ذرات غذایی هضم شده به عنوان بخشی از فرآیند هضم طبیعی خود باید از ۲۵ فوت یا بیشتر روده عبور کنند. این ضایعات هضم شده مدام در حال حرکت در روده هستند. با این حال انسداد روده می‌تواند جلوی این امر را بگیرد. علل بالقوه زیادی برای انسداد روده وجود دارد. غالباً نمی‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. تشخیص و درمان فوری اهمیت زیادی دارد. انسداد روده درمان نشده می‌تواند کشنده باشد و انسداد روده و مرگ در ادامه هم اتفاق بیفتند. در این مقاله به بررسی سوالاتی از قبیل انسداد روده چیست ، علائم انسداد روده چیست و راه درمان و تشخیص انسداد روده کدامند، بررسی خواهد شد.
انسداد روده چیست ؟
انسداد روده با مسدود شدن روده کوچک یا بزرگ رخ می‌دهد. این انسداد می‌تواند جزئی یا کلی باشد و از عبور مایعات و مواد غذایی هضم شده جلوگیری نماید.
در صورت بروز انسداد روده مواد غذایی، مایعات، اسیدهای معده و گاز در پشت محل انسداد جمع می‌شوند. اگر فشار خاصل از این تجمعات کافی باشد، ممکن است به پارگی روده و بیرون ریختن محتویات آسیب رسان روده و باکتری‌ها به در حفره شکم منجر شود. این پدیده یک عارضه خطرناک برای زندگی فرد محسوب می‌شود.
علائم انسداد روده چیست ؟
انسداد روده طیف گسترده‌ای از علائم آزار دهنده را باعث می‌شود، از جمله:
- نفخ شدید
- درد شکم
- کاهش اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- عدم توانایی دفع گاز یا مدفوع
- یبوست
- اسهال
- گرفتگی شدید عضلات شکمی
- تورم شکم
برخی از علائم انسداد روده می‌تواند به محل و مدت زمان انسداد مربوط باشد. به عنوان مثال، استفراغ نشانه اولیه انسداد روده کوچک است. در صورت ادامه دار شدن استفراغ، ممکن است نشان دهنده انسداد روده بزرگ نیز باشد. انسداد جزئی روده می‌تواند با علامت اسهال تظاهر یابد، در حالی که انسداد کامل منجر به عدم توانایی دفع گاز یا مدفوع می‌شود.
انسداد روده همچنین ممکن است باعث عفونت و التهاب شدید حفره شکمی شود که به این حالت پریتونیت می‌گویند. این اتفاق با پارگی قسمتی از روده مرتبط است و با علائم تب و افزایش درد شکمی بروز می‌یابد. این وضعیت یک وضعیت اورژانسی خطرناک محسوب شده و به عمل انسداد روده نیاز دارد.
علت انسداد روده چیست ؟
انسداد روده ممکن است جزئی بوده و بدون نیاز جراحی و تحمل عوارض بعد از عمل انسداد روده برطرف شود. انسداد کامل به احتمال زیاد به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
انسداد مکانیکی
انسداد مکانیکی زمانی اتفاق می‌افتد که شیئ از نظر فیزیکی روده فرد را مسدود کرده باشد. در روده کوچک، این انسداد می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
چسبندگی روده؛ چسبندگی روده از بافت فیبری تشکیل شده و می‌تواند بعد از هر عمل جراحی مربوط به شکم یا لگن یا و یا پس از التهاب شدید ایجاد شود.
- ولوولوس یا پیچ خوردگی روده
- دخول بخشی از روده به بخش دیگر (intussusception)
- ناهنجاری‌های روده؛ اغلب باعث انسداد روده در نوزادان می‌شود، اما ممکن است در کودکان و نوجوانان نیز رخ دهد
- تومورهای موجود در روده کوچک
- سنگ‌های کیسه صفرا؛ اگرچه به ندرت باعث انسداد روده می‌شوند
- اشیاء بلعیده شده؛ به ویژه باعث انسداد روده در نوزادان و کودکان می‌شود
- فتق روده؛ بیرون زدگی قسمتی از روده به خارج از بدن یا به سمت قسمت دیگری از بدن.
