غذاخوردن سالم میتواند منجر به بهبودی عمده در سلامتی و تندرستی شود.
با این حال، برای برخی افراد، تمرکز بر غذاخوردن سالم میتواند تبدیل به یک اختلال با نام اورتورکسیا شود.
همانند دیگر اختلالات تغذیه، اورتورکسیا وضعیت روانشناختی است و اغلب نیازمند برنامه درمانی طراحی شده توسط متخصصان جهت غلبه بر آن است.
اورتورکسیا چیست؟
اورتورکسیا یا اورتورکسیا عصبی اختلال تغذیه‌ای است که شامل وسواس ناسالم با غذاخوردن سالم است.
برخلاف دیگر اختلالات تغذیه، ارتورکسیا غالبا حول کیفیت غذا میچرخد ونه کمیت آن. افراد با اختلال اورتورکسیا عموما بر کاهش وزن تمرکز ندارند.
درعوض، آنها دارای تمرکز مفرط حول خلوص غذایشان به همراه وسواس با مزایای غذاخوردن سالم می باشند.
چندین سال قبل، اورتورکسیا بخاطر تلاش های Jordan Younger، بلاگر موفق با بیش از ۷۰۰۰۰ دنبال کننده اینستاگرامی در کانون توجه رسانه ها بود.
او همه را، با توصیف اینکه چگونه انگیزه او برای سالم خوردن تبدیل به وسواس تا حد سوءتغذیه می‌شد، شوکه کرد.
اگرچه این اختلال تا کنون بطور رسمی توسط انجمن روانپزشکی آمریکا یا کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) به‌عنوان اختلال تغذیه تعریف نشده است، اما جامعه پزشکی در حال برسمیت شناختن آن است.
اصطلاح اورتورکسیا برای اولین بار در سال۱۹۹۷ توسط پزشک آمریکایی Steven Bratman نامگذاری شد و از واژه “orthos” که در زبان یونانی به معنی “صحیح” بکار میرود نشات گرفت.
اورتورکسیا نرووسا (Orthorexia nervosa ) اختلال تغذیه است که شامل وسواس درغذاخوردن سالم و تغذیه مطلوب و بهینه است.
چه‌چیز باعث اورتورکسیا میشود؟
ممکن است کسی با انجام تغییرات در رژیم غذایی‌اش تغییراتی در سبک زندگی خود بعمل آورد، اما در آنهایی که به اختلال اورتورکسیا دچار می شوند، این تمرکزبر تغییرات رژیم غذایی میتواند افراطی‌تر باشد.
پژوهش و تحقیقات در خصوص علل اورتورکسیا خیلی کم است، اما تمایلات وسواسی-جبری و اختلال تغذیه پیشین یا جاری بعنوان ریسک فاکتور شناخته می شوند.
ریسک فاکتورهای دیگرشامل کمال‌گرایی، اضطراب بالا، یا نیاز به کنترل می باشند.
چندین مطالعه گزارش میکنند که افرادی که بر سلامتی شغل خود متمرکز هستند نیز ممکن است دارای ریسک بالایی در خصوص دچار شدن به اورتورکسیا می باشند.
مثال‌های متداول شامل کارکنان عرصه سلامت، خوانندگان اپرا، رقاصان باله، نوازندگان ارکستر سمفونی و ورزشکاران می باشند.
این ریسک ممکن است بستگی به سن، جنسیت، سطح تحصیلات و وضعیت اجتماعی-اقتصادی داشته باشد، اما قبل از نتیجه گیری قطعی پژوهش بیشتری لازم است.
اورتورکسیا چقدر شایع است؟
در برخی موارد، بیان تفاوت بین ارتورکسیا و ملاحظات کلی سالم غذاخوردن میتواند سخت باشد.
بدین دلیل، تعیین میزان شیوع اورتورکسیا مشکل است. دامنه نرخ و میزان گزارش شده در مطالعات از۶ درصد تا نود درصد می باشد.
بعلاوه، معیارها وملاک‌ها این ارزیابی را بعمل نمی آورند که آیا رفتارها سلامت اجتماعی، جسمی یا روانی شخص را، که مولفه‌های مهم اورتورکسیا هستند، تحت تاثیر قرار میدهند یا خیر.
اشتیاق برای سالم غذاخوردن تنها زمانی تبدیل به اورتورکسیا میشود که همراه با وسواس بشود که زندگی روزمره ، همانند کاهش وزن مفرط یا امتناع از غذاخوردن با دوستان، را بطور منفی تحت تاثیر قرار دهد.
