ ساله برای سرطان مثانه موضعی بسته به نوع سرطان متفاوت است. حدود ۲۵٪ از سرطان‌های مثانه به دیواره‌ی عضلانی مثانه حمله می‌کنند.
میزان بقای نسبی ۵ ساله برای سرطان مثانه موضعی، که به عضله حمله کرده است در حدود ٪ ۸۱ و برای سرطان مثانه موضعی که عضله درگیر نیست حدودا ۴۷٪ است.
جدول زیر با توجه به مرحله‌ی تشخیص بیماری، اطلاعات بیشتری در مورد میزان بقا در مبتلایان به سرطان مثانه را ارائه می‌دهد. امار مربوط به سرطان‌های تهاجمی و غیر تهاجمی ادغام شده‌اند.
| I | درجا | موضعی | منطقه‌ای | دوردست |
| درصد افرادی که هنگام تشخیص این مرحله از سرطان را سپری می‌کردند | ۵۱% | ۳۵% | ۷% | ۴% |
| میزان بقای ۵ ساله | ۹۶% | ۷۰% | ۳۴% | ۵% |
۷. سرطان رحم
بیش از ۹۰٪ از سرطان‌های رحم در بدنه یا تنه‌ی رحم یعنی قسمت فوقانی رحم رخ می‌دهد.
در جدول زیر درصد زنانی که تحت انواع درمان قرار می‌گیرند، که شامل شیمی درمانی در مراحل مختلف سرطان تنه رحم است، نشان داده شده است.
| روش درمانی | مراحل اولیه (۱ و ۲) | مراحل آخر (۳ و ۴) |
| جراحی و شیمی درمانی | ۵% | ۳۳% |
| جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی | ۶% | ۲۸% |
| شیمی درمانی و/یا رادیوتراپی بدون جراحی | ۱% | ۱۲% |
| نتایج کلی | ۱۲% | ۷۳% |
میزان بقای سرطان تنه‌ی رحم
در جدول زیر، اطلاعات مربوط به میزان بقا در بین مبتلایان به سرطان تنه‌ی رحم را با توجه به مرحله تشخیص آن ، نشان می دهد.
| موضعی | منطقه‌ای | دوردست | |
| درصد افرادی که هنگام تشخیص این مرحله از سرطان را سپری می‌کردند | ۶۷% | ۲۱% | ۸% |
| میزان بقای ۵ ساله | ۹۵% | ۶۸% | ۱۷% |
نظریه‌ی کلی
معمولاً افراد در کنار سایر درمان‌های استفاده شده برای سرطان، شیمی درمانی نیز دریافت می‌کنند. این امر تعیین تاثیر انفرادی اثر بخشی شیمی درمانی بر میزان بقای فرد را دشوار می‌کند.
بسیاری از عوامل دیگر بر موفقیت شیمی درمانی در درمان تأثیر می‌گذارند؛ از جمله‌ی این موارد نوع و مرحله سرطان و همچنین خصوصیات شخصی مانند سن و سلامت کلی فرد است.
میزان بقا بر اساس تخمین‌هایی که بر پایه‌ی اطلاعات دریافتی از مبتلایان نوع مشابه سرطان صورت گرفته، تعیین می‌شود. یک پزشک، به ویژه آنکولوژیک، می‌تواند تمام فاکتورهای مربوط را در نظر گرفته و درباره‌ی پیش آگهی بیمار ایده مناسبی داشته باشد.