- بیماری‌های التهابی روده، مانند بیماری کرون
در موارد نادری انسدادهای مکانیکی می‌توانند باعث انسداد روده بزرگ یا کولون شوند. این انسداد می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- مدفوع سفت
- چسبندگی در اثر عفونت‌های لگن یا جراحی
- سرطان تخمدان
- سرطان روده بزرگ
- انسداد به وسیله مکونیوم نوزادان (مکونیوم اولین مدفوعی است که نوزاد دفع می‌کند)
- پیچ خوردگی و ورود بخشی از روده به درون بخش دیگر
- دیورتیکولیت؛ التهاب یا عفونت کیسه‌های شکمی روده
- تنگی روده، تنگی در روده بزرگ به علت زخم یا التهاب
انسداد غیر مکانیکی
روده‌های کوچک و بزرگ فرد به طور معمول در یک سیستم هماهنگ با هم فعالیت می‌کنند. اگر عاملی باعث ناهماهنگی در این انقباضات هماهنگ شود، می‌تواند باعث انسداد عملکردی روده شود. این حالت به طور کلی به عنوان انسداد غیرمکانیکی روده شناخته می‌شود. اگر این وضعیت موقتی باشد، به آن ایلئوس می‌گویند. در صورت مزمن شدن یا طولانی مدت شدن این حالت، شبه انسداد نامیده می‌شود.
علل ایلئوس شامل موارد زیر است:
- عمل جراحی شکم یا لگن
- عفونت‌ها، مانند عفونت معده یا آپاندیسیت
- در نتیجه مصرف برخی از داروها از جمله داروهای ضد درد افیونی
- عدم تعادل الکترولیت
شبه انسداد روده می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- بیماری پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس و سایر اختلالات عصبی و ماهیچه‌ای
- بیماری هیرشپرونگ، اختلالی که در آن عصب رسانی به بخش‌هایی از روده بزرگ مختل است.
- اختلالاتی که باعث آسیب عصبی می‌شود مانند دیابت قندی
- کم کاری تیروئید یا غده تیروئید غیر فعال
انسداد روده در نوزادان
انسداد روده در نوزادان به طور معمول در نتیجه عفونت‌ها، بیماری‌های مربوط به سایر اعضای بدن و کاهش جریان خون به روده‌ها (احتقان) ایجاد می‌شود. برخی از کودکان پس از ابتلا به آنفولانزای معده، انسداد روده را تجربه می‌کنند. آنفولانزای معده می‌تواند باعث التهاب روده کودک شود.
فرورفتگی بخشی از روده به بخش دیگر، بیشتر در کودکان ۲ ساله و کوچک‌تر دیده می‌شود و در نتیجه، باعث انسداد روده در نوزادان می‌شود.
تشخیص هر نوعی از انسداد روده در نوزادان دشوار است زیرا آن‌ها قادر به توصیف علائم خود نیستند. درعوض، والدین باید تغییرات و علائمی را که ممکن است نشان‌گر انسداد روده در نوزادان باشد، به دقت بررسی کنند. از جمله:
- تورم شکم
- کشیدن زانوها تا سطح سینه
- ظاهر بیش از حد خواب آلود
- تب
- از درد به خود پیچیدن
- دفع مدفوع به صورتی که انگار خونی است؛ این حالت به currant jelly stool معروف است
- گریه بسیار بلند
- استفراغ؛ به خصوص استفراغ صفرا مانند که زرد-سبز رنگ است
- علائم ضعف
اگر متوجه این علائم یا تغییرات دیگر در فرزند خود شده‌اید، سریعاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم انسداد روده در بزرگسالان را دارید، به ویژه اگر اخیراً تحت عمل جراحی شکم قرار گرفته‌اید، به پزشک مراجعه کنید. اگر از نفخ شکم، یبوست شدید و کاهش اشتها شکایت دارید، سریعاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
راه تشخیص انسداد روده چیست ؟
در ابتدا، پزشک بریا معاینه شکم، آن را به طور عمقی لمس می‌نماید. سپس با استفاده از گوشی پزشکی صداهای روده را بررسی می‌کنند. وجود توده سخت یا انواع خاصی از صداها، به ویژه در کودک، ممکن است در تعیین انسداد روده در بزرگسالان کمک کننده باشد.