هنگامیکه ما این تاثیرات منفی را در نظر می گیریم، میزان اورتورکسیا به کمتر از ۱٪ کاهش پیدا میکند که تقریبا برابر با میزان دیگر اختلالات تغذیه است.
اشتیاق برای رژیم سالم تنها زمانی تبدیل به اورتورکسیا میشود که شروع به تاثیر منفی بر سلامت فیزیکی، اجتماعی و روانی کند.
اورتورکسیا چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تمایز آشکارتر میان سالم غذاخوردن و اورتورکسیا Steven Bratman و Thomas Dunn مقاله‌ای را در خصوص معیارهای تشخیصی دوبخشی ذیل نگاشتند:
۱.تمرکز وسواسی برتغذیه سالم یا سالم غذا خوردن
اولین بخش تمرکز وسواسی بر تغذیه سالم است که شامل نگرانی یا پریشانی عاطفی اغراق‌آمیز مرتبط با انتخاب مواد غذایی است. این میتواند شامل موارد زیر باشد:
- رفتارها یا افکار: که شامل رفتارهای جبری یا نگرانی‌های ذهنی در خصوص انتخاب غذاها یا مواد غذایی است که ممکن است باعث سلامت بهینه گردند.
- اضطراب خودتحمیلی: شکستن قوانین رژیمی خودتحمیلی ممکن است منجر به اضطراب، شرم، ترس از بیماری، احساس عدم خلوص یا احساسات منفی جسمی شود.
- محدودیت‌های شدید: محدودیت‌های رژیمی میتوانند به مرور زمان افزایش یابند و شامل حذف تمامی گروه‌های غذایی و افزودن تصفیه‌کننده‌ها، روزه‌ها، یا هردو گردد.
۲. رفتاری که زندگی روزمره را مختل میسازد
بخش دوم رفتار جبری است که از عملکرد روزمره طبیعی جلوگیری می کند ومی تواند ازطریق راه‌های زیر اتفاق بیافتد:
- مشکلات پزشکی: این موارد میتوانند شامل سوءتغذیه، کاهش وزن حاد، یا دیگر مشکلات و مسائل پزشکی شود.
- اختلال درسبک زندگی: شخص ممکن است پریشانی، رنج شخصی یا مشکل اجتماعی یا عملکرد آکادمیک ناشی از باورها یا رفتارهای مرتبط با تغذیه سالم را تجربه نماید.
- وابستگی هیجانی یا روانی: شامل مواردی که تصور فیزیکی از بدن، خودارزشی، هویت، یا خوشنودی مفرط وابسته به تطابق با اصول رژیمی خودتحمیلی می باشد.
یک چهارچوب تشخیصی برای اورتورکسیا به دنبال تمرکز وسواسی بر سالم غذاخوردن و رفتارهایی است که زندگی روزمره متعارف را مختل میسازند است.
تاثیرات منفی اورتورکسیا بر سلامتی
تاثیرات منفی سلامتی مرتبط با ارتورکسیا معمولا در یکی از سه طبقه‌بندی زیر قرار میگیرد:
۱. تاثیرات فیزیکی
اگرچه مطالعات انجام شده در خصوص اورتورکسیا محدود است، شرایط ممکن است منجر به بسیاری از پیچیدگی‌ها وعوارض پزشکی مشابه مرتبط با دیگر اختلالات تغذیه شود.
بعنوان مثال، کمبود مواد مغذی ضروری ناشی از محدودیت خوردن میتواند منجر به سوءتغذیه، کم‌خونی، یا ضربان قلب آهسته غیرطبیعی شود.
مشکلات سلامت دیگر ممکن است شامل مشکلات هضم، عدم تعادل و توازن الکترولیت وهورمونی، دیابت متابولیکی، و اختلال در سلامت استخوان باشد.
این عوارض فیزیکی میتوانند تهدیدکننده زندگی باشند و نباید کم‌اهمیت انگاشته شوند.
۲. تاثیرات روانشناختی
افراد دارای اورتورکسیا میتوانند هنگام اختلال درعادات غذایی‌شان سرخوردگی شدیدی را تجربه نمایند.
شکستن قوانین رژیم خودتحمیلی میتواند منجر به احساس گناه، خودبیزاری، یا یک اجبار به سوی “خالص‌سازی” ازطریق پالایش و تصفیه یا روزه‌های گوناگون گردد.
بعلاوه، زمان زیادی برای بررسی اینکه آیا غذاهای معینی به اندازه کافی “پاکیزه” یا “خالص” هستند صرف شود. این میتواند شامل نگرانی در مورد قرار گرفتن درمعرض آفت‌کش‌ها، لبنیات حاوی هورمون، و طعم‌دهنده‌های مصنوعی و مواد نگهدارنده باشد.
بغیر از وعده‌های غذایی ممکن است زمان بیشتری صرف جستجو، فهرست‌بندی، وزن کردن یا اندازه‌گیری غذا، یا برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی آتی شود.
پژوهش‌های اخیر گزارش میکنند که این تمایل درگیری ادامه دار با غذاها و سلامت ممکن است با حافظه کاری ضعیف‌ترمرتبط باشد.
احتمال کمتری وجود دارد که افراد دارای اورتورکسیا بتوانند وظایف و تکالیف مرتبط با مهارت انعطاف‌پذیر حل مسئله را به خوبی انجام دهند. همچنین آنها کمتر قادر به حفظ تمرکز بر محیط اطرافشان که شامل افراد نیز می شود می‌باشند.
درگیری مداوم با سالم غذاخوردن میتواند دارای تاثیرات منفی روانشناختی باشد و با عملکرد مغزی مختل شده مرتبط است.
۳. تاثیرات اجتماعی
افراد دارای اورتورکسیا علاقه‌ای به از دست دادن کنترل در خصوص غذا و مواد غذایی ندارند.
آنها همچنین اغلب از قوانین خودتحمیلی سخت‌گیرانه‌ای در خصوص ترکیب غذاهای گوناگون و خوردن آنها در نشست‌ها و دورهمی‌ها در زمان‌های مشخص از روز تبعیت می کنند.
چنین الگوهای سفت و سخت تغذیه میتواند مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی مرتبط با غذاها را همانند مهمانی‌های شام یا در رستوران‌ها را چالش‌برانگیز نمایند.
بعلاوه، افکار مزاحم مرتبط با غذا و تمایل به توجه به عادات غذایی‌شان، بعنوان عادات برتر، ممکن است تعاملات اجتماعی را پیچیده‌تر سازد.
این میتواند منجر به انزوای اجتماعی، که به نظر میرسد درمیان افرادی که اورتورکسیا را تجربه مینمایند معمول است، شود.
الگوهای سفت و سخت خوردن، افکار مزاحم مرتبط با غذا، و احساسات ارشدیت اخلاقی میتواند دارای تاثیرات منفی اجتماعی باشد.
چگونه بر اورتورکسیا غلبه کنیم
پیامدهای اورتورکسیا میتواند به همان میزان اختلالات دیگر تغذیه شدید باشد که اگر درمان نشود، میتواند منجر به آسیب غیرقابل برگشت به سلامتی شود.
اولین قدم در غلبه کردن بر اورتورکسیا شناسایی وجود و حضور آن است.
این ممکن است چالش‌برانگیز باشد، زیرا افرادی که دارای این اختلال هستند اغلب در شناسایی هرگونه از تاثیرات منفی آن بر سلامتی، تندرستی، یا عملکرد اجتماعی ناتوان هستند.
زمانیکه مشکل شناسایی شد، بایستی بدنبال کمک گرفتن از تیم متخصصان چندرشته‌ای همانند پزشک، روانشناس و متخصص تغذیه بود.
درمان های رایج شامل آشکارسازی و جلوگیری از پاسخ‌های متعارف، اصلاح رفتار، بازسازی شناختی، و اشکال مختلف ریلکسیشن است. علیرغم موارد فوق، اثرگذاری این درمان‌ها برای معالجه اورتورکسیا بطور علمی تائید نشده‌اند.
نهایتا، آموزش در خصوص اطلاعات تغذیه‌ای معتبر علمی ممکن است به افراد با اورتورکسیا کمک نماید تا باورهایشان درباره غذا را به چالش بکشند.
راه‌های متعددی برای درمان اورتورکسیا وجود دارد و کمک گرفتن از متخصصان سلامت به شدت توصیه میشود.
سخن آخر
معمولا توجه به رژیم غذایی‌تان و تاثیر آن بر سلامتی‌تان کار خوبی است.
باا ین حال، برای برخی افراد، بین سالم غذاخوردن و اختلال تغذیه فاصله خیلی کمی وجود دارد.
اگر رژیم سالم فعلی فرد بطور منفی بر سلامتی جسمانی، سلامت روانشناختی، یا زندگی اجتماعی او تاثیر بگذارد، تمرکز او بر سلامتی ممکن است منجر به اورتوکسیا گردد.
و خبر خوب این است که با کمک گرفتن ازیک متخصص غلبه بر اورتورکسیا امکان‌پذیر است.