آزمایش‌های دیگر شامل:
- آزمایش خون برای شمارش سلول‌های خونی، عملکرد کبد و کلیه و میزان الکترولیت‌ها
- اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- كولونوسكوپی؛ لوله‌ی نوری منعطف به کمک پزشک برای بررسی روده بزرگ وارد آن می‌شود
- انما به وسیله ماده کنتراست
عوارض انسداد روده
برای کاهش عوارض انسداد روده در بزرگسالان و نوزادان درمان ضروریست. عوارضی از قبیل:
- کمبود آب بدن
- عدم تعادل الکترولیتی بدن
- سوراخ شدن معده یا سوراخی که در روده فرد ایجاد شده و منجر به عفونت می‌شود
- نارسایی کلیه
اگر انسداد مانع از رسیدن خون به بخشی از روده شود، می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- عفونت
- مرگ بافت روده
- سوراخ شدن روده
- سپسیس؛ عفونت خونی خطرناک
- نارسایی چندگانه اندام‌ها
- انسداد روده و مرگ
برای برخی از افراد که به دلیل تنگی یا تنگ شدن روده دچار انسداد مزمن روده هستند، پزشک ممکن است با استفاده از لوله درازی به نام آندوسکوپ یک استنت فلزی را در داخل روده قرار دهد تا آن قسمت از روده گشادتر شود. استنت، که یک قطعه مشبک است، موجب باز شدن روده می‌شود. این عمل ممکن است نیازی به برش و جراحی شکم نداشته باشد و معمولاً در مواردی که فردی کاندید جراحی نیست، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
راه درمان انسداد روده چیست ؟
درمان انسداد روده در بزرپسالان و بقیه بستگی به محل و شدت انسداد دارد. سعی نکنید که مشکل انسداد روده را در خانه و با روش‌های خانگی درمان نمایید. درمان مناسب به نوع انسداد روده فرد بستگی دارد.
برای درمان انسداد جزئی یا ایلئوس، درمان به سادگی با استراحت دادن به روده و دریافت مایعات داخل وریدی (IV) ممکن است. استراحت دادن روده به این معنی است که برای مدت معینی به فرد غذا داده نشود و یا تنها مایعات ساده داده شود. اگر علت انسداد معلوم باشد، پزشک اقدام به درمان علت زمینه‌ای نیز می‌کند.
درمان کم آبی بدن اهمیت زیادی دارد. پزشک ممکن است برای درمان کم آبی بدن تزریق داخل وریدی مایعات را برای اصلاح عدم تعادل الکترولیت را تجویز نماید. برای تخلیه ادرار ممکن است یک کاتتر در مثانه فرد وارد شود.
برای تسکین فشار وارد به شکم، تورم و استفراغ ممکن است لوله‌ای از بینی به داخل گلو، معده و روده وارد شود.
اگر مشکل فرد به دلیل استفاده از داروهای ضد درد مخدری است، پزشک می‌تواند با تجویز داروهایی که اثرات مواد مخدر را بر روی روده کاهش می‌دهد، اقدام به درمان مشکل بیمار نماید.
در صورت عدم موفقیت این اقدامات یا تشدید علائم فرد، انجام عمل جراحی لازم خواهد بود. جراحی به طور معمول نیاز به بستری بیمارستانی دارد. به فرد مایعات داخل وریدی تزریق می‌شود، زیرا علاوه بر رفع کمبود آب بدن، به جلوگیری از بروز شوک در حین عمل کمک می‌کنند.
یک عارضه جدی انسداد روده در بزرگسالان و بقیه افراد آسیب دائمی به روده است. اگر این اتفاق بیفتد، جراح برای برداشتن قسمت بافت مرده و اتصال مجدد دو انتهای سالم روده عمل جراحی انجام می‌دهد.
با این که داروهای تجویزی نمی‌توانند خود انسداد روده را درمان نمایند، اما با مداخلات بیشتر می‌توانند به کاهش حالت تهوع فرد کمک نمایند. داروهایی که پزشک ممکن است تجویز کند شامل موارد زیر است:
- آنتی بیوتیک‌ها برای کاهش عفونت
- داروهای ضد تهوع برای جلوگیری از استفراغ
- مسکن‌ها
شما نباید علائم انسداد روده را نادیده بگیرید یا تلاش کنید تا در خانه انسداد روده را درمان نمایید.
پیش آگهی انسداد روده
در صورت عدم درمان انسداد روده ، می‌تواند باعث از بین رفتن بافت در قسمت انسداد یافته شود.همچنین ممکن است باعث سوراخ شدن دیواره روده، عفونت شدید و شوک شود.
به طور کلی، پیش آگهی بیماری به علت اولیه آن بستگی دارد. بیشتر موارد انسداد روده قابل درمان است. با این حال، علل دیگر، مانند سرطان، به درمان و نظارت طولانی مدت نیاز دارند.
